Κρασί: Φυσικός ή συνθετικός φελλός; Μήπως βιδωτό πώμα;

Για να ολοκληρωθεί η μαγική διαδικασία γέννησης ενός κρασιού, πρέπει να προστεθεί η τελευταία πινελιά, που δεν είναι άλλη από το πώμα της φιάλης. Όλη αυτή η μεγάλη πορεία, που ξεκινάει από το σταφύλι και τα αμπέλια, περνάει στις δεξαμενές και φτάνει στα βαρέλια και στη φιάλη, συλλέγοντας αρώματα, γεύσεις, αγωνίες, λαχτάρες, εμπειρίες, γνώσεις και επιθυμίες, σφραγίζεται με ένα φελλό, φυσικό ή μη. Η επιλογή του είδους και της ποιότητας του φελλού είναι πολύ σημαντική για τα επόμενα βήματα του κρασιού: της απόλαυσης, της εξέλιξης, της διατήρησης ή της παλαίωσής του.

Για πολλά χρόνια επικρατούσε ο φυσικός φελλός, ο οποίος προέρχεται από τα φελλόδεντρα της δυτικής Μεσογείου, αργότερα ανακαλύφθηκαν οι συνθετικοί, οι τεχνητοί και πιο πρόσφατα οι βιδωτοί και γυάλινοι φελλοί, και τα πράγματα έγιναν πιο περίπλοκα. Ποιος είναι ο καλύτερος για το κρασί; Πότε πρέπει να επιλέγουμε φυσικό φελλό και πότε stelvin; Ποιος ταιριάζει περισσότερο σε κρασιά παλαίωσης; Αυτές είναι μερικές μόνο από τις εύλογες απορίες που δημιουργήθηκαν και καλλιέργησαν μια κόντρα ανάμεσα στην κλασική ιεροτελεστία ανοίγματος με τον παραδοσιακό φελλό και στην ευκολία του ξεβιδώματος με το stelvin.

Υπάρχουν δύο απόψεις και αυτοί που τις πρεσβεύουν ανήκουν σε δύο σχολές. Έχουμε λοιπόν τους ρομαντικούς, που θέλουν να ακούν το χαρακτηριστικό pop που κάνει ο φελλός καθώς βγαίνει, και τους πρακτικούς, που θέλουν εύκολα και γρήγορα να ανοίγουν μια φιάλη και να την κλείνουν ξανά. Πέρα όμως από το συναισθηματικό ή το λειτουργικό παράγοντα, κάθε πώμα έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του και, ανάλογα με το είδος του κρασιού, προτιμάται ή όχι. Έτσι, πριν απορρίψουμε ή αφορίσουμε κάποιο από αυτά, ας τα γνωρίσουμε καλύτερα.

Φυσικός φελλός

Στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στη Νότια Γαλλία, στην Ιταλία, στην Τυνησία, στην Αλγερία και στο Μαρόκο συναντάμε μια ξεχωριστή κατηγορία δέντρων, τα φελλόδεντρα, που, όταν ξεπεράσουν το εικοστό πέμπτο έτος τους, μπορούν να δώσουν περίπου 60 κιλά φελλού. Η συγκομιδή πραγματοποιείται το καλοκαίρι και ακολουθεί μια χρονοβόρα διαδικασία, γεμάτη αυστηρούς ελέγχους, μέχρι να φτάσουμε στη γνώριμη κυλινδρική μορφή. Σε γενικές γραμμές, για να είναι ένας φυσικός φελλός ποιοτικός, θα πρέπει να έχει μικρή πυκνότητα, μεγάλη απαλότητα και καθαρότητα.

Πλεονεκτήματα: Κατ’ αρχάς, η εμφάνιση. Ο φυσικός φελλός είναι αρκετά ελκυστικός και κερδίζει έξτρα πόντους. Επιπλέον, είναι οικολογικός και ανακυκλώσιμος. Σε πιο οινικά θέματα το μεγάλο του ατού είναι ότι επιτρέπει μέσα από τους πόρους του τη μικρή επαφή του κρασιού με το οξυγόνο. Αυτή η ελάχιστη επιτρεπόμενη διέλευση όχι μόνο δεν βλάπτει το κρασί, αλλά του δίνει τη δυνατότητα να εξελιχθεί μέσα στη φιάλη.

Μειονεκτήματα: Πρώτο και σημαντικό είναι το κόστος. Ο φυσικός φελλός είναι αρκετά ακριβός, δύο με τρεις φορές παραπάνω από τις άλλες επιλογές. Επίσης, όντας ένα φυσικό υλικό, με την πάροδο του χρόνου αλλοιώνεται και αρχίζει και θρυμματίζεται μέσα στο κρασί. Αν δεν έχει καθαριστεί καλά, τότε διατηρεί σκόνες που περνάνε στο κρασί. Από πλευράς κατασκευής, αν δεν είναι στο κατάλληλο μέγεθος, ώστε να εφαρμόσει στο στόμιο του μπουκαλιού, τότε έχουμε το φαινόμενο της διαρροής, που προκαλεί οξείδωση. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα είναι η χαρακτηριστική οσμή φελλού, η οποία προσδίδει στο κρασί μια αίσθηση μούχλας και προέρχεται από μικροοργανισμούς που αναπτύσσονται μέσα του. Για να αποφύγουμε την ανάπτυξή τους και την ξηρασία του φελλού, πρέπει να έχουμε τις φιάλες κατά την αποθήκευσή τους τοποθετημένες οριζόντια.

Συμπέρασμα: Ο φυσικός φελλός υποστηρίζει την παλαίωση του κρασιού μέσα στη φιάλη, επομένως είναι ό,τι πρέπει για κρασιά πλούσια, που έχουν δυνατότητες εξέλιξης με το χρόνο.

Diam ή αλλιώς τεχνητά πώματα

Έτσι ονομάζονται τα πώματα που δημιουργούνται από τρίμματα φελλού, έπειτα από μια σχολαστική κατεργασία αποστείρωσης και αποσυμπίεσης. Καλύτερα ποιοτικά είναι αυτά που έχουν όσο το δυνατόν μικρότερα τρίμματα.

Πλεονεκτήματα: Είναι πιο οικονομικά και πιο σταθερά από το φυσικό φελλό. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι δεν αναπτύσσουν τη δυσάρεστη οσμή μούχλας, που αλλοιώνει το κρασί, επομένως δεν χρειάζεται να πούμε: «Συγγνώμη, το κρασί μου είναι φελλωμένο».

Μειονεκτήματα: Αν έχουν μεγάλα τρίμματα και δεν υπάρχει καλή συνοχή, τότε είναι πολύ σύνηθες να τρίβονται μέσα στο κρασί. Επιπλέον, πολλοί από τους τεχνικούς φελλούς ενώνονται με κόλλα, που επηρεάζει αρωματικά το κρασί. Τέλος, έχουν συγκεκριμένη διάρκεια ζωής και πρέπει να έχουμε το νου μας.

Συμπέρασμα: Είναι κατάλληλα για λευκά και ερυθρά κρασιά, που, ναι μεν παλαιώνουν, αλλά όχι για πολλά χρόνια.

Συνθετικοί φελλοί

Είναι οι πλαστικοί φελλοί που φτιάχνονται είτε από πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας, για να είναι όσο το δυνατόν εύκαμπτοι, ή από βιοπολυαιθυλένιο, ένα είδος ανανεώσιμου αιθυλενίου, που προέρχεται από την αφυδάτωση των ζαχαρότευτλων. Στην αγορά τούς βρίσκουμε σε ποικιλία χρωμάτων, που προσφέρουν ένα οπτικό παιχνίδι.

Πλεονεκτήματα: Είναι αρκετοί σταθεροί, εφάπτονται καλά στο στόμιο του μπουκαλιού, χωρίς να επιτρέπουν καθόλου την επαφή με το οξυγόνο, και είναι πολύ οικονομικοί.

Μειονεκτήματα: Μπορεί να προστατεύουν τα κρασιά από την οξείδωση, δεν βοηθούν όμως στην παλαίωση, αφού δεν περνάει καθόλου οξυγόνο. Επιπλέον, σε 12 με 18 μήνες αρχίζουν να παρουσιάζουν προβλήματα στεγανότητας. Επίσης, αν και δεν εμφανίζουν τριχλωροανισόλη, που προκαλεί την οσμή μούχλας ,έχουν αρώματα κόλλας ή πλαστικού που προστίθενται στο κρασί. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και η δυσκολία τους στο άνοιγμα. Μπορεί να θέλουν ανοιχτήρι, όπως ο φυσικός φελλός, όμως συνήθως χρειάζονται περισσότερη δύναμη.

Συμπέρασμα: Τα προτιμάμε σε κρασιά που θα καταναλωθούν σχετικά φρέσκα.

Βιδωτό πώμα

Ένας εναλλακτικός τρόπος πωματισμού είναι το γνωστό stelvin. To μεταλλικό κλείστρο είναι σίγουρα καινοτόμο. Ξεκίνησε την καριέρα του από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία και κατάφερε να εισχωρήσει ακόμα και στον παραδοσιακό οινικό παλιό κόσμο. Οι παραγωγοί, καθώς προσπαθούσαν να βρουν τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων του φυσικού φελλού, κατέληξαν σε αυτή τη λύση.

Πλεονεκτήματα: Είναι σαφώς πιο οικονομικό από το φυσικό φελλό, ανοίγει πολύ γρήγορα και εύκολα, χωρίς ανοιχτήρι και χωρίς απαιτήσεις δεξιοτεχνίας, και δεν προκαλεί φέλλωμα στο κρασί. Επίσης, μπορείς πολύ εύκολα να το κλείσεις και να το κρατήσεις το κρασί.

Μειονεκτήματα: Δεν επιτρέπει την επαφή με το οξυγόνο και αυτό ελλοχεύει κινδύνους εμφάνισης αναγωγικών αρωμάτων. Στην περίπτωση της παλαίωσης του κρασιού, οι γνώμες διίστανται. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το κρασί παλαιώνει, αλλά πολύ αργά, και άλλοι ότι δεν μπορεί να εξελιχθεί. Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει όπως ο φυσικός φελλός στον οποίο το κρασί αλληλεπιδρά με το οξυγόνο.

Συμπέρασμα: Με το βιδωτό πώμα δεν έχουμε το τελετουργικό ανοίγματος της φιάλης, έχουμε όμως καλή διατήρηση των φρέσκων οίνων.

Πηγή: eatme Φεβρουαρίου. Το eatme κυκλοφορεί την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα με το Έθνος της Κυριακής