«Νέο χαστούκι» του ΣτΕ στην ανέγερση πολυόροφων κτιρίων στην περιοχή Μακρυγιάννη

Με δύο αποφάσεις του το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε τις προσφυγές κατά των υπουργικών αποφάσεων που επέβαλαν αναστολή χορήγησης οικοδομικών αδειών για την ανέγερση νέων κτιρίων με ύψος άνω των 17.50 μ. στην περιοχή Μακρυγιάννη.

Με την πρώτη απόφαση (705/2020) της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας απορρίφθηκε η αίτηση ακυρώσεως κατά κανονιστικής αποφάσεως του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την οποία επιβλήθηκε, για ένα έτος, αναστολή χορήγησης οικοδομικών αδειών και εκτέλεσης εργασιών για την ανέγερση κτιρίων με ύψος άνω των 17.50 μ. στην περιοχή Μακρυγιάννη-Κουκάκι του Δήμου Αθηναίων, εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της πόλεως των Αθηνών.

Όπως επισημαίνουν στο σκεπτικό τους οι Σύμβουλοι Επικρατείας ξεκαθαρίζει ότι «τα όργανα του Κράτους οφείλουν να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα, προληπτικά και κατασταλτικά, κανονιστικά ή ατομικά, ώστε να εξασφαλίζεται στο διηνεκές η αποτελεσματική προστασία των μνημείων και του αναγκαίου για την ανάδειξή τους περιβάλλοντος χώρου, επεμβαίνοντας στο αναγκαίο μέτρο στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας, ώστε να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης».

Ωστόσο, όπως τονίζουν οι δικαστές, αν και σε προηγούμενη απόφαση του 2019 υπερτονίστηκε η ανάγκη «έκδοσης προεδρικού διατάγματος για τον καθορισμό των χρήσεων γης και των όρων δόμησης της περιοχής Μακρυγιάννη, η οποία αποτελεί ενεργό οικισμό και κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο από το 2004, αυτό δεν έχει εκδοθεί παρά το ότι παρήλθε ο εύλογος χρόνος από την κήρυξη, με αποτέλεσμα την ελλιπή προστασία του σημαντικότερου μνημείου της κλασικής αρχαιότητας».

Επιπλέον, κρίθηκε ότι η διάταξη που υπαγόρευε την αναστολή εκδόσεως οικοδομικών αδειών είναι συνταγματική, διότι «επιδιώκεται η αποτροπή δημιουργίας πραγματικών καταστάσεων που θα δυσχέραιναν τον πολεοδομικό σχεδιασμό, αποτελεί προσωρινό περιορισμό της ιδιοκτησίας, επιβάλλεται χάριν του δημοσίου συμφέροντος, ήτοι για την προστασία του οικιστκού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος, και υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο»  εξηγούν οι δικαστές και συμπληρώνουν ότι «το επιβληθέν μέτρο της αναστολής κινείται εντός των πλαισίων της εξουσιοδοτήσεως και δεν θίγει υπέρμετρα την ιδιοκτησία, διότι δεν επιβάλλει πλήρη απαγόρευση δομήσεως αλλά μερική, επιτρέπει δε επαρκή εκμετάλλευση του ακινήτου με την ανέγερση οικοδομών μέχρι 17,50 μ.».

Σχετικά με το επιχείρημα της παράβασης των αρχών της εμπιστοσύνης λόγω της χορήγησης προέγρκισης οικοδομικής άδειας για την ανέγερση ξενοδοχείου, η οποία - κατά την αιτούσα- της  δημιούργησε την πεποίθηση ότι δεν θα τροποποιηθεί το σχέδιο πόλεως και δεν θα επιβληθεί αναστολή, το ΣτΕ απαντά ότι «η αρχή της εμπιστοσύνης ουδόλως επιβάλλει την διαιώνιση των ισχυουσών πολεοδομικών ρυθμίσεων».

«Δεν νοείται ισότητα στην παρανομία»

Σχετικά με το όριο των 17,5μ οι δικαστές αναφέρουν ότι «δεν είναι αυθαίρετο στοιχεί προς τα ύψη που προβλέπει, για τις αμέσως γειτνιάζουσες με την επίδικη περιοχές», ενώ στον ισχυρισμό ότι παραβιάζεται η αρχή της ισότητας καθώς η Διοίκηση είχε επιτρέψει την ανέγερση άλλων υψηλών κτιρίων στην περιοχή, το ΣτΕ απαντά: «Δεν νοείται ισότητα στην παρανομία και συνεπώς, ακόμη και αν η Διοίκηση κακώς εφήρμοσε τον νόμο σε άλλες περιπτώσεις, δεν υποχρεούται η ίδια ούτε τα Δικαστήρια να τον εφαρμόσουν κακώς και στο μέλλον».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η δεύτερη (706/2020) απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία απερρίφθη αίτηση ακυρώσεως κατά αποφάσεως της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία ανακλήθηκε απόφαση της ίδιας Υπουργού, με την οποία είχε εγκριθεί η ανέγερση εννεαώροφου κτιρίου με τρία υπόγεια και δώμα με πέργκολα και ασκεπή πισίνα σε ακίνητο επί των οδών Μισαραλιώτου 7-11 και Τσάμη Καρατάση, στην περιοχή Μακρυγιάννη του Δήμου Αθηναίων, εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της πόλεως των Αθηνών, αλλά και η επισκευή υφισταμένου διώροφου διατηρητέου κτηρίου εντός του ακινήτου.

Στο σκεπτικό της απόφασης αναφέρεται ότι «επεμβάσεις πλησίον αρχαίων επιτρέπονται μόνο κατόπιν εγκρίσεως του Υπουργού Πολιτισμού, μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου συμβουλίου, ειδικά δε ως προς τις οικοδομικές εργασίες, εξετάζεται αν το κτίσμα, εν όψει των διαστάσεων, της μορφής και της απόστασής του από το μνημείο, δύναται να επιφέρει άμεση ή έμμεση βλάβη στο μνημείο και στον περιβάλλοντα χώρο του».

Παράλληλα, κρίθηκε ότι νομίμως το Κ.Α.Σ. επανεξήτασε προηγούμενη γνωμοδότησή του, με την οποία είχε θεωρήσει ότι το εννεαώροφο κτίριο δεν βλάπτει την Ακρόπολη και πρότεινε την ανάκληση της χορηγηθείσας εγκρίσεως, εν όψει ιδίως του νέου στοιχείου της αυτοψίας των μελών του τόσο επί τόπου όσο και από τον Ιερό Βράχο, και της διαπίστωσης ότι το κτίριο υποβαθμίζει με το ύψος και τον όγκο του την Ακρόπολη, που αποτελεί μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Όμως, όπως επισημαίνουν οι δικστές, «η τυχόν οικονομική βλάβη της αιτούσας δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της προσβαλλόμενης πράξης, αλλά θεμελιώνει, ενδεχομένως, εφ' όσον συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις, δικαίωμα αποζημιώσεως από το αρμόδιο δικαστήριο».