Μόσιαλος: Αποφυγή της Θείας Κοινωνίας με τη σημερινή μορφή μέχρι να έχουμε εμβόλιο

«Η χώρα µας αναχαίτισε δραστικά τη µετάδοση του ιού µε το να πάρει µέτρα περιορισµού κατ’ οίκον άµεσα. Τώρα η σταδιακή αποκλιµάκωση των µέτρων στοχεύει στην ελαχιστοποίηση του ρίσκου» τονίζει, µεταξύ άλλων, ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής της Πολιτικής της Υγείας του London School of Economics και σύµβουλος της κυβέρνησης για την αντιµετώπιση του Covid-19. Επισηµαίνει επίσης ότι πρέπει να εξασφαλιστούν για τις ευπαθείς οµάδες και τους ηλικιωµένους βοήθεια στο σπίτι, φαρµακευτική αγωγή και πρόσβαση σε ασφαλές περιβάλλον µέσα στο σύστηµα υγείας.

Κύριε καθηγητά, µε αυτονόητο το µεγάλο και αµείωτο ενδιαφέρον για την άποψη των ειδικών, και δη της κορυφής τους, θα ήθελα κατ’ αρχάς να σας ρωτήσω πώς θα εξελισσόταν ορθά κατ’ εσάς η αποκλιµάκωση των µέτρων. Σε τι επιµένετε µιλώντας µε τον πρωθυπουργό;

Η πανδηµία Covid-19 είναι ένα φαινόµενο χωρίς προηγούµενο για όλους µας. Γι’ αυτό τον λόγο υπήρξε και διαφοροποίηση στην αντιµετώπιση και υστέρηση στις αντιδράσεις µεταξύ διαφορετικών χωρών. Εχω τοποθετηθεί από πολύ νωρίς δηµόσια για την αποκλιµάκωση και η θέση µου όπως πάντα βασίζεται σε µελέτες και έχει γνώµονα την ποσοτικοποίηση του ρίσκου. Η σταδιακή αποκλιµάκωση στοχεύει εκεί, να µετράµε δηλαδή στο τέλος κάθε σταδίου τις επιπτώσεις της άρσης των µέτρων και να υπολογίζουµε το ρίσκο της τακτικής που ακολουθήθηκε.

Μια αξιόπιστη σταθερά αξιολόγησης είναι η αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκοµεία και στις ΜΕΘ. Μικρή αύξηση σηµαίνει προχωράµε µε εµπιστοσύνη στο µέτρο που αποσύρθηκε. Εάν είναι µεγάλη και δηµιουργεί πίεση στο σύστηµα υγείας, τότε το µέτρο που αποκλιµακώθηκε µπορεί να επανέλθει και έναντι αυτού να δοκιµαστεί κάποιο άλλο. Από την πλευρά της δηµόσιας υγείας, για να µειώσουµε το ρίσκο πρέπει να εντοπίσουµε σε ποιες πληθυσµιακές οµάδες η θνητότητα είναι πολύ υψηλή.

Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι όσοι ανήκουν ταυτόχρονα στο ενεργό εργατικό δυναµικό και στις ευπαθείς οµάδες, ιδανικά πρέπει να συνεχίζουν να εργάζονται από το σπίτι και να προσέχουν πολύ περισσότερο. Αυτό δεν σηµαίνει πως θα είναι εγκλωβισµένοι στο σπίτι, καθώς κανένας δεν θα τους απαγορεύσει να κυκλοφορούν.

Επιµένω, επίσης, στο να εξασφαλίσουµε για τις ευπαθείς οµάδες και τους ηλικιωµένους βοήθεια στο σπίτι, φαρµακευτική αγωγή και πρόσβαση σε ασφαλές περιβάλλον µέσα στο σύστηµα υγείας. Με τη σταδιακή διάνοιξη του κοινωνικού ιστού είναι επίσης αναγκαίο να έχουµε συγκεκριµένες οδηγίες συγκατοίκησης όταν υπάρχει άτοµο που ανήκει στις ευπαθείς οµάδες µέσα στις οικογένειες.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η χώρα µας είχε µικρό αριθµών θυµάτων από τον κορονοϊό λόγω της δοµής της ελληνικής οικογένειας, η οποία φροντίζει παππούδες και γιαγιάδες στα σπίτια τους αντί στα γηροκοµεία. Επαιξε ρόλο;

Η χώρα µας αναχαίτισε δραστικά τη µετάδοση του ιού µε το να πάρει µέτρα περιορισµού κατ’ οίκον άµεσα, µε το να κλείσει τα σχολεία και να απαγορεύσει τις συγκεντρώσεις. Οι δοµές στις οποίες συγχρωτίζονται ηλικιωµένοι αποδείχθηκαν επιδημιολογικές βόμβες σε πολλές χώρες και η δομή της ελληνικής οικογένειας, όπου συχνά τα ηλικιωμένα μέλη συγκατοικούν με τα νεότερα, σαφώς και δρα υποστηρικτικά από πλευράς ψυχολογίας. Ελλείψει επαρκών χώρων, όμως, δυσκολεύει την απομόνωση των ηλικιωμένων από τα νεότερα μέλη που θα αρχίσουν πάλι να συναναστρέφονται μεγαλύτερο αριθμό ατόμων και δυνητικά αυξάνει την πιθανότητα της μετάδοσης.

Φάκελος «σχολεία»: Σας φοβίζει η πιθανή αλυσίδα κρουσμάτων από τα παιδιά στον γονιό και στον παππού στη συνέχεια;

Είμαι προβληματισμένος γενικότερα με την ασυμπτωματικότητα και τη μεταδοτικότητα ως χαρακτηριστικά αυτής της νόσου. Η ποσοτικοποίηση της πρώτης θα βοηθήσει να εξαγάγουμε και επιδημιολογικά συμπεράσματα. Επιπρόσθετα, οι περισσότερες μελέτες σε ασθενείς με Covid-19 έχουν επικεντρωθεί σε άτομα που νοσηλεύτηκαν και είχαν σοβαρή συμπτωματική νόσο. Παρόμοια δεδομένα και στοχευμένες μελέτες απαιτούνται επειγόντως στους συμπτωματικούς ασθενείς που δεν έχουν νοσηλευτεί αλλά και σε όσους αποδειχθεί πως βίωσαν ασυμπτωματικά τη λοίμωξη Covid-19.

Η χώρα μας κατάφερε να προλάβει τα χειρότερα – αν και όταν μιλούσατε για τους «άφοβους» στο καρναβάλι της Πάτρας, σας κατηγορούσαν για κινδυνολόγο. Αν χρειαστεί θα ξαναβγάλετε «κίτρινη κάρτα»;

Δεν πρόκειται περί κίτρινης κάρτας, αλλά περί εφαρμογής των οδηγιών που διαμορφώνει η επιστημονική κοινότητα εγχωρίως και διεθνώς.

Η επιστροφή στη Θεία Κοινωνία θα πρέπει να αργήσει;

Η γνώμη μου είναι πως θα πρέπει να αποφευχθεί με τη σημερινή της μορφή, μέχρι να έχουμε ασφαλές εμβόλιο. Θα πρέπει να εξεταστεί εάν μπορεί να γίνει με διαφορετικό και ασφαλή τρόπο. Να τονίσω εδώ πως ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος έχει καλέσει τους πιστούς να γίνουν οι ίδιοι Κοινωνία και να γίνουν δωρητές αίματος και πλάσματος. Αυτή είναι μια έμπρακτη απόδειξη αγάπης για τον συνάνθρωπό μας.

Υπάρχει ενδεχόμενο μετάλλαξης του ιού και ενός δεύτερου κύματος από το φθινόπωρο στην Ελλάδα;

Οι ιοί μπορεί να μεταλλάσσονται συνεχώς, αλλά οι περισσότερες τροποποιήσεις στον γενετικό τους κώδικα δεν επιφέρουν σημαντική διαφορά στη δομή τους. Η πραγματική ανησυχία μας έγκειται στο εάν ο ιός μεταλλαχθεί τόσο ώστε το εμβόλιο να μη λειτουργεί. Οσο για το δεύτερο κύμα, μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις για το εάν θα επανέλθει το φθινόπωρο, εφόσον η νόσος γίνει εποχική τις επόμενες εβδομάδες. Αν συμβεί όμως, θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για την επόμενη φάση.

Μπορεί η χώρα να αποκτήσει αυτάρκεια σε μάσκες, αναπνευστήρες, γάντια, παράγοντας η ίδια ταχύτατα όλα τα αναγκαία υλικά;

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η χώρα να διευρύνει και τον εγχώριο αναπτυξιακό χάρτη και τον παραγωγικό ορίζοντα και όχι μόνο για να αποκτήσει αυτάρκεια σε προστατευτικό υλικό. Είδαμε την πρωτοβουλία των δύο βιομηχανιών που με ελληνικές πρώτες ύλες θα κατασκευάσουν μάσκες. Επίσης, είδαμε τη συνεργασία πανεπιστημιακών ομάδων και εταιρειών για ανάπτυξη βαλβίδων αναπνευστήρων για ασθενείς και μασκών υψηλής προστασίας για το ιατρικό προσωπικό. Η πανδημία αναδεικνύει τα αντανακλαστικά πολλών Ελλήνων επιστημόνων και επιχειρηματιών και είμαι αισιόδοξος πως θα δούμε αντίστοιχα φαινόμενα και σε άλλους τομείς.

Τι άλλο πρέπει να προσέχουμε και τι πρέπει να γίνει;

Η επιτυχία της αποκλιμάκωσης βασίζεται στην εφαρμογή της καλύτερης δυνατής πολιτικής και είμαστε άμεσα εξαρτημένοι από την έγκυρη και τη συνεχή ροή δεδομένων. Περιμένουμε από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα περισσότερα δεδομένα για τη μεταδοτικότητα, τη θνητότητα και την ανοσία. Σε εγχώριο επίπεδο χρειαζόμαστε μεγάλη διαθεσιμότητα και διεξαγωγή τεστ και ενίσχυση των πόρων για μεγαλύτερη δυνατότητα ιχνηλάτησης επαφών. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στην επιστήμη. Γι’ αυτό τον λόγο οι αποφάσεις πρέπει να βασίζονται σε όσο το δυνατόν περισσότερα και επικαιροποιημένα δεδομένα.

Βρίσκεστε για 50 και πλέον μέρες σε καραντίνα στο σπίτι σας στο Λονδίνo. Πιστεύετε ότι είναι πλέον πολλοί εκείνοι που συμπεραίνουν ότι ο Τζόνσον ρίσκαρε τη δημόσια υγεία στη χώρα τους;

Ο πρωθυπουργός της Αγγλίας βασίστηκε σε λανθασμένες εισηγήσεις και δυστυχώς ρίσκαρε και τη δική του υγεία. Είναι όμως πλέον σαφές πως έμαθε από την περιπέτειά του, προς όφελος όλων που ζούμε στην Αγγλία. 

Τι συμβουλή δώσατε στην κόρη σας όταν μάθατε πως κόλλησε τον ιό;

Το πρώτο που της είπα είναι να μη φοβάται γιατί ήταν σε ομάδα χαμηλής επικινδυνότητας. Ευτυχώς ξεπέρασε το πρόβλημα και επέστρεψε στην εργασία της.

Ακούγονται και γράφονται σενάρια για πιθανή υπουργοποίησή σας; Σας έχει γίνει πρόταση από τον κ. Μητσοτάκη; Και αν συμβεί σύντομα, θα το σκεφτείτε;

Στη χώρα μας μας αρέσουν γενικώς τα σενάρια. Είμαστε από τις λίγες χώρες που γίνονται δημοσκοπήσεις δύο και τρεις εβδομάδες μετά τις εκλογές, ενώ δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα. Δεν μου έγινε πρόταση από τον πρωθυπουργό. Η συνεργασία μου με την κυβέρνηση είναι σε επιστημονικό επίπεδο, δεν έχει πολιτικές προεκτάσεις. Αυτό που είναι σημαντικό, όμως, δεν είναι οι υπουργικές θέσεις, αλλά το κατά πόσο μπορεί κανείς από τη θέση που βρίσκεται να βοηθήσει πραγματικά τη χώρα του. Οπως προσπαθούν να κάνουν πολλοί επιστήμονες αυτό το διάστημα.

Θα μου επιτρέψετε και μια τελευταία σκέψη πάνω σε αυτό. Είναι δεδομένο πως διαθέτουμε, και στην Ελλάδα και διεθνώς, τεράστιο επιστημονικό δυναμικό, το οποίο θα πρέπει από εδώ και εμπρός να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι επιστήμονες πρέπει να συμβάλουν στη χάραξη ενός σχεδίου μετάβασης της χώρας στον 21ο αιώνα, γιατί ενώ έχουμε ήδη κλείσει μία εικοσαετία σε αυτό τον αιώνα, σε πολλούς τομείς λειτουργούμε με προδιαγραφές και αγκυλώσεις του προηγούμενου.