ΕΚΠΑ - ΕΟΔΥ: Νέα μέθοδος επιδημιολογίας λυμάτων για τον εντοπισμό του ιού

Μία νέα μέθοδο επιδημιολογίας λυμάτων, η οποία παρέχει τη δυνατότητα εξεύρεσης του συνολικού αριθμού των προσβληθέντων ατόμων (νοσούντων, ασυμπτωματικών και με ήπια συμπτώματα) ενός πληθυσμού από τον κορονοϊό αναπτύσσουν τα Εργαστήρια Αναλυτικής Χημείας και Μοριακής Βιολογίας του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με τα Κεντρικά Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας του ΕΟΔΥ, όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπεύθυνος του Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας, καθηγητής Αναλυτικής Χημείας, Νικόλαος Σ. Θωμαΐδης.

Η ανάλυση των λυμάτων θα μπορούσε να θεωρηθεί πολύ αποτελεσματική μέθοδος παρακολούθησης της διάδοσης της νόσου COVID19 και μάλιστα κρίνεται επιτακτική και ελπιδοφόρα, δεδομένου ότι μέχρι σήμερα παγκοσμίως τα νοσοκομεία ελέγχουν μόνο μέρος του πληθυσμού, δηλαδή όσους εμφανίζουν βαριά συμπτώματα ή χρήζουν άμεσης νοσηλείας, αναφέρει ο καθηγητής.

«Σε συνεργασία με τα Κεντρικά Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας του ΕΟΔΥ (υπό την επίβλεψη του Αντιπροέδρου του ΕΟΔΥ, Καθηγητή Γ. Παναγιωτακόπουλου και του μέλους του ΕΟΔΥ, Καθηγητή Μοριακής Ιολογίας, Γ. Σουρβίνου) και μια επιστημονική ομάδα από το Τμήμα Βιολογίας, Ιατρικής και Χημείας του ΕΚΠΑ (υπό την επίβλεψη του Καθηγητή Μοριακής Βιολογίας Α. Σκορίλα και του Πρύτανη Θ. Δημόπουλου) σχεδιάσαμε την ανάπτυξη μιας νέας μεθόδου, αξιόπιστης και κατάλληλα επικυρωμένης, ώστε να εφαρμοστεί στα εργαστήρια του ΕΟΔΥ, σε συνθήκες καθημερινής παρακολούθησης της διασποράς της νόσου, παράλληλα με τα άλλα μοριακά τεστ ή τις δοκιμές αντισωμάτων, που καθημερινά θα πραγματοποιούνται».

Αυτό που έχει σχεδιαστεί και επιδιώκεται μέσω αυτής της συλλογικής διεπιστημονικής προσπάθειας, λέει ο κ. Θωμαΐδης, είναι μια μεθοδολογία επιδημιολογίας λυμάτων, η οποία θα αποτελέσει εθνικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και επαγρύπνησης.

Η μεθοδολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε κλειστές δομές

Η μεθοδολογία αυτή έχει σχεδιαστεί να χρησιμοποιηθεί και για τον έλεγχο κλειστών δομών, ενώ τα λύματα των ξενοδοχείων βοηθούν στην παρακολούθηση της διασποράς και στον έγκαιρο εντοπισμό των κρουσμάτων, επισημαίνει ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας. «Από το Μάρτιο έως σήμερα κάνουμε δειγματοληψία στο Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας, σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ και γίνεται λεπτομερής και εις βάθος ανάλυση, προκειμένου να αποτυπωθεί η διακύμανση διάφορων χημικών ενώσεων, όπως φάρμακα, απαγορευμένες ουσίες, απολυμαντικά και άλλα χημικά μέσα στην τρέχουσα περίοδο, ειδικά σε συνθήκες καραντίνας και κοινωνικής αποστασιοποίησης. Θέλουμε να συσχετίσουμε την παρουσία αυτών των ουσιών με την παρουσία του SARS-CoV-2 και να αποτυπώσουμε τη διαφορά στη χρήση χημικών ουσιών το 2020, κάτω από τις πρωτοφανείς αλλά απαραίτητες συνθήκες περιορισμού που βιώνουμε, συγκριτικά με το 2019». Από τα πρώτα αποτελέσματα παρατηρείται μια σημαντική αλλαγή στο χημικό περιβάλλον των λυμάτων, σύμφωνα με τον κ. Θωμαΐδη:

Εμφανίζεται μια σημαντική αύξηση πολλών αντιικών ουσιών, καθώς επίσης αντιβιοτικών αλλά και άλλων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της νόσου COVID19. «Αύξηση παρουσιάζουν κάποια αντικαταθλιπτικά, καθώς επίσης και βιοκτόνα που χρησιμοποιούνται για την απολύμανση, συστηματικά όλη αυτή την περίοδο. Στον αντίποδα, σημαντική μείωση εμφανίζουν τα επίπεδα της νικοτίνης και των μεταβολιτών της, κάποια συνθετικά γλυκαντικά και κάποια μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα». Επιδημιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η σημαντική αύξηση της χρήσης κοκαΐνης, αμφεταμίνης, και μεθαμφεταμίνης ενώ κάποια σχετική αύξηση φαίνεται να έχουν και κάποια οπιούχα (κωδεΐνη και μορφίνη), προσθέτει ο καθηγητής.

Η παρακολούθηση των λυμάτων μπορεί να εντοπίσει επανεμφάνιση του ιού

Αξίζει να αναφερθεί ότι η επιδημιολογία λυμάτων έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά στο παρελθόν, για την παρακολούθηση και ταυτοποίηση ιών, όπως αυτός της πολιομυελίτιδας και της γαστρεντερίτιδας, βακτηρίων ανθεκτικών σε αντιβιοτικά, και παρασίτων. «Ακόμη έχει χρησιμοποιηθεί για την καταγραφή της δραματικής αύξησης αντικαταθλιπτικών, ηρεμιστικών και αντιψυχωσικών, η οποία αποτυπώθηκε στα λύματα στην αρχή της οικονομικής κρίσης 2010-2014». Η συντεταγμένη συνεργασία του ΕΟΔΥ και του ΕΚΠΑ σε θέματα επιδημιολογίας λυμάτων, και με την αγαστή και στενή συνεργασία της ΕΥΔΑΠ, θα δημιουργήσει ένα βασικό εργαλείο στα χέρια της Πολιτείας για την παρακολούθηση της νόσου COVID-19 από την ανάλυση των λυμάτων, επισημαίνει ο κ Θωμαΐδης .

«Με βάση αυτή τη συστηματική παρακολούθηση των λυμάτων, μπορεί να προσδιοριστεί ο κύκλος ζωής του SARS-CoV-2 στις κοινωνίες, δηλαδή η πιθανή επανεμφάνισή του κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, μετά από μια περίοδο ύφεσης, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και να ληφθούν έγκαιρα μέτρα, πριν γίνει μεγαλύτερη διάδοση. Επίσης, θα αντιμετωπιστούν θέματα περιβαλλοντικής υγείας (όπως η μικροβιακή αντοχή) αλλά και ενδεχόμενης ρύπανσης με την πιθανή αλλαγή στη χρήση ουσιών και μεταβολές κατά την επεξεργασία λυμάτων, θέματα που απαιτούν συντεταγμένη διεπιστημονική προσπάθεια».