Το μακρύ ταξίδι της Αθηνάς από το Σουδάν ως το θεσσαλικό κάμπο εν μέσω κορονοϊού

Η μικρή και ζωηρή Αθηνά αναχώρησε τον περασμένο Σεπτέμβριο από τα Αντικύθηρα και αφού διέσχισε πετώντας κοντά στα 3.000 χιλιόμετρα, πέρασε τον χειμώνα στην υποσαχάρια Αφρική, κάπου στο νοτιοδυτικό Σουδάν. Αυτές τις μέρες ξεκουράζεται στο θεσσαλικό κάμπο μαζί με…φίλους της και αναμένεται να αναχωρήσει, με κατεύθυνση βόρεια, σε κάποια βαλκανική χώρα για να φωλιάσει. Η Αθηνά είναι ένα θηλυκό τρυγόνι, που χάρη στο σύστημα δορυφορικής τηλεμετρίας, δίνει πληροφορίες για τις συναρπαστικές διαδρομές της. Το πρόγραμμα παρακολούθησής της αποτελεί πρωτοβουλία του Σουηδικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Κάθε χρόνο -άνοιξη και φθινόπωρο-δακτυλιώνονται χιλιάδες πουλιά προσφέροντας έτσι πολύτιμα στοιχεία στην μελέτη για την μελέτη του μεταναστευτικού διαδρόμου της Ανατολικής Μεσογείου.

Έτσι οι επιστήμονες, που δακτυλίωσαν το θηλυκό τυγόνι στον Ορνιθολογικό Σταθμό των Αντικυθήρων, είδαν, πως μόλις μπήκε η άνοιξη, η Αθηνά άνοιξε τα φτερά της και ξεκίνησε για το μακρύ ταξίδι προς την Ευρώπη. Διασχίζοντας το Τσαντ και την Λιβύη, άφησε πίσω της την έρημο Σαχάρα κι αφού έκανε μια σύντομη στάση για ξεκούραση στις ανατολικές ακτές της Λιβύης, πέταξε πάνω από την Μεσόγειο. Πέρασε από τα Κύθηρα, σταμάτησε στην νοτιοανατολική Πελοπόννησο και εδώ και λίγες μέρες ξεκουράζεται στο θεσσαλικό κάμπο.

Μέχρι σήμερα έχουν μπει δορυφορικοί πομποί σε 5 τρυγόνια και οι ειδικοί παρακολουθούν το μεταναστευτικό τους ταξίδι από την Ευρώπη στην Αφρική και αντίστροφα, ενώ αν το επιτρέψουν οι συνθήκες -αν αρθούν οι περιορισμοί λόγω κορονοϊού- το πρόγραμμα θα συνεχιστεί το φθινόπωρο.

Σύμβολο ομορφιάς, αγάπης και συντροφικότητας από τα αρχαία χρόνια, το τρυγόνι είναι το μόνο από την οικογένεια των Περιστεριδών στην Ευρώπη που μεταναστεύει σε μεγάλες αποστάσεις. Τα τελευταία χρόνια οι πληθυσμοί του είδους έχουν υποστεί δραματική μείωση, που φτάνει έως και το 80%, κάτι που οδήγησε στην κατάταξή του ως Τρωτό είδος στον Κόκκινο Κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Η απώλεια των ενδιαιτημάτων του εξαιτίας της επέκτασης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων έχει παίξει καθοριστικό ρόλο, όμως στις μεσογειακές χώρες η λαθροθηρία αποτελεί κρίσιμο παράγοντα που επιτείνει την απειλή.
Ειδικά το ανοιξιάτικο κυνήγι, παράνομο ήδη από το 1983 στη χώρα μας, αποτελεί πραγματικό έγκλημα απέναντι στα εξουθενωμένα και αδυνατισμένα τρυγόνια, μετά το δύσκολο ταξίδι τους. Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο στα Ιόνια Νησιά, όπου παρά την απαγόρευση, εξακολουθεί να θεωρείται από μερίδα του τοπικού πληθυσμού «παραδοσιακή» δραστηριότητα. Ακόμη και αυτή τη στιγμή, που η  πανδημία του κορωνοϊού έχει επιβάλει περιορισμό των μετακινήσεων, στα νησιά-περάσματα των τρυγονιών υπάρχουν κάννες στραμμένες κατά πάνω τους.

Η τοποθέτηση δορυφορικών πομπών αποτελεί ένα πολύτιμο όπλο στη μάχη για τη διάσωση του τρυγονιού. Ο ελαφρύς πομπός, βάρους μερικών γραμμαρίων, μεταδίδει σήματα μέσω δορυφόρου, τα οποία επιτρέπουν την ιχνηλάτηση των μεταναστευτικών διαδρομών και τον προσδιορισμό των σημαντικών ενδιάμεσων σταθμών, καθώς και των περιοχών διαχείμασης και φωλιάσματος. Ο όγκος των σημαντικών πληροφοριών που συγκεντρώνονται σε  σχεδόν πραγματικό χρόνο βοηθά στον εμπλουτισμό της επιστημονικής γνώσης με πολύτιμα στοιχεία, αλλά και τον σχεδιασμό στοχευμένων δράσεων διατήρησης του είδους, ώστε να αντιμετωπιστούν οι απειλές για τα τρυγόνια.