Μεγάλος Περίπατος της Αθήνας: Οι αλλαγές στην πρωτεύουσα και οι αντιδράσεις

Μεγάλες ανακατατάξεις στο κέντρο της Αθήνας αλλά και περιοχές γύρω από αυτό φέρνουν οι περιορισμοί της κυκλοφορίας για ΙΧ και δίκυκλα καθώς το σχέδιο των πεζοδρομήσεων του δήμου Αθηναίων περνά σταδιακά από την θεωρία στην πράξη.

Το σχέδιο του «Μεγάλου Περιπάτου» παρουσιάστηκε από τον δήμαρχο Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη, και ψηφίστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο έπειτα από αναλυτική παρουσίαση επιστημονικών δεδομένων και μετρήσεων του ΕΜΠ αλλά τώρα έρχεται η ώρα των υπουργικών αποφάσεων για την υλοποίηση.

Η Κοινή Απόφαση (ΚΥΑ) των Υπουργών Προστασίας του Πολίτη, Εσωτερικών, Υγείας, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Τάκη Θεοδωρικάκου, Βασίλη Κικίλια και του υφυπουργού Μεταφορών, Γιάννη Κεφαλογιάννη, ήρθε να περιγράψει τους περιορισμούς στην κυκλοφορία, προκαλώντας αρκετά ερωτηματικά. Παράλληλα, πετά στον δήμο Αθηναίων το μπαλάκι της ευθύνης για το πώς θα εφαρμοστούν τα μέτρα και κυρίως οι εξαιρέσεις από αυτά. Με βάση τα όσα γράφονται στην απόφαση:

1. Αυτοκίνητα ΙΧ που έως τώρα περνούσαν από δρόμους διαμπερούς κυκλοφορίας στο κέντρο (π.χ. Σοφοκλέους, Ευρυπίδου, Κολοκοτρώνη, Καραγιώργη Σερβίας) ή στάθμευαν σε θέσεις ελεγχόμενης στάθμευσης επί πληρωμή αποκλείονται καθώς ο περιορισμός κυκλοφορίας οχημάτων «εφαρμόζεται στην Πλάκα, στην περιοχή που οριοθετείται από τις οδούς, Μητροπόλεως - Ερμού - Αθηνάς - Σταδίου - Μητροπόλεως και στο τμήμα της οδού Ερμού από την οδό Αθηνάς ως την οδό Αγ. Ασωμάτων». Μόνον η οδός Σταδίου παραμένει σε κυκλοφορία στο σύνολό της.
2. Η ίδια απόφαση μιλά επίσης για «προσωρινά κυκλοφοριακά μέτρα και ρυθμίσεις αύξησης του χώρου για την εξυπηρέτηση των πεζών και των μετακινούμενων με ήπιες μορφές μετακίνησης, στην περιοχή του Κέντρου της Αθήνας και ειδικότερα επί των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου (Πανεπιστημίου), Φιλελλήνων, Βασιλίσσης Όλγας, Ηρώδου Αττικού και Σταδίου (από την οδό Καραγιώργη Σερβίας έως την οδό Μητροπόλεως).
3. Ο Δήμος Αθηναίων είχε μιλήσει για διπλασιασμό του πλάτους των πεζοδρομίων στην Πανεπιστημίου και την κάτω πλευρά της Πλατείας Συντάγματος εις βάρος των λωρίδων για τα οχήματα. Μιλά επίσης για αποκλεισμό της κυκλοφορίας στην Ολγας και την Ηρώδου Αττικού αλλά και για έξι ακόμη δρόμους που δεν αναφέρονται στην ΚΥΑ παρά μόνον σαν όρια (Αθηνάς, Μητροπόλεως), μόνον σε ένα τμήμα τους (Ερμού) ή δεν αναφέρονται καθόλου (Αιόλου, Σίνα, Ρήγα Φεραίου). Επίσης δεν οριοθετείται με δρόμους η Πλάκα. Ισως αυτά περιληφθούν σε επόμενη ΚΥΑ.
4. Οσοι παραβιάζουν τα μέτρα θα καταβάλουν πρόστιμο 150 ευρώ που θα επιβάλλεται από την Δημοτική Αστυνομία. Οι περιορισμοί θα ισχύουν για 3 μήνες με δυνατότητα παράτασης για άλλους 3 κατόπιν εισήγησης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών.
5. Στις εξαιρέσεις από τους περιορισμούς, εκτός από τα υπηρεσιακά αυτοκίνητα διαφόρων κατηγοριών (μέλη της Κυβέρνησης, Υφυπουργούς, Γενικούς Γραμματείς, Ειδικούς Γραμματείς και Υπηρεσιακούς Γραμματείς, Βουλευτές, Δημάρχους, Αντιδημάρχους, Περιφερειάρχες, Αντιπεριφερειάρχες και Συντονιστές Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, όσους υπηρετούν στα σώματα ασφαλείας και τις ένοπλες δυνάμεις, καθώς και το ιατρικό, νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό, το διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό του Υπουργείου Υγείας και των αρμόδιων φορέων προστασίας και παροχής υπηρεσιών υγείας και το εξουσιοδοτημένο προσωπικό της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας), περιλαμβάνονται επίσης: Οχήματα μόνιμων κατοίκων, οχήματα «από και προς νομίμως λειτουργούντες χώρους στάθμευσης», ταξί μόνο για επιβίβαση ή αποβίβαση, μέσα μαζικής μεταφοράς και οχήματα τροφοδοσίας επιχειρήσεων που είναι σε λειτουργία.
6. Δεν διευκρινίζεται, όμως, πως οι παραπάνω θα αποδεικνύουν ότι μπορούν να πουν στις «απαγορευμένες ζώνες» και καλείται ο Δήμος Αθηναίων να λάβει τις σχετικές αποφάσεις. Αναφέρεται μόνο πως οι μόνιμοι κάτοικοι και όσοι πηγαίνουν να παρκάρουν πρέπει να φέρουν υποχρεωτικά μαζί τους αστυνομική ταυτότητα ή διαβατήριο.
7. Δεν γίνεται καμία ιδιαίτερη ρητή αναφορά στα δίκυκλα ούτε στο τι θα συμβεί με τους χώρους ελεγχόμενης στάθμευσης με πληρωμή που είχε θεσπίσει ο Δήμος Αθηναίων σε αρκετά σημεία του Εμπορικού Τριγώνου. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι θέσεις ελεγχόμενης στάθμευσης με πληρωμή καταργούνται ενώ παραμένουν μόνον εκείνες των μόνιμων κατοίκων.

Κριτική στο περιεχόμενο της ΚΥΑ, παρά το γεγονός ότι είχε ψηφίσει θετικά στο Δημοτικό Συμβούλιο ασκεί με ανακοίνωσή της η Ανοιχτή Πόλη αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι:

• Σε συνδυασμό με την πρόσφατη τροπολογία για επέκταση των τραπεζοκαθισμάτων, είναι ορατός ο κίνδυνος να οδεύουμε όχι προς την αποδέσμευση ελεύθερου χώρου για τους δημότες, αλλά προς τη δέσμευση χώρου για τα τραπεζοκαθίσματα.
• Η επίκληση “επιτακτικών λόγων αντιμετώπισης σοβαρού κινδύνου δημόσιας υγείας” λόγω κορονοϊού στην ΚΥΑ δημιουργεί σύγχυση και εγκαθιστά όρους δόγματος του σοκ, σε ένα θέμα όπου προέχει η εξασφάλιση της σωστής ενημέρωσης και της συγκατάθεσης των κατοίκων.
• Η δημοτική αρχή είχε αποδεχθεί την πρόταση της Ανοιχτής Πόλης για τη συγκρότηση μιας επιστημονικής επιτροπής παρακολούθησης του σχεδίου και μιας διαπαραταξιακής επιτροπής διαβούλευσης με τους κατοίκους, εμπόρους και επαγγελματίες της περιοχής. Ωστόσο η ΚΥΑ εκδόθηκε με άμεση ισχύ, χωρίς οι επιτροπές αυτές να έχουν καν συσταθεί, με αστυνομική-κατασταλτική λογική και χωρίς καμία περίοδο σταδιακής εφαρμογής και ενημέρωσης των οδηγών και χρηστών της περιοχής.

• Τόσο η συγκοινωνιακή μελέτη που υποστηρίζει το πρόγραμμα των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, όσο και η συμφωνία μας στο δημοτικό συμβούλιο, έθεταν ως προϋπόθεση επιτυχίας του σχεδίου την αναβάθμιση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς – όπως διεύρυνση του δημοτικού δικτύου, πύκνωση δρομολογίων κλπ. Χωρίς να έχει γίνει κάποιο βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση, η επιβολή απαγορευτικών ρυθμίσεων είναι ένα βήμα καταδικασμένο να μείνει μετέωρο.
• Παρακάμπτεται η κυκλοφοριακή μελέτη του ΕΜΠ που παρουσιάστηκε στο Δημτικό Συμβούλιο στην οποία προβλεπόταν ότι οι οδοί Σοφοκλέους και Ευριπίδου θα έμεναν ανοιχτές στην κυκλοφορία για όλα τα οχήματα.

Στη δική του ανακοίνωση, πάντως, ο Δήμος Αθηναίων υποστηρίζει ότι:

• Η έκδοση της ΚΥΑ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την υλοποίηση της πρόσφατης, ομόφωνης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου της Αθήνας.
• Πρόκειται για την πιλοτική εφαρμογή της παρέμβασης του Μεγάλου Περιπάτου, που επισπεύδεται και υλοποιείται άμεσα λόγω της πανδημίας και τίθεται σε διαβούλευση στην πράξη, ώστε αν χρειαστεί να υπάρξουν προσαρμογές. 
• Οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις βασίζονται σε μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και έλαβαν την σύμφωνη γνώμη της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας της Δημόσια Υγείας έναντι του κορονοϊού.
• Η παρέμβαση ξεκινά να υλοποιείται σταδιακά από τα μέσα Ιουνίου, με μια σειρά ήπιων και προσωρινών παρεμβάσεων που έχουν σχεδιαστεί. Για τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις σε κάθε μια από τις οδούς που αναφέρονται στην ΚΥΑ, θα υπάρχουν έγκαιρες και αναλυτικές ανακοινώσεις για την διευκόλυνση κατοίκων, εργαζόμενων και επισκεπτών της πόλης.