Επίθεση με βιτριόλι: Το προφίλ των δραστών και η «διεργασία της εκδίκησης»

Φως στο προφίλ του δράστη που επιτέθηκε με βιτριόλι στην 33χρονη στην Καλλιθέα δίνει η Διδάκτωρ Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας στην Ιατρική από το Ινστιτούτο Ψυχιατρικής του Λονδίνου, Τέσσα Χριστοδούλου. Όπως εξηγεί στο ethnos.gr η Τέσσα Χριστοδούλου στην διεθνή βιβλιογραφία χρησιμοποιούνται οι όροι «acid attacks» και «vitriolism». Εγκληματολογικά, η μέθοδος παραπέμπει σε πάσης φύσεως «ξεκαθάρισμα λογαριασμών». Οι επιθέσεις δεν είναι σπάνιες εφόσον εμφανίζονται ανά την υφήλιο και ιδιαιτέρως στη Νότια Ασία, τη Λατινική Αμερική και τα Βαλκάνια (Karmakar, 2010, Swanson, 2002). 

Το κίνητρο, σύμφωνα με την ίδια, είναι πάντα η εκδίκηση. Το καταστροφικό αυτό συναίσθημα πηγάζει λόγω ματαίωσης έπειτα από αντιζηλία ή απόρριψη αλλά και ως απόρροια χρόνιας ενδοοικογενειακής βίας με τα θύματα να πιστεύουν ότι ανακτούν τον έλεγχο μέσω της επίθεσης. Σε κάθε περίπτωση δεν λείπουν, όμως, και οι λόγοι που σχετίζονται με επίλυση οικονομικών ή άλλων διαφορών (ζητήματα ιδιοκτησίας, μεταξύ εγκληματικών συμμοριών κ.ά.).  «Ο στόχος, λοιπόν, του θύτη είναι αφενός ο εκφοβισμός μέσω επιβολής ελέγχου και αφετέρου η γελοιοποίηση και ο εξευτελισμός του θύματος (Byard, 2020)». 

Πάντα καλά οργανωμένες οι επιθέσεις

Όπως είπε η κ. Χριστοδούλου το θειικό και νιτρικό οξύ ή άλλα αλκαλικά διαλύματα όπως το υδροξείδιο του νατρίου αφήνουν καταστροφικές βλάβες, εφόσον τα εγκαύματα οδηγούν σε μόνιμη παραμόρφωση. Για τους λόγους αυτούς οι επιθέσεις με οξύ θεωρούνται πρωτόγνωρης βιαιότητας και βαναυσότητας, ενώ η πρόκληση θανάτου δεν αποτελεί πρωταρχικό σκοπό.  Συνεπώς, στο προφίλ ενός δράστη συναντάται η εμμονή για την επίτευξη του στόχου. Οι επιθέσεις είναι πάντα καλά οργανωμένες και βάση μεθοδευμένων σχεδίων μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια. 

Η διεργασία της εκδίκησης 

Σύμφωνα με την κ. Χριστοδούλου η διεργασία της εκδίκησης περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια: ένα επώδυνο συναίσθημα (προσβολή, απόρριψη, ματαίωση κ.α.) αρχικά πλήττει τον δράστη. Διακρίνεται η υλική απώλεια, η συναισθηματική, η ηθική ή ένας συνδυασμός αυτών. Σύντομα όμως το συναίσθημα μεταμφιέζεται σε ηδονική επιβράβευση μέσω της εκδίκησης. Ο Freud είχε επισημάνει ότι η επιθετική- εκδικητική συμπεριφορά οδηγεί σε «λύτρωση». Ερευνητικές μελέτες μάλιστα αναφέρουν ότι το εγκεφαλικό κύκλωμα ανταμοιβής (επικλινής πυρήνας) ενεργοποιείται παρέχοντας ένα σχήμα απόλαυσης σε προσωπικότητες με διαταραγμένα χαρακτηριστικά. 

Όπως εξηγεί στο ethnos.gr η κ. Χριστοδούλου, την ώρα της επίθεσης οι θύτες δεν έχουν επαφή με το συναίσθημά τους εφόσον το βίωμα εντοπίζεται στο φαντασιακό επίπεδο και η προσοχή είναι επικεντρωμένη στο να αντληθεί ευχαρίστηση από τον πόνο και την καταστροφή. Το πρόσωπο είναι αυτό που δείχνει την ταυτότητα ενός ανθρώπου με συνέπεια να αποτελεί τον στόχο στρέβλωσης και παραμόρφωσης.

Οι θύτες θεωρούν ότι υπολείπονται σε κάποιον τομέα (εξωτερική εμφάνιση, επιτεύγματα, δυνατότητες κ.α.) για αυτό και δεν δείχνουν μεταμέλεια για τις πράξεις τους. Οι αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό και η αντίληψη του κόσμου ως απειλή κινητοποιούν την ζήλεια, την αντιπαλότητα και τον φθόνο στον θύτη. Η πρόκληση πλήγματος γίνεται αυτοσκοπός ώστε η πηγή προέλευσης των δυσάρεστων συναισθημάτων (θύμα) να καταδικαστεί  και να στιγματιστεί δια βίου καταλήγει η κ. Χριστοδούλου.  

Ποια είναι η Τέσσα Χριστοδούλου

Η Δρ. Τέσσα Χριστοδούλου, PhD, CPsych, AFBPsS, CSci είναι Διδάκτωρ Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας στην Ιατρική από το Ινστιτούτο Ψυχιατρικής του Λονδίνου. Έκανε την πρακτική της άσκηση επί 6 συναπτά έτη στην Κλινική Ψυχολογία- Νευροψυχολογία στο South London and the Maudsley NHS, Trust, UK ενώ μετέπειτα διετέλεσε Μετά- Διδακτορική Κλινική Ερευνήτρια στον Τομέα της Νευροβιολογίας των Ψυχώσεων. Εξειδικεύτηκε περαιτέρω στην Ελληνική Εταιρεία για την Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία στην Θεσσαλονίκη και στην Εγκληματολογία- Δικαστική Ψυχολογία στο Διατμηματικό Ψυχολογίας και Νομικής του Institute of Criminal Justice στο Πανεπιστήμιο του Portsmouth, UK