Ρατσιστική βία: 100 περιστατικά, τα 17 με αστυνομικούς

Αυξητικές τάσεις καταγράφονται και μέσα στο 2019 στην ετήσια έκθεση που παρουσίασε την Τρίτη, 16 Ιουνίου, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας.

Οι εκπρόσωποι των ανθρωπιστικών οργανώσεων που μίλησαν στην εκδήλωση προειδοποίησαν για τους κινδύνους περαιτέρω αύξησης το 2020, καθώς ο ρατσισμός καλλιεργείται ολοένα και περισσότερο στον δημόσιο λόγο ενώ το προσφυγικό - μεταναστευτικό πρόβλημα αποκτά χαρακτηριστικά που φέρνουν τοπικές κοινωνίες εκτός των ορίων αντοχής τους.

Η καταγραφή αφορά περιστατικά, στα οποία τα θύματα κατάφεραν να προχωρήσουν σε καταγγελία, ξεπερνώντας τον φόβο αλλά και τα εμπόδια που δημιουργούνται από τα κενά που υπάρχουν σε επίπεδο Δικαιοσύνης και Αρχών Δίωξης. Αυτό σημαίνει ότι στην πραγματικότητα τα περιστατικά είναι πολύ περισσότερα. Με βάση την παρουσίαση των στοιχείων από την Βοηθό Συντονίστρια του Δικτύου, Γαρυφαλλιά Αναστασοπούλου καταγράφηκαν:

• 100 περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 104 θύματα.
• Σε 51 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες - μετανάστριες, πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο λόγω εθνικής καταγωγής, θρησκείας ή και χρώματος, υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσής τους με πρόσφυγες και μετανάστες, καθώς και δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων.
• Σε 2 περιστατικά στοχοποιήθηκαν Έλληνες πολίτες λόγω αλλοδαπότητας ή εθνοτικής καταγωγής ενώ σε 3 περιστατικά στοχοποιήθηκαν εβραϊκοί και μουσουλμανικοί ιεροί ή συμβολικοί χώροι.
• Σε 44 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI άτομα, καθώς και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσής τους με ΛΟΑΤΚΙ ομάδες.
• Σε 27 περιστατικά στοχοποιήθηκαν περισσότερα του ενός θύματος, ενώ σε 52 περιστατικά η επίθεση τελέστηκε από ομάδα ατόμων, σε κάποιες περιπτώσεις με κουκούλες ή διάφορα σύμβολα επάνω τους.
• Η συντριπτική πλειονότητα των 70 περιστατικών έλαβε χώρα στην Αττική, κυρίως σε περιοχές πλησίον του κέντρου της Αθήνας, αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως στον Πειραιά, στο Αιγάλεω και στον Ταύρο. Αυτό είναι πιθανον να αλλάξει το 2020 αν ληφθούν υπόψη οι κινητοποιήσεις στα νησιά του Αιγαίου στις αρχές του έτους που έφθασαν μέχρι σε επίπεδο πογκρόμ με «πολιτοφυλακές» που έκαναν έλεγχο στον δρόμο εκτός αν η ένταση μεταφερθεί και πάλι στην ενδοχώρα.
• 35 περιστατικά συνέβησαν σε δημόσιο χώρο (δρόμος, πλατείες, πάρκα, παραλίες κ.λπ.), 9 περιστατικά στην οικία του θύματος ή του δράστη ή στην πολυκατοικία, στην οποία διαμένουν θύματα και δράστες, καθώς και 2 σε άλλου τύπου χώρο διαμονής (ξενοδοχείο, υπνωτήριο), 5 περιστατικά σε ΜΜΜ, στάσεις και σταθμούς, 3 περιστατικά σε σχολείο ή πανεπιστημιακό ίδρυμα, 2 περιστατικά σε χωράφια και υπαίθριους χώρους σε χωριά, 2 περιστατικά σε Αστυνομικά Τμήματα, 4 περιστατικά στο χώρο εργασίας των θυμάτων, 2 περιστατικά σε γραφεία σωματείων και ΜΚΟ, 4 περιστατικά εντός δομών φιλοξενίας, 5 περιστατικά σε Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης στα νησιά και τον Έβρο, 4 σε καταστήματα, 8 σε δημόσιες υπηρεσίες (υπουργεία, νοσοκομεία, δικαστήρια, ΚΕΠ) καθώς και 2 σε τράπεζα, 3 περιστατικά σε εβραϊκά μνημεία και μουσουλμανικό νεκροταφείο, 1 περιστατικό σε δικαστήριο, 2 περιστατικά σε γήπεδο και γυμναστήριο και 7 διαδικτυακά και τηλεφωνικά περιστατικά.
• Συνέπειες βίας: Σημαντικός αριθμός των επιθέσεων είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση σωματικών βλαβών και άλλα σοβαρά αδικήματα. Μεταξύ αυτών, καταγράφηκαν 1 ανθρωποκτονία, 2 βιασμοί, 3 περιστατικά ασέλγειας και προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας, το ένα εξ αυτών σε συνδυασμό με απειλή και εξύβριση, 42 περιστατικά με σωματικές βλάβες, μόνες ή σε συνδυασμό με εξύβριση και απειλές, διατάραξη οικιακής ειρήνης, εργασιακή εκμετάλλευση, ψευδή καταμήνυση, κλοπές και άλλες φθορές ξένης ιδιοκτησίας, 40 περιστατικά απειλών, εξύβρισης, έργω εξύβρισης, 3 περιστατικά βεβηλώσεων, 2 περιστατικά εμπρησμού, ένα εξ αυτών σε συνδυασμό με απειλές, 6 περιστατικά παρενόχλησης λεκτικής ή άλλου τύπου και 1 περιστατικό φθοράς ξένης ιδιοκτησίας σε συνδυασμό με απειλές.
• Θύματα: Τα θύματα 62 περιστατικών ήταν άνδρες, εκ των οποίων 8 τρανς, ενώ σε 26 περιστατικά ήταν γυναίκες, εκ των οποίων 14 τρανς, σε 5 περιστατικά τα θύματα αυτοπροσδιορίζονταν ως queer, μη δυϊκά ή άφυλα άτομα.
• Σε 16 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ανήλικοι 12-17 ετών λόγω αλλοδαπότητας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, ενώ σε 38 περιστατικά τα θύματα ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 18-30 ετών. Σε 29 περιστατικά στοχοποιήθηκαν άτομα μεταξύ 31-45 ετών και σε 6 περιστατικά άτομα 46 ετών έως και 60 ετών. Σε 2 περιστατικά η ομάδα των θυμάτων ήταν μεικτή ηλικιακά, περιλαμβάνοντας ανηλίκους και ενήλικες (15-20 ετών).
• Δράστες: Σε 75 περιστατικά οι δράστες των επιθέσεων που καταγράφηκαν ήταν άνδρες, σε 13 περιστατικά ήταν γυναίκες και σε 7 περιστατικά η επίθεση προήλθε από μεικτές ομάδες ανδρών και γυναικών. Στις υπόλοιπες 5 περιπτώσεις οι δράστες δεν ήταν ορατοί/ αντιληπτοί από τα θύματα (π.χ. περίπτωση βεβήλωσης ιερών χώρων). Σε 6 περιστατικά οι δράστες ήταν ή στους δράστες περιλαμβάνονταν ανήλικοι και σε 26 περιστατικά ανήκαν στην ηλικιακή ομάδα 18-30 ετών. Σε 17 περιστατικά οι δράστες ήταν μεταξύ 31-45 ετών, ενώ καταγράφηκαν και 15 περιστατικά με μεγαλύτερους σε ηλικία δράστες (έως και 80 ετών). Ενώ σε 29 περιστατικά η ηλικία των δραστών δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί, σε 7 περιστατικά, ιδίως περιστατικά όπου η ρατσιστική βία εκφράζεται ενδοοικογενειακά, η ηλικιακή κλίμακα των δραστών ποικίλει.
• Κατά δήλωση των θυμάτων, οι δράστες είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία Έλληνες (80 περιστατικά). Καταγράφονται επίσης 6 περιστατικά στα οποία οι δράστες ήταν αλλοδαποί. Σε 52 επιθέσεις αναφέρθηκαν περισσότεροι θύτες, δηλαδή ομάδες των 2 έως 30 ατόμων, ενώ σε 44 επιθέσεις αναφέρεται ένας μόνο θύτης. Σε 7 περιστατικά το θύμα δηλώνει ότι ο δράστης ή οι δράστες συμμετείχαν και σε άλλες επιθέσεις, σε κάποιες περιπτώσεις κατά του ίδιου θύματος (πολλαπλή θυματοποίηση).
• Σε 17 περιστατικά οι θύτες ήταν ένστολοι, ενώ σε 9 περιστατικά οι δράστες ήταν δημόσιοι λειτουργοί. Σε 57 περιστατικά συμμετείχαν πολίτες, σε δύο περιστατικά οι θύτες ήταν εργοδότες, ενώ σε 10 περιστατικά τα θύματα των επιθέσεων πιστεύουν ότι οι δράστες συνδέονται με εξτρεμιστικές ομάδες, γεγονός που προκύπτει και από τα ποιοτικά στοιχεία που καταγράφονται για τις επιθέσεις. Συγκεκριμένα, οι δράστες σε αυτές τις περιπτώσεις δρουν σε οργανωμένες ομάδες, είναι ντυμένοι με μαύρα ρούχα και παντελόνια παραλλαγής, ενώ κρατούν σημαίες με φασιστικά σύμβολα (θύμα αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι δράστες κρατούσαν κόκκινες σημαίες με μαύρους σταυρούς) ή/και αυτοσχέδια όπλα όπως ξύλα, γκλομπ ή/και σίδερα.
• ΕΛΑΣ: Ενδεικτικά της απόστασης ανάμεσα στα στοιχεία που καταγράφει το Δίκτυο και εκείνα που συμβαίνουν στην πραγματικότητα, είναι τα στατιστικά στοιχεία περιστατικών ρατσιστικής βίας που του κοινοποιήθηκαν από την Ελληνική Αστυνομία, κατά το έτος 2019. Από τις αρμόδιες Υπηρεσίες καταγράφηκαν συνολικά 282 περιστατικά. Από τα 282 περιστατικά, οι αρμόδιες αστυνομικές Υπηρεσίες επιλήφθηκαν σε 232 περιστατικά διενεργώντας αστυνομική προανάκριση αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν σχετικής καταγγελίας, ενώ στα υπόλοιπα 50 περιστατικά, οι αρμόδιες υφιστάμενες αστυνομικές Υπηρεσίες επιλήφθηκαν κατόπιν εισαγγελικών παραγγελιών για τη διενέργεια προκαταρκτικών εξετάσεων. Το Δίκτυο ζητά από την ΕΛΑΣ να δημοσιοποιεί και την ποιοτική ανάλυση των περιστατικών αυτών ώστε να οδηγούν σε μέτρα κατά του ρατσισμού.

Η αύξηση στα περιστατικά που κατέγραψε το Δίκτυο με συνεντεύξεις είναι ξεκάθαρη ειδικά στις επιθέσεις κατά ατόμων ΛΟΑΤΚΙ σε σχέση με το 2018. Η καταγραφή περιστατικών στα οποία εμπλέκονται ένστολοι ενισχύει τον «θεσμικό ρατσισμό» ο οποίος οδηγεί πολλά από τα θύματα να μην καταγγέλλουν την βία που υφίστανται.

Προσοχή στον δημόσιο λόγο ειδικά από την πλευρά αξιωματούχων, ζήτησε ο επικεφαλής της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φιλίπ Λεκλέρκ, ζητώντας να αποφεύγεται ο στιγματισμός των ανθρώπων και να επιλέγονται μέτρα τα οποία δικαιολογούνται από την πραγματικότητα.

Η Μαρία Γαβουνέλη, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου επισήμανε την έλλειψη εθνικού στρατηγικού σχεδίου αλλά και την αδρανοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ΕΣΜΡ). Το όργανο αυτό είναι το επίσημο όργανο της πολιτείας στο οποίο προεδρεύει ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης το οποίο, συνεδρίασε μόνο μια φορά στην περίοδο της πανδημίας ενώ η ΕΕΔΑ έκανε κάθε εβδομάδα τηλεδιασκέψεις, είπε η κυρία Γαβουνέλη.

Πράξεις και όχι λόγια χρειάζονται από την πλευρά της Πολιτείας, τόνισε ο δικηγόρος και μέλος της Πολιτικής Αγωγής στην δίκη της Χρυσής Αυγής, Θανάσης Καμπαγιάννης σημειώνοντας ότι «η Ελληνική Δημοκρατία στην αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας νομοθετεί αλλά δεν εφαρμόζει». Θύμισε ότι απομένουν πλέον λίγοι μήνες μέχρι την έκδοση της απόφασης στην δίκη της Χρυσής Αυγής, από την οποία θα εξαρτηθούν πολλά.