Σκουπίδια: Ερχεται βαρύ χαράτσι στους δήμους για την ταφή - Το σχέδιο της κυβέρνησης

Βαρύ χαράτσι θα κληθούν να πληρώσουν οι δήμοι – και κατά συνέπεια και οι δημότες στους οποίους θα μετακυληθεί μέσω των τελών - για κάθε τόνο απορριμμάτων που θα οδηγείται σε ταφή, καθώς θα ενεργοποιηθεί το τέλος ταφής απορριμμάτων σε συνδυασμό με τη θεσμοθέτηση κινήτρων και αντικινήτρων για τους ΟΤΑ, οι οποίοι εμφανίζουν καλές ή αντίστοιχα κακές επιδόσεις σε ζητήματα ανακύκλωσης.

Το τέλος ταφής, το ύψος του οποίου ανερχόταν σε 35 ευρώ ανά τόνο, αλλά επί της ουσίας δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ από το 2012 οπότε και είχε θεσμοθετηθεί, είχε αντικατασταθεί από την εισφορά υπέρ της κυκλικής οικονομίας από την προηγούμενη κυβέρνηση. Το ύψος της εισφοράς είχε οριστεί στα 10 ευρώ ανά τόνο, ξεκινώντας από την 1.1.2020, για τις ποσότητες απορριμμάτων που οδηγούνται στην ταφή χωρίς επεξεργασία και ανάκτηση ωφέλιμων πόρων και προσαύξηση του ποσού κατά 5 ευρώ ετησίως από το 2021, αν οι δήμοι που υπόκεινται σε αυτή την εισφορά συνεχίζουν να μην καλύπτουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την ευρωπαϊκή πολιτική για τη διάθεση αποβλήτων.

Πλέον η αυστηρή ενεργοποίησή του μέσω του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων, το οποίο αναμένεται να αναρτηθεί σε δημόσια διαβουλευση έως το τέλος Αυγούστου, θεωρείται δεδομένη. Αλλωστε ειδική αναφρά σε αυτό έκανε και ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κωστής Χατζηδάκης στην ομιλία του για τους πέντε βασικούς άξονες της διαχείρισης απορριμμάτων στην ετήσια Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων (ΣΕΠΑΝ).

Πρακτικά το ύψος του τέλους ταφής θα είναι το ίδιο, δηλαδή θα ορίζεται στα 15 ευρώ ανά τόνο απορριμμάτων που οδηγείται σε ταφή, αλλά θα εξακολουθεί να προσαυξάνεται κατά 5 ευρώ το χρόνο μέχρι του ποσού των 35 ευρώ ανά τόνο.

Στόχος του υπουργείου, είναι να μειωθούν δραστικά οι ποσότητες απορριμμάτων που οδηγούνται σε ταφή και να φτάσουν από το 80% του συνόλου που είναι σήμερα στο 10% έως το 2030.

Οι πέντε βασικές στρατηγικές του υπουργείου συνοψίζονται ως εξής:

1. Απλοποίηση – Ενίσχυση της περιβαλλοντική εισφοράς: Στόχος είναι η περιβαλλοντική εισφορά (τέλος ταφής) να λειτουργήσει αποτρεπτικά για την ταφή των απορριμμάτων που οδηγούνται σε ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ στη λογική ενός συστήματος κινήτρων-αντικινήτρων. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το τέλος ταφής θα πηγαίνει στο Πράσινο Ταμείο και ειδικότερα:

• Το 50% για δράσεις στη διαχείριση απορριμμάτων και την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. αναπλάσεις, πράσινα σημεία κλπ).
• Το 10% για έρευνα και τεχνολογία στη διαχείριση απορριμμάτων.
• Και το 40% για επιβράβευση στους δήμους που τα πηγαίνουν καλά στην ανακύκλωση.

2. Ενίσχυση Ανακύκλωσης – Αναβάθμιση ΚΔΑΥ: Σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές που διαχειρίζονται τα σχετικά προγράμματα του ΕΣΠΑ ενισχύονται και αναβαθμίζονται τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), ώστε:

• να γνωστοποιούνται τα ποσοστά ανακύκλωσης ανά δήμο και να γίνεται ορθή αξιολόγηση των επιδόσεών τους, θέτοντάς τους με αυτό τον τρόπο προ των ευθυνών τους, αλλά
• και να μπορούν (τα ΚΔΑΥ) να δέχονται τις αυξημένες ποσότητες αποβλήτων που θα προκύψουν με την ενίσχυση της διακριτής συλλογής και της ανακύκλωσης.

3. Δημιουργία εθνικού δικτύου ΜΕΑ – Ενθάρρυνση ΣΔΙΤ: Στόχος είναι η δημιουργία ενός εθνικού δικτύου Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων καθώς σήμερα λειτουργούν μόλις 6 μονάδες. Συγκεκριμένα, έως τα τέλη του 2023 προβλέπεται η δημιουργία 28 ακόμη μονάδων, ενώ ήδη εντατικοποιούνται οι  διαδικασίες για τη δημοπράτηση 17 εντός του 2020 σε όλη την Ελλάδα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το υπουργείο ενθαρρύνει τις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). «Σας αναφέρω ως παράδειγμα -το οποίο νομίζω λέει από μόνο του πολλά- ότι από τις 6 ΜΕΑ που λειτουργούν στη χώρα αυτή τη στιγμή, εύρυθμη λειτουργία έχουν μόνο οι 3. Και είναι εκείνες που λειτουργούν μέσω ΣΔΙΤ» επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Χατζηδάκης.

4. Δημιουργία Εθνικού Δικτύου ΜΕΒΑ – Διαλογή στην πηγή: Βασικός πυλώνας επίτευξης των στόχων για την οργανωμένη  και σύγχρονη διαχείριση αποβλήτων είναι η  Διαλογή στην Πηγή. Στην κατεύθυνση αυτή, το υπουργείο θέλει να επεκτείνει το δίκτυο συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών και των βιοαποβλήτων (καφέ κάδος), στοχεύοντας στη δημιουργία επαρκούς εθνικού δικτύου Μονάδων Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) σε όλη την Ελλάδα (πέραν των ΜΕΑ που ήδη έχουν ξεχωριστό ρεύμα για τη διαχείριση των βιοαποβλήτων).

Έως τα τέλη του 2023 προβλέπεται να έχουν δημοπρατηθεί 31 μονάδες (ΜΕΒΑ), ενώ σήμερα λειτουργούν μόλις 4.

5. Ενεργειακή αξιοποίηση υπολειμμάτων – μονάδες ανάκτησης ενέργειας: Το υπουργείο ενισχύει την παραγωγή και αξιοποίηση των δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων από τα υπολείμματα των ΜΕΑ και των ΚΔΑΥ, δηλαδή των υλικών που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν.

Στον τομέα της ανάκτησης της ενέργειας η Ελλάδα βρίσκεται μόλις στο 1,5% όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βρίσκεται στο 28%. Τέτοιες μονάδες ανάκτησης ενέργειας είναι τόσο διαδεδομένες στην Ευρώπη που συναντώνται πολλές φορές ακόμα και στα κέντρα των πόλεων, ενώ στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμιά, όπως σημειώνει το υπουργείο.

Για να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση, σχεδιάζεται οι μεγάλες ΜΕΑ να μπορούν να παράγουν τόσο δευτερογενές εναλλακτικό καύσιμο όσο και να το αξιοποιούν οι ίδιες για την παραγωγή ενέργειας. Επιπλέον, θα δημοπρατηθούν 3-4 μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων που προέρχονται από τις Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ).

Για το σκοπό ορίζονται από το υπουργείο τα ρεύματα των βιομηχανικών - μη επικίνδυνων - αποβλήτων που μπορούν να αποτελέσουν δευτερογενή πρώτη ύλη ή και εναλλακτικό καύσιμο από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ανά την επικράτεια, και καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές, ώστε τα ανόργανα απόβλητα βιομηχανικής προέλευσης να αξιοποιούνται ως δευτερογενή υλικά.

Οσον αφορά το ζήτημα των παράνομων χωματερών, για το οποίο η Ελλάδα εξακολουθεί να επιβαρύνεται με υπέρογκα πρόστιμα, ο κ. Χατζηδάκης επεσήμανε ότι σήμερα υπάρχουν ακόμα 18 ενεργοί ΧΑΔΑ και 23 μη αποκατεστημένοι, ενώ στόχος είναι μέχρι το τέλος του 2022 να έχει πάψει η ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων και να έχουν αποκατασταθεί οι παράνομες χωματερές.

Επίσης, στη στρατηγική του υπουργείου περιλαμβάνεται -σε συνεργασία με συναρμόδια υπουργεία -  η εντός των επόμενων μηνών ανάπτυξη του Εθνικού Σχεδίου για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις.  Πρόκειται για ένα σχέδιο, το οποίο θα εισάγει πράσινα και κυκλικά κριτήρια στις προμήθειες και τις υπηρεσίες του Δημοσίου, οι οποίες συνιστούν περίπου το 10% του ΑΕΠ.

«Για εμάς η κυκλική οικονομία δεν είναι απλά ένα σύνθημα που το χρησιμοποιούμε γιατί είναι της μόδας. Αντιθέτως, δείχνουμε στην πράξη ότι τη θεωρούμε μια προσέγγιση που είναι κλειδί για τη βιώσιμη ανάπτυξη στη χώρα μας.

Θέλουμε να πάψουμε να είμαστε ουραγοί σε αυτά τα ζητήματα. Όχι μόνο λόγω των προστίμων που μας επιβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.  Αλλά πολύ περισσότερο διότι η κυκλική οικονομία μπορεί να μας βοηθήσει να πετύχουμε τους στόχους μας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προσέλκυση νέων επενδύσεων και θέσεων εργασίας, και την αναβάθμιση της ελληνικής παραγωγής.

Διότι η ορθή διαχείριση των προϊόντων και των αποβλήτων τους είναι φυσικά θέμα πολιτισμού, είναι θέμα προστασίας της ποιότητας της ζωής μας και του περιβάλλοντος!  Παράλληλα όμως είναι και θέμα οικονομικό! Διότι, αν εφαρμόσουμε τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, τα απορρίμματα, από βαρίδι που είναι σήμερα, μπορούν να γίνουν πολύτιμοι πόροι» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Χατζηδάκης.