Αγγελόπουλοι: Πώς ο εμφύλιος κλείδωσε το «λουκέτο» στη Χαλυβουργική

Η Χαλυβουργική «έσβησε», την ίδια ώρα που «άναψε» η δηµόσια κόντρα της οικογένειας Αγγελόπουλου. Η όλη υπόθεση θα θύµιζε αµερικανική σαπουνόπερα της δεκαετίας του '80, τύπου «∆υναστεία», αν δεν υπήρχε ο εγκλωβισµός των πιστωτών της Χαλυβουργικής, τα χρέη στη ∆ΕΗ και φυσικά η αβεβαιότητα για το µέλλον των 170­ εργαζοµένων τής άλλοτε κραταιάς επιχείρησης.

Τα προβλήµατα ήταν γνωστά ήδη από το 2011 ωστόσο, όπως όλα τα περίπλοκα οικονοµικά ζητήµατα στην Ελλάδα, αντιµετωπίστηκε µε χαρακτηριστική καθυστέρηση, φθάνοντας το 2018 σε οριακό σηµείο. Ως κερασάκι στην τούρτα ήρθε η σκληρή διαµάχη του µοναδικού µετόχου της Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου µε τα παιδιά του, η οποία ενέχει µια ευρύτερη αντιπαράθεση για τα περιουσιακά τους.

Η εξέλιξη, ωστόσο, φέρνει εκ νέου στην επιφάνεια το µοτίβο που διέπει την ελληνική επιχειρηµατικότητα: από τη µια, µη ανταγωνιστικές επιχειρήσεις που συσσωρεύουν χρέη και, από την άλλη, ιδιοκτήτες µε αµύθητη περιουσία που δεν θέλουν να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Προς επιβεβαίωση των παραπάνω ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος δήλωσε ευθαρσώς σε πρόσφατη συνέντευξή του πως ο κλάδος της χαλυβουργίας δεν αξίζει να χρηµατοδοτηθεί. Στην ίδια συνέντευξη δήλωνε µοναδικός υποστηρικτής της εταιρείας, επικαλούµενος τις αυξήσεις κεφαλαίου που πραγµατοποίησε τη δεκαετία του 2000­­­ και την εισφορά φρέσκου χρήµατος.

Την ύστατη ώρα, ωστόσο, πέταξε «λευκή πετσέτα» και δεν εκµεταλλεύτηκε την περίοδο χάριτος που του παραχωρήθηκε από τη ∆ΕΗ, µε παρέµβαση, µάλιστα, του υπουργού ΠΕΝ, Γιώργου Σταθάκη. Έτσι, το τέλος της πάλαι ποτέ ισχυρής Χαλυβουργικής, που συνέδεσε το όνοµά της µε το µεταπολεµικό αναπτυξιακό µοντέλο της χώρας, ήρθε και τυπικά πριν από λίγες ηµέρες µε το κατέβασµα του διακόπτη ηλεκτροδότησής της, όταν ο Α∆ΜΗΕ υλοποίησε την εντολή της ∆ΕΗ για άρση της εκπροσώπησής της από πελάτη της, έχοντας συσσωρεύσει χρέη 31,4 εκατ. ευρώ. 

Σε απαξίωση

Το τέλος είχε προεξοφληθεί από την αγορά ήδη από το 2015, οπότε η επιχείρηση, αδύναµη να αντιµετωπίσει την κρίση που χτύπησε τον κλάδο, αφέθηκε ουσιαστικά στην τύχη της. Ολόκληρος ο κλάδος στην Ελλάδα βρίσκεται σε απαξίωση, καθώς το υψηλό ενεργειακό κόστος και η παραγωγή από τρίτες χώρες τον καθιστούν µη ανταγωνιστικό. Στο µεταξύ διάστηµα κανείς εκπρόσωπός του ή άλλοι φορείς δεν ανταποκρίθηκαν στην ανάγκη αναδιάρθρωσής του.  

Εν προκειµένω, η Χαλυβουργική, που το 1961 λειτούργησε την πρώτη υψικάµινο στη χώρα και για πολλές δεκαετίες αποτέλεσε έναν από τους µεγαλύτερους εργοδότες µε 2.500­­ εργαζοµένους, αποδείχθηκε ο αδύναµος κρίκος της χαλυβουργίας, καθώς την περίοδο της κρίσης η ζήτηση συρρικνώθηκε στους 300.000­­­­ τόνους, από τα 2,5 εκατ. τόνους. Οι πωλήσεις από .388.000­­ τόνους το 2011 µειώθηκαν στους 9.608 τόνους το 2016. Ο δανεισµός έφθασε το 2015 στα 408 εκατ. ευρώ, ακολούθησαν η παύση της παραγωγικής δραστηριότητας και η παύση αποπληρωµής των δανείων. Η Χαλυβουργική δεν κατάφερε να ανταποκριθεί ούτε στην πρωτοβουλία των τραπεζών για συνολική αναδιάρθρωση του κλάδου της χαλυβουργίας.

Οι κλίβανοι στο εργοστάσιο της Ελευσίνας έσβησαν από το ­2015‚ και για ένα διάστηµα µόνο συνεχίστηκε η λειτουργία στο ελασµατουργείο. Με αλλεπάλληλα προγράµµατα εθελουσίας εξόδου το προσωπικό µειώθηκε, από 520­ άτοµα το 2011 σε 170­. Στις εγκαταστάσεις λειτουργούσε το τελευταίο διάστηµα µόνο µία φιλοξενούµενη εγκατάσταση παραγωγής υγροποιηµένων αερίων τρίτης εταιρείας.

Τα μέτωπα 

Πριν από το επισφράγισµα της κατάρρευσής της, ήδη από τον Μάρτιο του 2018 η άλλοτε ενωµένη οικογένεια του Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου «έσπαγε» σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Οι γιοι του Παναγιώτης και Γιώργος ήλθαν σε ρήξη µε την πατρική φιγούρα µε τέτοια σφοδρότητα, που οδηγήθηκαν στις δικαστικές αίθουσες. Οι σηµερινοί ιδιοκτήτες της ΚΑΕ Ολυµπιακός υπέβαλαν αίτηση στο Μονοµελές Πρωτοδικείο Αθηνών ζητώντας να θέσουν τον πατέρα τους σε πλήρη δικαστική συµπαράσταση, θεωρώντας τον ανίκανο να διαχειριστεί τις υποθέσεις του.

Τα δύο αδέλφια περιέγραψαν αναλυτικά µέσα σε 18 σελίδες όλο το ιατρικό ιστορικό του 73χρονου επιχειρηµατία (ο οποίος υποφέρει από παιδί από σπάνια εκφυλιστική ασθένεια), καταλήγοντας ότι είναι τέτοια η επιδείνωση των προβληµάτων υγείας του, ώστε τον καθιστά ανίκανο να διαχειριστεί τις υποθέσεις του. Στο πλαίσιο αυτό, οι Παναγιώτης και Γιώργος Αγγελόπουλος, σύµφωνα µε τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόµος, ζήτησαν ο πατέρας τους να τεθεί υπό επιτροπεία, προτείνοντας, µάλιστα, και πρόσωπα.  

Δεν ήταν η πρώτη φορά που η οικογένεια συγκλονιζόταν από έντονες αντιπαραθέσεις, καθώς ήδη από τη δεκαετία του 1990­ ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος βρέθηκε στα δικαστήρια διεκδικώντας από τον αδελφό του Θεόδωρο το ξαναµοίρασµα της περιουσίας των πρεσβυτέρων τους. Η διαµάχη τους, που ενείχε και κατηγορίες για πλαστογραφία, εξετάζονταν για χρόνια από τις Αρχές, µέχρι που κατέληξε µε τον Θεόδωρο να κρατά τον τοµέα της ναυτιλίας και τον Κωνσταντίνο τη Χαλυβουργική, αλλά και σειρά άλλων επιχειρήσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό, υπό τη σκέπη του οµίλου Arcadia.

Λίγα χρόνια αργότερα, η µοίρα έφερε τον Κωνσταντίνο αντιµέτωπο µε τα ίδια του τα παιδιά. Η ιστορία περιλαµβάνει πολλή ίντριγκα, µία κακιά µητριά και κατηγορίες για υπεξαιρέσεις κεφαλαίων από τραπεζικούς λογαριασµούς. Όσο δε η Χαλυβουργική όδευε στα βράχια τόσο δηµοσιοποιούνταν αλληλοκατηγορίες. Ο πατήρ δήλωσε ότι είχε σκοπό να µεταβιβάσει τη Χαλυβουργική στα παιδιά του, αλλά δεν το έπραξε. Ισχυρίστηκε ότι µόνον εκείνος χρηµατοδοτούσε την εταιρεία, ενώ τα αδέλφια ανταπάντησαν πως οι µισθοί των εργαζοµένων πληρώθηκαν µε δικά τους κεφάλαια. Έφθασαν δε στο σηµείο µε δελτίο Τύπου να χαρακτηρίσουν «πλαστή» την πρόσφατη συνέντευξη του πατέρα τους.

Μετά δε το κατέβασµα του διακόπτη στη Χαλυβουργική, εξέδωσαν οργισµένη ανακοίνωση, µε την οποία ισχυρίστηκαν ότι υπάρχουν κεφάλαια για τη στήριξη της επιχείρησης και στοχοποίησαν τη δεύτερη σύζυγο του πατέρα τους, Ευανθία (Γέλη) Παπαγιαννοπούλου, ότι τον χειρίζεται για ιδιοτελείς σκοπούς. «Ο πατέρας µας δεν ήταν και δεν είναι σε θέση να κατανοήσει την απειλή και τις συνέπειες της παράλειψης να υποβληθεί η ρεαλιστική πρόταση διακανονισµού των οφειλών της ∆ΕΗ. ∆εν δόθηκε οποιαδήποτε απάντηση, θετική ή αρνητική. Ετσι, εγκαταλείφθηκε κυνικά η επιχείρηση χωρίς ρεύµα» σηµειώνουν. Επιµένουν ότι τα αναγκαία κεφάλαια για τη διάσωση και η επανεκκίνηση της Χαλυβουργικής υπάρχουν και καταλήγουν πως η σύζυγος Αγγελόπουλου προσπορίζεται ή ελέγχει τα χρήµατα του πατέρα τους. 

Στον κλάδο από το 1925

Με καταγωγή από την Αρκαδία, η οικογένεια των Αγγελόπουλων ήταν για πολλές δεκαετίες στυλοβάτης της ελληνικής βιοµηχανίας. Τα µέλη της δραστηριοποιούνται στον κλάδο από το €™ ‚, οπότε ιδρύθηκε η Χαλυβουργική από τον Θ. Αγγελόπουλο και τα παιδιά του, ∆ηµήτρη, Παναγιώτη και Γιάννη, που άρχισαν εµπόριο ειδών σιδήρου.

Ο µεγαλύτερος αδελφός τους, Άγγελος, σταδιοδρόµησε ως καθηγητής Οικονοµικών Επιστηµών στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, ενώ υπήρξε κεντροαριστερός σύµµαχος του ΕΑΜ. Ο Γεώργιος Παπανδρέου τού ανέθεσε το υπουργείο Οικονοµικών το 1948 και ο Κωνσταντίνος Καραµανλής τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας από το 1974 έως το 1979.

Ήταν παντρεµένος µε την Έλλη Σεφεριάδη, εξαδέλφη του ποιητή Γιώργου Σεφέρη. Τα άλλα παιδιά, που ασχολούνταν µε το εµπόριο, αποφάσισαν να γίνουν βιοµήχανοι. Έτσι, το 1932 δηµιούργησαν εργοστάσιο παραγωγής ειδών συρµατουργίας στην οδό Πειραιώς 197, µε την επωνυµία «Ελληνικά Συρµατουργεία Θ. Α. Αγγελόπουλος & Υιοί». Παρήγαν σύρµατα, πρώτη ύλη για γαλβανισµένα συρµατοπλέγµατα, καρφιά και πεταλόκαρφα, που την εποχή εκείνη ήταν είδος µε µεγάλη κατανάλωση, αναγκαία τόσο για τα άλογα του Στρατού όσο και ιδιωτών.

Οι δουλειές πήγαιναν καλά. Ως εκ τούτου, το 1938 δηµιουργήθηκαν µικροί ηλεκτρικοί κλίβανοι των 6-8 τόνων, οι οποίοι παρήγαν χάλυβα, ο οποίος στη συνέχεια διαµορφωνόταν στις τότε εγκαταστάσεις ελάστρων σε χάλυβα οπλισµού σκυροδέµατος, δηλαδή σίδερα για µπετόν αρµέ. Η προσπάθεια σταµάτησε µε τον πόλεµο και την Κατοχή, λέει η επίσηµη ιστορία της εταιρείας. Ορισµένοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι ο πατριάρχης της οικογένειας, Θεόδωρος, συνεργάστηκε µε τις κατοχικές Αρχές, συµµετέχοντας στην κατασκευή σειράς οχυρωµατικών έργων του γερµανικού στρατού.

Μετά την απελευθέρωση δηµιουργείται η εταιρεία η οποία είναι γνωστή ως Χαλυβουργική AE. Είναι η περίοδος του Σχεδίου Μάρσαλ που χρηµατοδοτείται από τις ΗΠΑ για την ανάπτυξη της κατεστραµµένης Ευρώπης, ενώ η Ελλάδα συνεχίζει να ταλαιπωρείται από τον Εµφύλιο. Για διάφορους λόγους τα κεφάλαια από το Σχέδιο Μάρσαλ για τη δηµιουργία βιοµηχανιών δόθηκαν µε µορφή δανείων σε «υπάρχουσες» βιοµηχανίες. Βέβαια, ήταν κοινό µυστικό ότι τα δάνεια αυτά ήταν «δανεικά και αγύριστα». Επίσης, στην πράξη περιορίστηκε ο αριθµός των εταιρειών που ωφελήθηκαν. Από αυτά τα χρήµατα, το 60% περίπου δόθηκε σε επτά µόνο βιοµηχανίες.

Το 1951 οι δραστηριότητες της Χαλυβουργικής µεταφέρθηκαν στην Ελευσίνα και το 1953 άρχισε η λειτουργία ηλεκτρικών κλιβάνων των 20­ τόνων. Το 1961 θεµελιώθηκε η πρώτη υψικάµινος στη χώρα. ∆ύο χρόνια αργότερα αποπερατώθηκε η πρώτη και ταυτόχρονα ξεκίνησε η κατασκευή δεύτερης υψικαµίνου. Συγχρόνως ετοιµαζόταν το χαλυβουργείο. Την περίοδο 1963-1975 ακολούθησε και η δεύτερη υψικάµινος, η οποία ανέβασε τη δυναµικότητα σε πάνω από ένα εκατοµµύριο τόνους χυτοσιδήρου τον χρόνο.

Ο ∆ηµήτρης Αγγελόπουλος, που θεωρούνταν «µυαλό» και ο αρχηγός της επιχειρηµατικής δραστηριότητας, δολοφονήθηκε το 1986 από τη «17 Νοέµβρη». Κατόπιν η εταιρεία πέρασε στον Παναγιώτη, τα παιδιά του οποίου, Θεόδωρος και Κωνσταντίνος, αρχίζουν λίγα χρόνια αργότερα τη διαµάχη για την πατρική  περιουσία.