Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων: Ξεκίνησε θύελλα αντιδράσεων

Σε ένα νέο... περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, το οποίο είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων προτού τελικώς ψηφιστεί από τη Βουλή και αποτελέσει νόμο του κράτους, εξελίσσεται το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) του υπουργείου Περιβάλλοντος, το οποίο εγκρίθηκε προχθές από το υπουργικό συμβούλιο.

Σημείο αιχμής τόσο για την αντιπολίτευση όσο και για τις περιβαλλοντικές οργανώσεις αποτελεί η καύση των υπολειμμάτων, την οποία το υπουργείο αναφέρει ως «ενεργειακή αξιοποίηση», αλλά και το υψηλό κόστος των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ).

Σχετική ερώτηση προς τον υπουργό Περιβάλλοντος, Κωστή Χατζηδάκη υπέβαλε ήδη ο αρμόδιος Τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, εξαπολύοντας βέλη για «αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας για την επιλογή της καύσης, ως μονόδρομο στη διαχείριση απορριμμάτων σε αντίθεση με την ανακύκλωση, και την έγκριση του ΕΣΔΑ χωρίς να περάσει από τη Βουλή».

Σε κοινή ανακοίνωσή τους τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μεσόγειος SOS, Greenpeace και WWF Ελλάς) κάνουν λόγο για «λάθος του υπουργικού συμβουλίου». Οι οργανώσεις είχαν εκφράσει τις αντιθέσεις τους και στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης που διενεργήθηκε, την οποία, πάντως, χαρακτηρίζουν «προσχηματική».

Στην ανακοίνωσή τους επισημαίνουν ότι επί συνόλου 729 σελίδων του ΕΣΔΑ, μόνο μία σελίδα, για την ακρίβεια ένας μόνο πίνακας στο παράρτημα, αναφέρεται σε οικονομικά στοιχεία (χωρίς περαιτέρω αναλύσεις ή παράθεση παραδοχών). «Ακόμα κι από αυτόν τον μοναδικό πίνακα προκύπτει με σαφήνεια πως η μερίδα του λέοντος των σχεδόν 3,7 δισ. ευρώ που προγραμματίζεται να δαπανηθούν την περίοδο 2020-2030 θα δοθεί στη δημιουργία ανεπαρκών ΜΕΑ, μονάδων καύσης και ΧΥΤΥ, αντί για έργα στην ανώτερη ιεραρχία των αποβλήτων δηλαδή στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση».

Οι οργανώσεις σημειώνουν πως παρότι το υπουργείο υποστηρίζει ότι ελήφθησαν υπόψη τα σχόλια της διαβούλευσης που υπέβαλαν οι ενδιαφερόμενοι φορείς και οι πολίτες, η διαβούλευση για το νέο ΕΣΔΑ ήταν προσχηματική και θεωρούν πως η έγκριση του ΕΣΔΑ, χωρίς ριζικές αλλαγές, αποτελεί στρατηγικό λάθος του υπουργικού συμβουλίου, το οποίο σύντομα θα οδηγήσει σε επικίνδυνο αδιέξοδο.

Σημειώνουν μάλιστα πως οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ουσιαστικά δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν το τελικό κείμενο του ΕΣΔΑ που διαμοιράστηκε στους υπουργούς που κλήθηκαν να λάβουν θέση κατηγορώντας την ηγεσία του υπουργείου για δέσμευση πόρων «που θα κατευθυνθούν σε εργολαβίες αμφίβολης χρησιμότητας»:

«Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις θεωρούν πως δεν θα δοθούν επαρκείς εξηγήσεις για τα συγκεκριμένα ερωτήματα, γιατί φοβούνται πως το ΕΣΔΑ δεν δημιουργήθηκε για να λύσει το χρόνιο πρόβλημα στη διαχείριση των αποβλήτων και να οδηγήσει την Ελλάδα στην κυκλική οικονομία, αλλά για να δεσμευτούν πόροι που θα κατευθυνθούν σε εργολαβίες αμφίβολης χρησιμότητας» υπογραμμίζουν.

Αναφέρουν όμως ότι στο ΕΣΔΑ που δόθηκε στη δημοσιότητα δεν απαντάται ικανοποιητικά κανένα από τα ερωτήματα που έχουν τεθεί από την κοινωνία των πολιτών και τα οποία είναι:

• Βάσει ποιων τεχνικοοικονομικών αναλύσεων δημιουργήθηκε το νέο σχέδιο δράσης που ουσιαστικά πατάει πάνω σε παραδοχές που ευνοούν την καύση έναντι της πρόληψης και της ανακύκλωσης;

• Για ποιον λόγο προγραμματίζεται η κάλυψη όλης της χώρας με πανάκριβες και αναποτελεσματικές Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) που η εμπειρία από Ελλάδα και Ευρώπη δείχνει πως δεν μπορούν να ανακτήσουν επαρκώς ανακυκλώσιμα και είναι ικανές μόνο για να παράγουν μεγάλο υπόλειμμα για καύση;

• Για ποιον λόγο αγνοείται μέσα στο ΕΣΔΑ η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, η μείωση της σπατάλης τροφίμων, η διαλογή στην πηγή, όταν όλα αυτά αποτελούν κρίσιμες προτεραιότητες της ΕΕ;

• Γιατί παρότι το ΕΣΔΑ αναφέρει ότι θα τηρήσει τους Ευρωπαϊκούς στόχους ανακύκλωσης, απουσιάζουν από το κείμενο τα μέτρα που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων; Και για ποιο λόγο το «πληρώνω όσο πετάω», ίσως το καθοριστικότερο εργαλείο για αλλαγή της κατάστασης στα απόβλητα, αναφέρεται στο ΕΣΔΑ πως θα εφαρμοστεί μόνο σε πιλοτική μορφή την περίοδο 2020-2030;

• Γιατί από ένα τέτοιο κομβικό σχέδιο πολιτικής απουσιάζει παντελώς η εκτίμηση του κόστους όχι μόνο από την κατασκευή των ΜΕΑ και των μονάδων καύσης, αλλά και από τη λειτουργία αυτών των ανεπαρκών εγκαταστάσεων; Γιατί δεν υπάρχει καμιά ανάλυση για το κόστος που θα κληθούν να επωμιστούν οι πολίτες τα επόμενα χρόνια;

• Για ποιον λόγο το ΕΣΔΑ δεν περιγράφει πώς θα αποτραπεί να κλειδωθούν πολυετείς συμφωνίες με εξοντωτικές ρήτρες για τις ΜΕΑ και τις μονάδες καύσης, με αποτέλεσμα ακόμα και το 2040 ή το 2050 να καλούνται οι φορολογούμενοι πολίτες να πληρώνουν για έργα που δεν θα έπρεπε να λειτουργούν;

• Για ποιον λόγο το ΕΣΔΑ βασίστηκε πάνω σε θεωρητικά στοιχεία για τα απορρίμματα που διαχειρίζονται οι ΦΟΣΔΑ και τα ανακυκλώσιμα υλικά; Γιατί δεν έχει γίνει ως σήμερα καμία σοβαρή μέτρηση σύστασης και μία σοβαρή προσπάθεια να μπει ένα τέλος στο «έλλειμα αξιοπιστίας στοιχείων» που έχει επισημάνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή;

• Και το σημαντικότερο ερώτημα: Γιατί, ενώ η Κομισιόν καλεί την Ελλάδα να κάνει καλύτερη χρήση των κονδυλίων υπέρ των ανώτερων σταδίων της ιεραρχίας αποβλήτων (πρόληψη, ΔσΠ, ανακύκλωση, πράσινα σημεία κ.α.), η Ελλάδα με το νέο ΕΣΔΑ δεσμεύει τη χώρα για πολλά χρόνια με περίπου 80% των συνολικών πόρων για αναποτελεσματικά έργα στην κατώτερη βαθμίδα (ΜΕΑ, καύση κ.α.). Την ίδια στιγμή χώρες, όπως η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Πολωνία, επενδύουν στην ανώτερη βαθμίδα της ιεραρχίας κατά 76%, 94% και 66% αντίστοιχα[1]. Λάθος; Ή πολιτική επιλογή εξυπηρέτησης συγκεκριμένων συμφερόντων; 

ΣΥΡΙΖΑ

Σε επίκαιρη ερώτηση που κατέθεσε για το ζήτημα ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ κατηγορεί την κυβέρνηση για «αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις» και «fast track διαδικασίες» .

Υπογραμμίζει συγκεκριμένα, την προσπάθεια «περιορισμού της διαβούλευσης αλλά και φίμωσης και απαξίωσης της Βουλής κατά τη διαδικασία έγκρισης του ΕΣΔΑ που εγκρίθηκε άρον άρον, από το υπουργικό Συμβούλιο».

Στο κείμενο της ερώτησης σημειώνεται ότι είχε προηγηθεί η έναρξη και ολοκλήρωση της διαδικασίας διαβούλευσης μέσα στον Αύγουστο, αγνοώντας το αίτημα πολλών παραγωγικών, αυτοδιοικητικών και κοινωνικών φορέων για παράταση της διαβούλευσης.

Επίσης αναφέρει ότι «απαξιώθηκε επιπλέον και αποκλείστηκε η συζήτηση και η έγκριση της Βουλής, σε πλήρη αντίθεση με τη διαδικασία που ακολούθησε, το 2015, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όταν προ της συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου είχαν προηγηθεί δύο συνεδριάσεις στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος με ακρόαση φορέων».

Ο κ. Φάμελλος σημειώνει ακόμη ότι η «αλλεργία της κυβέρνησης στις δημοκρατικές διαδικασίες στοχεύει στο να δεσμεύσει τη χώρα και την αυτοδιοίκηση στο μονόδρομο της καύσης και της ιδιωτικοποίησης στη διαχείριση απορριμμάτων, με οφέλη για λίγους ιδιώτες και με μεταφορά υψηλού κόστους στους πολίτες και τους επαγγελματίες και υπονόμευση της ανακύκλωσης για δεκαετίες». 

Μέρα 25

«Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων εγκρίθηκε τη Δευτέρα 31 Αυγούστου από το υπουργικό Συμβούλιο και έχει ως μοναδικό στόχο την προώθηση της καύσης απορριμμάτων. Προωθεί εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης που δεν πετυχαίνουν ανάκτηση των ανακυκλώσιμων υλικών πάνω από το 36%, κατά παράβαση των ευρωπαϊκών στόχων» σημειώνει σε δήλωσή του για το ζήτημα ο βουλευτής του Μέρα 25, Κρίτων Αρσένης.

Προσθέτει μάλιστα ότι «πετυχαίνουν, όμως, την παραγωγή καλού καυσίμου για τσιμεντάδικα, πρώην λιγνιτικές μονάδες κτλ. Η κυβέρνηση οικοδομεί μια περιβαλλοντική δυστοπία που θα κοστίσει τόσο στο περιβάλλον όσο και στα νοικοκυριά. Οι μόνοι κερδισμένοι από την απόφαση της κυβέρνησης είναι ο μελλοντικός αγοραστής της ΔΕΗ, οι τσιμεντοβιομηχανίες και οι μεγάλοι εργολάβοι των απορριμμάτων».