Κουντουράς για κορονοϊό: Σιωπηλά αποκτάμε ανοσία - Ποιοι παράγοντες κάνουν φονικό τον ιό

Θα έδινε οριστική λύση στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού μία ενδεχόμενη καραντίνα; Παραμένουν τα στελέχη του ιού το ίδιο δυνατά με τα αρχικά στελέχη που σάρωσαν την Ευρώπη; Υπάρχει περίπτωση κάποτε να «συμφιλιωθεί» ο κορoνοϊός με τον άνθρωπο; Τι σημασία έχουν τα νούμερα που ακούμε κάθε 24ωρο από τις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ και τι πρέπει να υπολογίζουμε ώστε να έχουμε ένα ουσιαστικό συμπέρασμα για την πορεία και την εξέλιξη της πανδημίας;

Απαντήσεις επιχειρεί να δώσει ο παθολόγος - ηπατολόγος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρης Κουντουράς και Διευθυντής του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Μακροβιότητα της Βιοϊατρικής. Νυχθημερόν αναλύει την εξέλιξη της πανδημίας μαζί με το στενό του συνεργάτη και βιοπληροφορικάριο βιολόγο, Δημήτρη Νικολούδη, ο οποίος στο τεράστιο αρχείο του καταχωρεί, επεξεργάζεται και παρακολουθεί την πορεία του κορονοϊού μέσα από πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους, πολλά επιδημιολογικά δεδομένα και γραφήματα.

«Ενημέρωση για τις νέες εισαγωγές στις ΜΕΘ»

«Θα ήθελα να αναδείξουμε τα χρήσιμα συμπεράσματα των πολύτιμων στοιχείων που μας παρέχει κάθε 24ωρο ο ΕΟΔΥ, αλλά και να επισημάνουμε την επιπλέον ανάγκη απόκτησης κρίσιμων βασικών πληροφοριών, όπως είναι για παράδειγμα ο αριθμός των νέων εισαγωγών στις ΜΕΘ ανά 24ωρο και η ηλικιακή τους κατανομή. Ο ΕΟΔΥ πολύ σωστά μας δίνει τους διασωληνωμένους που έχουμε κάθε μέρα συνολικά, αλλά θα ήταν πολύ χρήσιμο να μας ενημερώνει και σχετικά με το πόσες είναι οι νέες εισαγωγές στις ΜΕΘ ανά 24ωρο. Είναι βασική παράμετρος που αν την είχαμε με ακρίβεια θα μας βοηθούσε να κατανοήσουμε πολλά περισσότερα για την πορεία της νόσου και την εξέλιξη σχετικά με τη φονικότητά της. Επίσης, ένα ακόμα βασικό στοιχείο κλειδί είναι ο αριθμός των ασυμπτωματικών κρουσμάτων, που αυξάνεται διαρκώς. Φυσικά, πρέπει επίσης να μπει στην εξίσωση ο αριθμός των ελέγχων που διενεργούνται και ακόμη ένας χρήσιμος στρατηγικά για την Πολιτεία δείκτης, το ποσοστό κορεσμού των διαθέσιμων εργαστηρίων που πραγματοποιούν COVID-test», μας είπε αρχικά στο ethnos.gr o Δημήτρης Κουντουράς.

«Οι παράγοντες που είναι πιο φονικοί από τον ιό»

«Σίγουρα, υπάρχει ανησυχία και σε κάποιες στιγμές φόβος, σε όλους μάλιστα, αλλά υπάρχει δυστυχώς, ώρες - ώρες και ένας πανικός, με τον οποίο χειριζόμαστε το ζήτημα της πανδημίας και κυρίως με τον τρόπο που το επικοινωνούμε στους πολίτες. Σαν γενικό συμπέρασμα δικό μου και της ερευνητικής ομάδας μας στον όμιλο της "Βιοιατρικής", θα αναφέρω πως ο ρυθμός μετάδοσης και ακολούθως η ταχύτητα επιβάρυνσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας είναι πιο φονικά από τον ίδιο τον ιό. Και εξηγώ: Υπάρχει επιβάρυνση και κορεσμός λόγω του συνδυασμού της αστραπιαίας μεταδοτικότητας του ιού και των γνωστών χρόνιων αδυναμιών που έχει το Σύστημα Υγείας. Η απότομη επιβάρυνσή του θα αυξήσει τη φονικότητα εμμέσως, δημιουργώντας ασφυκτική έλλειψη κλινών ΜΕΘ και μάλιστα για όλα και όχι μόνο για τα περιστατικά με COVID. Την ίδια ώρα η θνητότητα του ιού είναι 2% (0.02) επί των συνολικών κρουσμάτων. Είναι αρκετό το να κάνουμε μία απλή διαίρεση μεταξύ των 357 νεκρών δια των 16.286 κρουσμάτων που επίσημα έχουμε μέχρι το πρωί της Πέμπτης 24 Σεπτεμβρίου. Εάν κοντά σε αυτή την εξίσωση βάλουμε και τις παραμέτρους των νέων εισαγωγών στις ΜΕΘ, τον αριθμό των τεστ και τελικά το πόσοι χάνουν τη ζωή τους, βγάζουμε πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για την δυναμική της πανδημίας», σημείωσε ο κ. Κουντουράς.

«Όπλο μας τα μέτρα προφύλαξης»

Ο Δημήτρης Κουντουράς τονίζει πως οι πολίτες και η κοινωνία γενικότερα όχι μόνο δεν θα πρέπει να χαλαρώσουν στα μέτρα προφύλαξης, αλλά και να τα τηρούν με θρησκευτική ευλάβεια διότι είναι το μόνο όπλο κατά της πανδημίας. Τονίζει δε, πως ο COVID-19 έχει δεχτεί μεγάλο χτύπημα από τα μέτρα προφύλαξης, τη χρήση αντισηπτικών και τους συχνούς καθαρισμούς και παρελθόντος του χρόνου, πιθανότατα έχει χάσει πολλά από τα αρχικά του χαρακτηριστικά και στελέχη. Υπάρχουν μελέτες που περιγράφουν σαφώς τα μεταλλαγμένα και υπολειμματικά στελέχη του κορονοϊού.

«Νομοτελειακά θα εξασθενίσει»

Σταδιακά και νομοτελειακά, ο ιός θα εξασθενίσει περισσότερο για να μπορέσει να εξαπλωθεί περισσότερο, ειδικά κάτω από την πίεση αποτελεσματικών μέτρων». Και όπως αναφέρει: «Για να μην το ξεχάσουμε, η πίεση που ασκούμε στον ιό με τα μέτρα κατά της μετάδοσης επιπεδώνει την καμπύλη της μετάδοσης, δηλαδή την επιβραδύνει. Η επιδημία θα κάνει τον κύκλο της και χάρις στην επικράτηση των ήπιων στελεχών κάποια στιγμή θα σβήσει ή απλά θα προστεθεί στην περιοδική δεξαμενή των κορονοϊών. Είμαι βέβαιος πως τα νέα στελέχη του κορονοϊού εξελίσσονται μέσα σε αυτό το περιβάλλον και η πανδημία συνολικά θα κάνει τον κύκλο της ίσως και πιο σύντομα από την ημέρα που αναμένουμε την εύρεση ενός αποτελεσματικού εμβολίου. Όσο πιο πολύ χρόνο κερδίζουμε με τις λιγότερες απώλειες, κερδίζουμε μάχες επιβίωσης και είμαστε σε καλό και ασφαλή δρόμο».

«Εχει χάσει τη λοιμογόνο δύναμη»

Σχετικά με τη δυναμική που καταγράφουν τα νέα στελέχη του ιού είπε: «Αυτή τη στιγμή γίνεται πολύ μεγάλη συζήτηση για αυτό το θέμα. Ακούω με προσοχή όλες τις απόψεις. Εκτίμηση μου είναι πως ο μεγάλος αριθμός των ασυμπτωματικών κρουσμάτων δεν είναι τυχαίος. Αν εξαιρέσουμε τις επιφυλάξεις ότι πρόκειται για ψευδώς θετικά κρούσματα ή για λανθασμένη διασταυρούμενη ανίχνευση άλλων κορονοϊών ή ακόμη και ανίχνευση θραυσμάτων γονιδιώματος που έχει καταστραφεί, με πολύ μεγάλη βεβαιότητα  μπορούμε να μιλάμε για μεταλλαγμένο ιό, διαφορετικής, ασθενέστερης αντιγονικής ταυτότητας. Η επιδημία έχει έντονη και ίσως ακόμη εντονότερη μεταδοτικότητα, όμως η λοιμογόνος δύναμης της, η βαρύτητά της  δεν έχει σχέση με τη δύναμη που είχε όταν εκδηλώθηκε αρχικά στην Ευρώπη και ειδικά στην Ιταλία ή αν θέλετε ακόμα και στην Ελλάδα».

Η σημασία των ασυμπτωματικών και η καραντίνα

«Τους πρώτους μήνες δεν είχαμε πολλούς ασυμπτωματικούς και βεβαίως ούτε καν τους ανιχνεύαμε, γιατί φυλάγαμε τα τεστ για τον έλεγχο των υπόπτων κρουσμάτων. Οπότε σωστά δείξαμε μεγάλη επιφύλαξη απέναντι στον άγνωστο ιό, όπως και ήταν αναγκαίο στην περίοδο της καραντίνας. Τώρα όμως εκτιμώ, χωρίς να έχω όλη την εικόνα της ομάδας διαχείρισης και χωρίς φυσικά να μπορώ να δεσμεύσω κανέναν, πως δεν θα χρειαστεί να προχωρήσουμε στο ακραίο μέτρο της καραντίνας και ο αριθμός των ασυμπωματικών ενισχύει αυτή την εκτίμηση».

«Σιωπηλά αποκτάμε ανοσία»

Και ο Δημήτρης Κουντουράς συνεχίζει: «Βλέπουμε όλο και περισσότερους ασυμπτωματικούς ασθενείς και το ποσοστό αυτών που καταλήγουν να έχουν σοβαρές επιπλοκές έχει πέσει στο 2% και συνεχώς μειώνεται. Να λάβετε επίσης υπ΄όψη σας, πως πέρα από τα κρούσματα που επιβεβαιώνονται κάθε ημέρα, πρέπει να υπολογίσετε πως μπορεί να είναι ακόμα και 10πλάσια αυτά που απλά δεν έχουν ανιχνευτεί. Παραμένουν ασυμπτωματικά "εκεί έξω" και δεν καταλήγουν ποτέ στο νοσοκομείο. Ο κόσμος σιωπηλά αποκτά ένα είδος ανοσίας. Μένει να επιβεβαιωθεί τις επόμενες εβδομάδες πως ο ιός συνεχίζει την πορεία και την δράση του και έχει υψηλή δυναμική μεταδοτικότητας. Όμως χάρις και στην γενική κινητοποίηση που έχει κάνει η κοινωνία μας, επιβραδύνοντας τη διασπορά, άθελα της δίνει χρόνο στα ήπια στελέχη να επικρατήσουν και να «εμβολιάσουν» αυτά τον πληθυσμό, που αποκτά μία ανοσία όπως θα την αποκτούσε εάν έκανε ένα εμβόλιο. Μην ξεχνάτε άλλωστε πως το εμβόλιο, εφόσον τελικά βρεθεί, δεν θα είναι τίποτε άλλο από στοιχεία του ιού. Την ανοσία αγέλης θα την αποκτήσουμε με ασφάλεια μέσω του ελέγχου και της πίεσης στην επιδημία και όχι με την απελευθέρωση των επαφών και την κατάργηση της χρήσης μάσκας, που ευνοούν τα επιθετικά στελέχη».

«Μέρα με τη μέρα κερδίζουμε»

Τέλος τόνισε πως ακόμα και ο απλός πολίτης δεν θα πρέπει να πανικοβάλλεται στην αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων, αλλά να δίνει προσοχή στο ρυθμού των νέων καθημερινών διασωληνώσεων στις ΜΕΘ και των θανάτων, κατανοώντας γιατί πρέπει να πειθαρχούμε: «Το ποσοστό θνητότητας δεν αυξάνει, αλλά αντιθέτως η εντύπωση παγκοσμίως είναι ότι  περιορίζεται και τα χαρακτηριστικά της σοβαρής νοσηρότητας αλλάζουν. Προσθέστε την καθολική κινητοποίηση και την τεράστια γνώση και εμπειρία που έχει συσσωρευτεί. Πιστεύω ότι μέρα με τη μέρα κερδίζουμε μια καλύτερη προοπτική και σταδιακά θα αποδεικνύονται και στην πράξη τα όσα αναλύσαμε νωρίτερα και τα οποία καταγράφονται ανάγλυφα στα γραφήματα που έχει επιμεληθεί ο πολύτιμος συνεργάτης μου ο Δημήτρης Νικολούδης».

Η ανάλυση Νικολούδη μέσα από τα γραφήματα

Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο στενός συνεργάτης του Δημήτρη Κουντουρά στην Βιοϊατρική, Δημήτρης Νικολούδης ο οποίος με την ειδικότητα του βιοπληροφορικάριου είναι ο πλέον ειδικός για να καταγράψει και να διατυπώσει τα επιστημονικά συμπεράσματα. Μας εξηγεί:

«To Γράφημα 7-ήμερου κυλιόμενου μέσου όρου, δείχνει το ποσοστό Νέων διασωληνώσεων (Μ.Ε.Θ.) ανά τα Νέα κρούσματα σήμερα και ανά τα Νέα κρούσματα πριν 2 εβδομάδες. Δύο εβδομάδες είναι κατά προσέγγιση η διεθνώς καταγεγραμμένη χρονική περίοδος που μεσολαβεί από την επιμόλυνση με SARS-CoV-2 μέχρι την σοβαρή εξέλιξη της νόσου COVID-19 στο βαθμό που απαιτεί διασωλήνωση. Ο Επιδημικός Δείκτης Νοσηρότητας αξιολογεί τα κρούσματα πριν 2 εβδομάδες (κόκκινη γραμμή), με δείκτη ελέγχου το κλάσμα με τα σημερινά κρούσματα.

Με δεδομένο πως τα κρούσματα που ανιχνεύονται αποτελούν ένα υποσύνολο του συνολικού πραγματικού αριθμού ημερήσιων κρουσμάτων, τα κλάσμα του δείκτη νοσηρότητας αντικατοπτρίζει το χειρότερο δυνατό σενάριο νοσηρότητας, δηλαδή πως «έστω ότι ανιχνεύσαμε όλα τα πραγματικά κρούσματα που υπάρχουν», οπότε και το ποσοστό πρόκλησης σοβαρών επιπλοκών προκύπτει από το ποσοστό των νέων διασωληνώσεων.

Στην πράξη, πρόκειται για το χειρότερο δυνατό σενάριο, καθότι τα αληθινά κρούσματα είναι περισσότερα, πιθανά δε, πολύ περισσότερα. Άρα η νοσηρότητα σοβαρής επιπλοκής του ιού είναι στη «χειρότερη περίπτωση» λίγο κάτω του 2%, δηλαδή έως 2 στους 100 που μολύνονται με τον ιό, θα χρειαστούν διασωλήνωση».

«Η ταχύτητα της διασποράς μεγαλύτερη από την δυνατότητα ανίχνευσης»

Σύγκριση του δείκτη νοσηρότητας, με κόκκινο χρώμα, με τον αριθμό κρουσμάτων ανά 10.000 ημερήσια δείγματα (εξετάσεις), με πράσινο χρώμα. Εάν δεν επιβεβαιωθεί εμφάνιση από φυσική μετάλλαξη κάποιου πιο φονικού στελέχους του ιού, δεν δικαιολογείται και δεν αναμένεται αύξηση της παρατηρούμενης νοσηρότητας. Άρα, όταν αυξάνεται ο δείκτης νοσηρότητας σημαίνει πως τα συνολικά κρούσματα αυξάνονται πολύ γρηγορότερα από όσο παρατηρούμε από το κλάσμα Νέων κρουσμάτων προς τον αριθμό ημερήσιων δειγμάτων (εξετάσεων).

Με άλλα λόγια, η ταχύτητα της διασποράς είναι μεγαλύτερη από τον δυνατότητα ανίχνευσης που προσφέρει ο συγκεκριμένος αριθμός δειγμάτων και η συγκεκριμένη στρατηγική δειγματοληψίας. Η σύγκριση (λόγος) του ρυθμού μεταβολής των δύο δεικτών θα είναι λογικά αντιπροσωπευτική του πραγματικού επιπέδου διασποράς.