Κακοποίηση ζώων: Το προφίλ των δραστών και ποιες θα είναι πλέον οι ποινές τους

Αντιμέτωποι με ποινές κάθειρξης που θα κυμαίνονται από 5 έως 10 χρόνια θα βρίσκονται όσοι βασανίζουν και κακοποιούν ζώα υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνει αποδεκτή η σχετική νομοθετική διάταξη, την οποία προετοιμάζει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και θα μετατρέπει το αδίκημα της κακοποίησης ζώων από πλημμέλημα σε κακούργημα. Για τη σχετική νομοθετική ρύθμιση θα υπάρξει συνεννόηση του αρμόδιου υπουργείου με το υπουργείο Δικαιοσύνης και στόχος είναι να κατατεθεί στη Βουλή και να ψηφιστεί εντός του 2020.

Να σημειωθεί ότι στην υφιστάμενη νομοθεσία προβλέπεται τιμωρητικό πλαίσιο γι' αυτές τις περιπτώσεις, το οποίο όμως δεν κάνει διάκριση μεταξύ ηπιότερων και βαρύτερων προσβολών, πολλές εκ των οποίων μάλιστα έχουν και το χαρακτήρα της πρόθεσης. Επιπλέον όπως προκύπτει από την αύξηση των περιστατικών τόσο σε αριθμό όσο και σε βιαιότητα, σε αρκετές περιπτώσεις οι πλημμεληματικές ποινές δεν είναι αρκετές ώστε να λειτουργήσουν αποτρεπτικά.

Τα τελευταία αποτρόπαια περιστατικά βασανισμού ζώων που είδαν το φως της δημοσιότητας και η τεράστια κοινωνική κατακραυγή που αυτά πυροδότησαν ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ενός επαναλαμβανόμενου εγκλήματος, καθώς κάθε μήνα στην Ελλάδα συλλαμβάνονται 25 άτομα για κακοποίηση ζώων.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Αστυνομίας για το α΄ εξάμηνο του 2020 όπως αυτά αναφέρονται στο reportanimalabusegreece, μόνο στο διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου – Ιουνίου 2020:

• είχαν υποβληθεί 2.644 καταγγελίες για κακοποίηση ζώων,

• είχαν σχηματιστεί 778 δικογραφίες και

• έγιναν 148 συλλήψεις.

Οι καταγγελίες για κακοποίηση ζώων εμφανίζουν ανοδική τάση, ενώ στην πλειονότητά τους προέρχονται από ιδιώτες, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία προηγούμενων ετών που παραχώρησε η Ελληνική Αστυνομία στο ethnos.gr.

Σύμφωνα με αυτά:

- Το 2017 υποβλήθηκαν 2.499 καταγγελίες από ιδιώτες, 336 από φιλοζωικές οργανώσεις και 136 από φορείς-υπηρεσίες. Σχηματίστηκαν 1.531 δικογραφίες και έγιναν 257 συλλήψεις. Βεβαιώθηκαν διοικητικά πρόστιμα σε 1.074 περιπτώσεις με το συνολικό τους ύψος να φτάνει τα 2.449.511 ευρώ.

- Το 2018 υποβλήθηκαν 3.198 καταγγελίες από ιδιώτες, 372 από φιλοζωικές οργανώσεις - σωματεία και 164 από φορείς και υπηρεσίες. Σχηματίστηκαν 1.690 δικογραφίες και ο αριθμός των συλληφθέντων έφτασε τους 270. Οι περιπτώσεις βεβαίωσης διοικητικών προστίμων ανήλθαν σε 1.199 με το συνολικό τους ύψος να φτάνει τα 2.547.850 ευρώ.

- Το 2019 υποβλήθηκαν 3.403 καταγγελίες από ιδιώτες, 381 από φιλοζωικές οργανώσεις - σωματεία και 145 από φορείς και υπηρεσίες. Σχηματίστηκαν 1.668 δικογραφίες και συνελήφθησαν 255 άτομα. Διοικητικά πρόστιμα βεβαιώθηκαν σε 1.749 περιπτώσεις και το συνολικό τους ύψος ανήλθε σε 1.669.150 ευρώ.

Οι αριθμοί αυτοί μάλιστα φαίνεται ότι είναι απλώς η κορυφή του προβλήματος καθώς εκτιμάται ότι τα πραγματικά περιστατικά κακοποίησης, τα οποία δεν παίρνουν τη μορφή καταγγελίας είτε από φόβο όσων τα εντοπίζουν είτε από αδιαφορία, είναι πολλαπλάσια.

Την ίδια στιγμή όλο και συχνότερα γίνονται γνωστά περιστατικά άγριου βασανισμού ζώων με πιο πρόσφατες τις δύο τελευταίες περιπτώσεις στη Νίκαια και το Ηράκλειο της Κρήτης.

Η πρώτη αφορά τον 55χρονο άνδρα στο Ηράκλειο, ο οποίος με βάρβαρο τρόπο κρέμασε και αφαίρεσε τα γεννητικά όργανα σκύλου. Ο άνδρας έχει τεθεί ήδη σε διαθεσιμότητα από τη ΔΕΗ όπου δούλευε, ενώ του έχει βεβαιωθεί και το διοικητικό πρόστιμο των 30.000 ευρώ.

Η δεύτερη περίπτωση αφορά έναν 54χρονο καθηγητή στην περιοχή της Ανω Νεάπολης στη Νίκαια, ο οποίος μαζί με άλλον ηλικιωμένο άνδρα κακοποίησαν σκύλο, τραυματίζοντάς τον πολύ σοβαρά με μαχαίρι και χτυπώντας τον με σιδερόβεργα.

Για τις περιπτώσεις κακοποίησης ζώων, ο υφιστάμενος νόμος προβλέπει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και έως πέντε ετών. Επιπλέον ορίζεται πρόστιμο ύψους 30.000 ευρώ για κάθε ζώο και για κάθε περιστατικό για τις περιπτώσεις κακοποίησης, βασανισμού, κακής ή βάναυσης μεταχείρισης ζώου και οποιασδήποτε πράξης βίας κατ' αυτού, πώληση, εμπορία και παρουσίαση - διακίνηση μέσω Διαδικτύου οποιουδήποτε οπτικοακουστικού υλικού όπως βίντεο ή άλλου είδους κινηματογραφικού ή φωτογραφικού υλικού, στα οποία απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας εναντίον ζώου, καθώς και σεξουαλική συνεύρεση μεταξύ ζώων ή μεταξύ ζώου και ανθρώπου με σκοπό το κέρδος ή την σεξουαλική ικανοποίηση ατόμων που παρακολουθούν ή συμμετέχουν σε αυτά.

Παρά τις καταγγελίες και τις συλλήψεις, πάντως, δεν είναι απολύτως σαφής η εικόνα ως προς τις επιβαλλόμενες ποινές, αλλά και την εισπραξιμότητα των διοικητικών προστίμων που επιβάλλονται. Δεδομένου ότι το αδίκημα έως και σήμερα αποτελεί πλημμέλημα, τα συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία σταματούν στη σύλληψη των φερόμενων ως δραστών και αυτό εάν πραγματοποιηθεί σύλληψη κατά τη διάρκεια των 48 ωρών της αυτόφωρης διαδικασίας. Ως πλημμέλημα δεν απαιτείται η κράτηση οπότε η συνέχεια της κάθε υπόθεσης θα πρέπει να ιχνηλατηθεί ξεχωριστά ανά περίπτωση ώστε να διαπιστωθεί η κατάληξή της και να φανεί εάν και σε πόσες περιπτώσεις η ποινή δεν είχε ανασταλτικό χαρακτήρα. Εξίσου δύσκολο είναι να υπάρξουν συγκεντρωτικά στοιχεία για την εισπραξιμότητα των προστίμων που επιβάλλονται δεδομένου ότι και πάλι θα πρέπει να εξεταστεί η κάθε περίπτωση χωριστά τόσο ως προς το ύψος του προστίμου που αρχικά επιβλήθηκε όσο και ως προς το εάν ακολούθησε ένσταση, η οποία ενδεχομένως οδήγησε στη μείωσή του.

Το προφίλ του δράστη της κακοποίησης ζώου

Η έλλειψη ενσυναίσθησης, η μειωμένη ή μηδενική διαχείριση των παρορμήσεων και η ελλιπής ή απούσα διαχείριση θυμού είναι τρία από τα βασικά χαρακτηριστικά όσων κακοποιούν ζώα, όπως επισημαίνει στο ethnos.gr ο Βαγγέλης Δρίβας, αστυνομικός – κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής, ο οποίος μελετά χρόνια το θέμα. Αλλωστε τις τελευταίες δεκαετίες η βία προς τα ζώα έχει συσχετιστεί τόσο με τη διαπροσωπική βία όσο και με την εν γένει αντικοινωνική συμπεριφορά.

«Δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να εξάγουμε ως κανόνα ότι όποιος έχει βασανίσει ζώο, θα επιτεθεί ή θα σκοτώσει και άνθρωπο ή όποιος έχει κακοποιήσει άνθρωπο, είχε απαραιτήτως στο παρελθόν αντίστοιχη συμπεριφορά απέναντι στα ζώα» διευκρινίζει ο κ. Δρίβας προσθέτοντας, πάντως, πως «η κακοποίηση ζώων συγκαταλέγεται στο ευρύτερο πλαίσιο της αντικοινωνικής συμπεριφοράς ενός ανθρώπου».

Στην Ελλάδα – όπως προκύπτει και από τα στοιχεία και τις μελέτες που εκπονεί ο ίδιος – τα περισσότερα περιστατικά καταγγέλλονται και καταγράφονται στα μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, στις οποίες συγκεντρώνεται και το μεγαλύτερο πλήθος των καταγγελιών. Το φαινόμενο αυτό – εξηγεί ο κ. Δρίβας – αποδίδεται εν μέρει στο γεγονός ότι σε αυτές τις δυο πόλεις συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού της χώρας: «Ωστόσο δεν είναι μόνο αυτό. Φαίνεται ότι στα μεγάλα αστικά κέντρα η ευαισθητοποίηση του κόσμου είναι μεγαλύτερη ίσως λόγω και της πληρέστερης ενημέρωσης και της έντονης δραστηριοποίησης πολλών ζωοφιλικών σωματείων».

Στην αύξηση των καταγγελιών, πάντως, φαίνεται ότι έχουν συμβάλει σημαντικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς ποτέ στο παρελθόν περιστατικά κακοποίησης ζώων δεν «ταξίδευαν» τόσο γρήγορα, ενώ ο μέσος πολίτης δε γνώριζε καν που θα μπορούσε να υποβάλει μία τέτοια καταγγελία.

Αναφερόμενος στην πρόθεση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για την μετατροπή του αδικήματος σε κακούργημα, ο κ. Δρίβας σημειώνει ότι «αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να είχε γίνει χθες». Ωστόσο συμπληρώνει ότι η πλήρης εφαρμογή του θα χρειαστεί κάποιο χρόνο: «Εκτός της νομοθετικής εργασίας που πρέπει να προηγηθεί, θα πρέπει να υπάρξει και μια σχετική εκπαίδευση των ελεγκτικών οργάνων, ίσως ένα πιο οργανωμένο τμήμα εντός της Αστυνομίας για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών» τονίζει υπογραμμίζοντας ότι σε ορισμένες Πολιτείες των ΗΠΑ, όπως η Βιρτζίνια λειτουργεί αστυνομία ζώων.