Κατεδαφίσεις κι επισκευές ετοιμόρροπων κτιρίων μέσω των δήμων - Το σχέδιο του υπουργείου

Στους δήμους και τις Περιφέρειες θα περνάνε τα ετοιμόρροπα εγκαταλελειμμένα κτίρια προκειμένου να επισκευάζονται στις περιπτώσεις που είτε δεν εντοπίζονται οι ιδιοκτήτες τους είτε δεν μπορούν να επωμιστούν το βάρος των επισκευών και συντηρήσεων με αποτέλεσμα τα «κουφάρια» τους να αποτελούν δημόσιο κίνδυνο. Οι δήμοι θα προβαίνουν στη συντήρηση ή την κατεδάφιση των κτιρίων με δημόσιους πόρους και στη συνέχεια (στην περίπτωση της επισκευής) θα έχουν το δικαίωμα να διαχειρίζονται και να εκμεταλλεύονται το ακίνητο έως ότου αποπληρωθεί από τους ιδιοκτήτες του η δαπάνη της.

Αντίστοιχη προσπάθεια είχε επιχειρηθεί και στο παρελθόν αλλά είχε «σκοντάψει» στο γεγονός της παραχώρησης αυτής της δυνατότητας και σε ιδιώτες και επενδυτικούς οργανισμούς, ζήτημα το οποίο φαίνεται να λύνεται πλέον δεδομένου ότι το εγχείρημα θα προχωρεί μέσω των δήμων, των Περιφερειών ή ακόμα και του κεντρικού υπουργείου. Την ίδια στιγμή ξεκινά και η άμεση καταγραφή των ετοιμόρροπων κτιρίων σε όλη την Ελλάδα με τη συνδρομή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) αλλά και των μηχανικών του υπουργείου Υποδομών.

Οσον αφορά τα διατηρητέα κτίρια, μέσω της μεταφοράς συντελεστή δόμησης, η οποία αναμένεται να ενεργοποιηθεί ύστερα από δεκαετίες, οι ιδιοκτήτες τους θα μπορούν να αποζημιώνονται για την αδυναμία υλοποίησης του συνόλου του συντελεστή δόμησης που ισχύει στην περιοχή του ακινήτου. Αυτό θα τους δώσει τη χρηματική δυνατότητα να προβαίνουν στην συντήρηση και επισκευή του διατηρητέου κτιρίου. Τα παραπάνω περιλαμβάνει το σχέδιο ...άμεσης δράσης του υπουργείου Περιβάλλοντος για τα ετοιμόρροπα κτίρια, το οποίο επέσπευσε ο τραγικός χαμός των δύο παιδιών στον ισχυρό σεισμό της Σάμου. Οι σχετικές προβλέψεις θα συμπεριληφθούν στη νομοθετική ρύθμιση που ετοιμάζει το υπουργείο και αναμένεται να κατατεθούν εντός του μήνα στη Βουλή μαζί με το χωροταξικό νομοσχέδιο.

Για το ζήτημα των επικίνδυνων κτιρίων πραγματοποιήθηκε σήμερα ύστερα από εντολή του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, τηλεδιάσκεψη υπό τον υπουργό Περιβάλλοντος, Κωστή Χατζηδάκη με τη συμμετοχή όλων των συναρμόδιων φορέων. «Η σύσκεψη αυτή για τα ετοιμόρροπα και εγκαταλελειμμένα κτίρια γίνεται υπό το βάρος της τραγωδίας στη Σάμο, την απώλεια δύο νέων παιδιών. Οφείλουμε να αποτρέψουμε τέτοια φαινόμενα στο μέλλον» σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης. Ο ίδιος λίγο πριν την τηλεδιάσκεψη είχε μιλήσει με τον κ. Κομνηνό, τον πατέρα ενός εκ των δύο παιδιών που χάθηκαν στη Σάμο: «Σας μεταφέρω την παράκλησή του - ακριβώς στη μνήμη των δυο παιδιών που χάθηκαν: Να δούμε το ζήτημα όχι γραφειοκρατικά και «πλαδαρά», αλλά γρήγορα και αποτελεσματικά. Το βάρος είναι μεγάλο στους ώμους μας. Και δεν είναι μόνον το βάρος της Δημόσιας Διοίκησης. Είναι το βάρος αυτής της εντολής, να κάνουμε ό,τι πρέπει για τη μνήμη των παιδιών. Με κοινωνική και ανθρώπινη διάσταση» είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος.

Για το σύνολο των παρεμβάσεων θα προηγηθεί προτεραιοποίηση των περιοχών ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητάς τους ώστε οι πρώτες δράσεις να υλοποιηθούν σε περιοχές που βρίσκονται στο «κόκκινο» είτε από πλευράς υψηλού σεισμικού κινδύνου, είτε άλλων φαινομένων, όπως οι κατολισθήσεις, υπογραμμίζει στο «ethnos.gr» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Δημήτρης Οικονόμου: «Θα δημιουργηθεί μία ενιαία βάση δεδομένων, η οποία θα συγκεντρώσει τα στοιχεία για τα επικίνδυνα κτίρια από τους δήμους, καθώς ορισμένοι έχουν προχωρήσει σε σχετικές καταγραφές. Θα δοθεί προτεραιότητα στις περιοχές υψηλού σεισμικού κινδύνου που θα υποδείξει ο ΟΑΣΠ και ιδιαίτερα στις σεισμογόνες περιοχές που χαρακτηρίζονται από πλήθος διατηρητέων».

Στο σχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος περιλαμβάνεται:

1. - Η ολοκλήρωση της νομοθετικής πρωτοβουλίας του υπουργείου για την αντιμετώπιση του προβλήματος των επικίνδυνων και των εγκαταλελειμμένων κτιρίων. Με τη ρύθμιση αυτή επικαιροποιείται το θεσμικό πλαίσιο για τα ετοιμόρροπα κτίρια (που ανάγεται στο 1929) και αντιμετωπίζονται διαχρονικά κενά της νομοθεσίας ιδίως όσον αφορά στη δυνατότητα γρήγορων επεμβάσεων για την επισκευή των εγκαταλελειμμένων κτιρίων από τους δήμους ή και άλλους φορείς, χωρίς το ιδιοκτησιακό καθεστώς να λειτουργεί απαγορευτικά. Το κόστος των επεμβάσεων θα καλύπτεται άμεσα από δημόσιους πόρους και στη συνέχεια ο φορέας της επέμβασης θα μπορεί να αναλαμβάνει τη διαχείριση και εκμετάλλευση του ακινήτου μέχρι την αποπληρωμή της δαπάνης από τους ιδιοκτήτες του κτιρίου. Η ρύθμιση θα ενταχθεί στο υπό ψήφιση σχέδιο νόμου για τον εκσυγχρονισμό της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας.
2. - Με το ίδιο σχέδιο νόμου, ενεργοποιείται μετά από δεκαετίες άγονων προσπαθειών και δικαστικών ακυρώσεων, ο θεσμός της μεταφοράς συντελεστή δόμησης (ΜΣΔ), κυρίως με τον καθορισμό Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή σε κατάλληλες περιοχές της χώρας (τηρουμένων όλων των περιβαλλοντικών όρων) και με την ενεργοποίηση της Ψηφιακής Τράπεζας Γης σε συνεργασία με το ΤΕΕ. Μεταξύ άλλων, με τη μεταφορά συντελεστή δόμησης οι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων θα μπορούν να αποζημιώνονται για την αδυναμία υλοποίησης του συνόλου του συντελεστή δόμησης που ισχύει στην περιοχή του ακινήτου. Αυτό θα τους δώσει τη χρηματική δυνατότητα να προβαίνουν στην συντήρηση και επισκευή του διατηρητέου κτιρίου. Για την επίτευξη αυτού του στόχου η μεταφορά του συντελεστή δόμησης θα συνδεθεί μέσω της Τράπεζας Γης με σχετικές χρηματικές καταβολές που θα δίνουν οι ιδιοκτήτες στις Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή και θα αποδίδονται στους ιδιοκτήτες των διατηρητέων.
3. - Ξεκινάει την επόμενη εβδομάδα η καταγραφή και η σήμανση των ετοιμόρροπων κτιρίων σε όλη την Ελλάδα. Η καταγραφή θα γίνει σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος που θα διαθέσει εθελοντές μηχανικούς σε όλη τη χώρα. Το υπουργείο Περιβάλλοντος θα συνεργασθεί με το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έτσι ώστε οι μηχανικοί να «βγουν στον δρόμο» ξεκινώντας από περιοχές προτεραιότητας.
4. - Μετά την καταγραφή των κτιρίων και την υιοθέτηση των νέων ρυθμίσεων, οι δήμοι θα αναλάβουν την επιχείρηση κατεδάφισης των ετοιμόρροπων κτιρίων. Για τον σκοπό αυτό θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή τους από το Δημόσιο. Η κατεδάφιση θα αφορά τα μη διατηρητέα κτίρια καθώς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο απαγορεύει τις παρεμβάσεις στα διατηρητέα.
5. - Ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) θα αναλάβει την ενημέρωση του κοινού και των μαθητών για τα ετοιμόρροπα κτίρια σε κάθε περιοχή.
6. - Θα αναζητηθούν πηγές χρηματοδότησης του όλου εγχειρήματος από το Πράσινο Ταμείο, το Ταμείο Ανάκαμψης και άλλα εργαλεία του Δημοσίου.

Για τα ζητήματα αυτά, η Επιτροπή που συνεδρίασε σήμερα - διευρυμένη με εκπροσώπους του υπουργείου Εσωτερικών και του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών – θα συνεδριάζει υπό την προεδρία του υφυπουργού, Δημήτρη Οικονόμου κάθε εβδομάδα για να παρακολουθεί την πρόοδο του όλου εγχειρήματος.

Στη σημερινή τηλεδιάσκεψη μετείχαν η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Δημήτρης Οικονόμου, ο γενικός γραμματέας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιος Μπακογιάννης, ο γενικός γραμματέας Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, ο πρόεδρος της Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, Κώστας Συνολάκης, ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), καθηγητής Γεωλογίας, Ευθύμιος Λέκκας, ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), Γιώργος Στασινός και ο πρόεδρος Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), Δημήτρης Παπαστεργίου.

Το πρόβλημα των εγκαταλελειμμένων κτιρίων σε αριθμούς

Έως και σε 2.000 υπολογίζονται τα εγκαταλελειμμένα κτίρια μόνο εντός των ορίων του δήμου Αθηναίων, πολλά εκ των οποίων είναι σε άθλια κατάσταση κινδυνεύοντας ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσουν, όπως έχει ήδη συμβεί σε αρκετές περιπτώσεις. Το κτιριακό απόθεμα του κέντρου της πόλης απαρτίζεται στην πλειονότητά τους από κατασκευές που χρονολογούνται πριν τη δεκαετία του ΄60, με την πορεία ερήμωσης πολλών κτιρίων στην πρωτεύουσα να συμπαρασύρει με τη σειρά της ολόκληρες γειτονιές.

Μία από τις βασικές δυσκολίες στη ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος αποτελεί η πολυιδιοκτησία, ζήτημα ιδιαίτερα κρίσιμο δεδομένου πως υπολογίζεται ότι υπάρχουν κτίρια στην Αθήνα στα οποία ο μέσος όρος των συνιδιοκτητών ξεπερνά τους 30, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις εντοπίζονται και ακίνητα με περισσότερους από …200 συνιδιοκτήτες. Ακόμα πιο περίπλοκες από τις περιπτώσεις των πλήρως και αυτοτελώς εγκαταλελειμμένων κτισμάτων, είναι οι περιπτώσεις των κτιρίων που από το σύνολο των ωφέλιμων χώρων χρησιμοποιείται μόνο το 10% ή το 20%.

Οπως είχε αποτυπωθεί σε πρόσφατη έρευνα του καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκου Τριανταφυλλόπουλου για τη «Διανέοσις»: «Τα υψηλά ποσοστά συνιδιοκτησίας που απαντώνται, αποτελούν το σημαντικότερο ίσως παράγοντα που οδήγησε στην απαξίωση των κτιρίων. Τα υπάρχοντα κτήρια στο κέντρο της Αθήνας κατασκευάστηκαν σε μικρής επιφανείας οικόπεδα. Πάνω από το 80% των οικοπέδων έχουν εμβαδόν έως 500 τ.μ. Τα κτήρια που κατασκευάστηκαν εντός αυτών, πωλήθηκαν τμηματικά, ως μικρές, αυτόνομες ανεξάρτητες μονάδες.

Με την κληρονομική διαδοχή, οι συνιδιοκτήτες τους πολλαπλασιάστηκαν. Έτσι σήμερα, το 55% των κτιρίων ανήκουν σε πάνω από 10 ιδιοκτήτες με περίπλοκο ιδιοκτησιακό καθεστώς, όπου συνυπάρχουν φυσικά πρόσωπα, εταιρείες, ιδρύματα, το Δημόσιο και διάφοροι φορείς του. Στα μεγάλα κτήρια, το φαινόμενο της συνιδιοκτησίας φθάνει σε ακραίες καταστάσεις: απαντώνται κτήρια επιφανείας 4.000 τ.μ. με περισσότερους από 400 συνιδιοκτήτες. Είναι προφανές ότι η οποιαδήποτε προσπάθεια συνεννόησης μεταξύ τους για τη διαχείριση, τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό τέτοιων κτιρίων είναι εκ των προτέρων ατελέσφορη» επισημαίνεται. Αναφορικά με τα διατηρητέα, σήμερα εκτιμάται ότι ο αριθμός διατηρητέων κτιρίων και μνημείων είναι πάνω από 20.000 σε όλη την Ελλάδα και αναλύεται σε 8.500 νεότερα μνημεία και 11.500 διατηρητέα χαρακτηρισμένα από το υπουργείο Περιβάλλοντος.