Ανακύκλωση: Ερχεται επιβράβευση για όσους ανακυκλώνουν αλλά και βαριές «καμπάνες» στους δήμους με χαμηλές επιδόσεις

Ακριβά θα... πληρώνουν από τη νέα χρονιά Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και δημότες στους οποίους προφανώς θα μετακυλίεται το σχετικό κόστος μέσω της αύξησης των δημοτικών τελών την αποφυγή της ανακύκλωσης, η οποία οδηγεί πολλαπλάσια απόβλητα σε ταφή. Με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για την ανακύκλωση, το οποίο αναμένεται να αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση την Παρασκευή, για την ανακύκλωση εφαρμόζεται το ήδη θεσπισμένο από το 2012 τέλος ταφής, το ύψος του οποίου καθορίζεται στα 15 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων που οδηγείται σε ταφή και θα προσαυξάνεται κατά 5 ευρώ το χρόνο έως το ποσό των 35 ευρώ. Ωστόσο όσοι έχουν την ...καλή συνήθεια να ανακυκλώνουν θα βγουν κερδισμένοι με την εφαρμογή της αρχής «πληρώνω όσο πετάω», καθώς δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη στους δημότες που παράγουν λιγότερα απόβλητα ή ανακυκλώνουν περισσότερο.

Επιπλέον το νομοσχέδιο που παρουσίασαν σήμερα ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κωστής Χατζηδάκης και ο Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων Μανώλης Γραφάκος, εισάγει σύστημα εγγυοδοσίας και για την ανακύκλωση συσκευασιών αλουμινίου με την πληρωμή ενός τέλους στο ταμείο κατά τη διάρκεια της αγοράς του προιόντος και την επιστροφή του με την επιστροφή της συσκευασίας στο κατάστημα. Με στόχο μάλιστα την επαναχρησιμοποίηση θεσμοθετεί εκπτώσεις για τους πολίτες, οι οποίοι θα φέρνουν τις δικές τους συσκευασίες για την προμήθεια φαγητών και ποτών στα καταστήματα στο πρότυπο των ρυθμίσεων που έχουν ήδη ψηφιστεί για τα πλαστικά μιας χρήσης.

Παράλληλα ορίζει την εφαρμογή χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασίας σε τέσσερα διακριτά ρεύματα (πλαστικό γυαλί, χαρτί και μέταλλο), ενώ καθιστά προαπαιτούμενο για τη λήψη πολεοδομικής άδειας για την κατασκευή νέου κτιρίου οποιασδήποτε λειτουργίας την ύπαρξη χώρων χωριστής συλλογής αποβλήτων σε τέσσερα ρεύματα.

Σήμερα η Ελλάδα ανακυκλώνει μόλις το 20% των αστικών αποβλήτων οδηγώντας σε ταφή το 78,4%. Βάσει των υποχρεώσεων της ευρωπαικής οδηγίας, η οποία ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο, στόχος είναι:

• έως το 2025 να ανακυκλώνεται το 55% των αστικών αποβλήτων και να έχεικαθιερωθεί η χωριστή συλλογή επικίνδυνων αποβλήτων από τα νοικοκυριά και των κλωστουφαντουργικών προιόντων.

• Εως το 2030 να ανακυκλώνεται το 60% των αστικώ αποβλήτων.

• Εως το 2035 να ανακυκλώνεται το 65% των αστικών αποβλήτων και σε ταφή να οδηγείται λιγότερο από το 10% του συνόλου.

Αναλυτικά βάσει του σχεδίου νόμου προβλέπεται:

• Επιβολή του τέλους ταφής: Από την 1η Ιανουαρίου 2021 επιβάλλεται τέλος ταφής σε όλα τα αστικά απόβλητα που οδηγούνται σε ταφή. Το τέλος ταφής ορίζεται σε 15 ευρώ/τόνο αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά 5 ευρώ/τόνο και έως την τιμή των 35 ευρώ/τόνο. Το τέλος θα αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο και θα διατίθεται κατά 50% σε δήμους με σκοπό την ενίσχυση δράσεων πρόληψης, χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης, κατά 40% ως ανταμοιβή σε δήμους με υψηλές επιδόσεις στη χωριστή συλλογή – ανακύκλωση, για αντίστοιχες δράσεις και κατά 10% για τη χρηματοδότηση της έρευνας και τεχνολογίας Αντίστοιχο, αλλά μικρότερο, τέλος εφαρμόζεται και στα υπολείμματα επεξεργασίας που οδηγούνται προς ταφή και προέρχονται από μονάδες επεξεργασίας.
• Θέσπιση του «Πληρώνω όσο Πετάω (Π.ο.Π.)» ή «Κερδίζω όσο Διαχωρίζω»: Οι δήμοι θα μπορούν να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όσους πολίτες παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. «Υιοθετούμε έτσι στην πράξη την αρχή «ο Ρυπαίνων Πληρώνει» σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης προσθέτοντας ότι τo ύψος και η μέθοδος επιβολής του τέλους θα καθορίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Αν και δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως πως θα γίνεται η ζύγιση και η μέτρηση, το υπουργείο επισημαίνει ότι το ζήτημα έχει λυθεί καθώς τα απορριμματοφόρα διαθέτουν ζυγιστήριο, ενώ και οι δήμοι έχουν τον σχετικό εξοπλισμό. Δεν αποκλείουν μάλιστα και την υιοθέτηση άλλων «έξυπνων» πρακτικών του εξωτερικού, όπως π.χ. η παραχώρηση σακούλων από τους δήμους και η χρέωση με τη σακούλα.
• Θέσπιση συστήματος εγγυοδοσίας για τις συσκευασίες αλουμινίου (DRS): Έως τις 5 Ιανουαρίου 2023 εφαρμόζεται σύστημα εγγυοδοσίας για τις συσκευασίες αλουμινίου, ώστε οι πολίτες να έχουν χρηματικό κίνητρο για να ανακυκλώνουν, όπως γίνεται π.χ. στη Σουηδία, Νορβηγία, Ισπανία κ.α. Πρακτικά θα καταβάλλεται μια μικρή «εγγυοδοτική εισφορά ανακύκλωσης» στις συσκευασίες αλουμίνιου κατά την πώληση (Deposit), η οποία θα επιστρέφεται στον καταναλωτή, όταν επιστρέφει τη συσκευασία προς ανακύκλωση. Πρόκειται για ένα αντίστοιχο σύστημα, με το σύστημα εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες, μικρότερες των 3 λίτρων, που θεσπίστηκε για τα πλαστικά μίας χρήσης.

• Προώθηση των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών σε μη συσκευασμένα τρόφιμα και ποτά: Με στόχο τη μείωση της χρήσης συσκευασιών μιας χρήσης, από την 1η Ιανουαρίου 2022, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης θα υποχρεούνται να εξυπηρετούν τον καταναλωτή με τη χρήση δικών του επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών, εφόσον το ζητήσει καθώς επίσης και να κάνουν έκπτωση όταν πωλούν προϊόντα σε επαναχρησιμοποιήσιμη συσκευασία του καταναλωτή και να ενημερώνουν τους καταναλωτές για την έκπτωση αυτή. Υπό προϋποθέσεις, η επιχείρηση μπορεί να αρνηθεί να εξυπηρετήσει τον καταναλωτή όταν συντρέχουν περιπτώσεις διασφάλισης δημόσιας υγείας, κ.α.

• Υποχρέωση δημιουργίας χώρου συλλογής αποβλήτων σε νέα κτίρια: Με την έναρξη ισχύος του νόμου, σε όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος για τη συλλογή και αποθήκευση τεσσάρων ρευμάτων αποβλήτων (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο και γυαλί). Ο χώρος αυτός μπορεί να βρίσκεται στα ισόγεια των κτιρίων, στα ευκόλως προσβάσιμα υπόγεια, στις αυλές, στις πιλοτές κλπ. Στόχος είναι η διευκόλυνση της χωριστής συλλογής και της εφαρμογής «πληρώνω όσο πετάω» καθώς επίσης και η μείωση των κάδων στο δρόμο. Μένει να φανεί, πάντως, το πως θα εφαρμοστεί αυτό στην πράξη και ποιος θα έχει την ευθύνη αδειάσματος των κάδων. Πηγές του υπουργείου, πάντως, σημειώνουν ότι η σύσταση θα είναι οι εν λόγω εσοχές να δημιουργηθούν σε εξωτερικούς χώρους ώστε να μπορούν να πραγματοποιούν την αποκομιδή οι υπάλληλοι των δήμων.

• Υποχρεωτική χωριστή συλλογή αποβλήτων συσκευασίας: Έως τις 5 Ιανουαρίου 2022, καθιερώνεται χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε διακριτά ρεύματα (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο και γυαλί) στους κινηματογράφους και τα θέατρα, τους συναυλιακούς χώρους, τις αθλητικές εγκαταστάσεις, τα εμπορικά κέντρα, τα συνεδριακά κέντρα, τα ξενοδοχεία, τους εκπαιδευτικούς χώρους, τα νοσοκομεία και τις κλινικές.

• Υποχρεωτική χωριστή συλλογή στους δήμους: Από την 5η Ιανουαρίου 2022 οι δήμοι υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε διακριτά ρεύματα σε αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές, βρεφονηπιακούς σταθμούς και άλλες δημοτικές εγκαταστάσεις συνάθροισης κοινού.

• Υποχρεωτική χωριστή συλλογή στα σχολεία: Νωρίτερα από την 1η Σεπτεμβρίου 2021 κάθε σχολική μονάδα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να διαθέτει κάδους ή περιέκτες σε συγκεκριμένα σημεία του σχολικού συγκροτήματος, για τη χωριστή συλλογή αποβλήτων των ακόλουθων ρευμάτων, με σκοπό την ανακύκλωση: • α) απόβλητων συσκευασιών • β) βιοαπόβλητων • γ) έντυπου χαρτιού.

• Χωριστή συλλογή επικινδύνων αποβλήτων παραγόμενα από νοικοκυριά: Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 οι δήμοι θα πρέπει να έχουν διασφαλίσει ότι τα επικίνδυνα αποβλήτων των νοικοκυριών θα συλλέγονται χωριστά. Στα απόβλητα αυτά συγκαταλέγονται χρώματα, βερνίκια, διαλύτες και προϊόντα καθαρισμού. Οι δήμοι υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή εντός των Πράσινων Σημείων και των Κινητών Πράσινων Σημείων ή σε άλλο κατάλληλο αδειοδοτημένο χώρο που υποδεικνύεται από τον οικείο Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ).

• Μετακύλιση των προστίμων της Ευρωπαικής Ενωσης από την 1η Ιουλίου 2022 στους ΟΤΑ και τις επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τα απόβλητα. Πλέον – όπως ξεκαθάρισε ο κ. Χατζηδάκης - θα αναλαμβάνουν οι ίδιοι το κόστος των παραβάσεών τους, είτε νέων είτε υφιστάμενων. Τα πρόστιμα με τα οποία είναι αντιμέτωπη η χώρα μας αφορούν τους Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ), την ελλιπή διαχείριση λυμάτωνκαι τα ιστορικά αποθηκευμένα αποβλητά. κ.α. Το πρόστιμο που έχει καταλογιστεί στην Ελλάδα για τις χωματερές (ΧΑΔΑ) ανέρχεται σήμερα σε 4,8 εκατομμύρια ευρω το χρόνο, ενώ το αντίστοιχο για τα επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα ανέρχεται σε 7,5 εκατομμύρια ευρώ και αφορά πέντε ομίλους. Υπάρχει ωστόσο ήδη πρόταση μεγάλου ομίλου που παράγει τέτοια απόβλητα να δημιουργηθεί ΧΥΤΕΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων), όπως επεσήμανε ο γενικός γραμματέας διαχείρισης αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος.

• Ύπαρξη ελάχιστου ανακυκλωμένου περιεχομένου σε όλες τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς: Από την 1η Ιανουαρίου 2025 οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς θα πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 30% ανακυκλωμένο πλαστικό, υποχρέωση την οποία το Δημόσιο θα πρέπει να εφαρμόσει δύο χρόνια νωρίτερα, δηλαδή από την 1η Ιανουαρίου 2023. Στόχος είναι η ενίσχυση της αγοράς ανακυκλωμένου πλαστικού που έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια και η δημιουργία κινήτρων για καλύτερη επεξεργασία ανακυκλώσιμου πλαστικού στην Ελλάδα. Από τη ρύθμιση εξαιρούνται οι πολύ λεπτές, οι βιοαποδομήσιμες και οι λιπασματοποιήσιμες σακούλες.

Στα υπόλοιπα μέτρα, τα οποία εισάγει το νομοσχέδιο συγκαταλέγονται η υποχρέωση των μεγάλων ξενοδοχείων να διασφαλίζουν τη χωριστή συλλογή πλαστικών σε κάθε δωμάτιο. Επιπλέον ορίζεται ότι έως το τέλος του 2030, το 30% των ποτών που διατίθενται στην αγορά θα προέρχεται από συσκευασίες που θα έχουν επαναχρησιμοποιηθεί

Στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται και δράσεις για τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), ο οποίος θα ενισχυθεί σταδιακά με προσωπικό (40 – 50 άτομα μέσω και του θεσμού της κινητικότητας).

Υποκρισία, λαθροχειρία, προχειρότητα, αναχρονισμός και διαπλοκή καταγγέλλει ο ΣΥΡΙΖΑ

Πρόσχημα για την κάλυψη των επιδιώξεων του υπουργού Περιβάλλοντος, Κωστή Χατζηδάκη για την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των απορριμμάτων και την καύση, είναι το νομοσχέδιο, το οποίο παρουσιάστηκε σήμερα, σύμφωνα με τον Τομεάρχη Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτη Φάμελλο.

«Για να καλύψει τις επιδιώξεις του, υποτιμώντας την ανακύκλωση, επικαλέστηκε πέντε τομές στην ανακύκλωση. Κατάφερε όμως, τελικά, να παρουσιάσει το πραγματικό πρόσωπο της ΝΔ σε όλα τα πεδία άσκησης πολιτικής: Υποκρισία, Λαθροχειρία, Προχειρότητα, Αναχρονισμός και Διαπλοκή» τονίζει σε ανακοίνωσή του.

Τον καλεί μάλιστα «να επεξεργαστεί, εκτός από τις παρατηρήσεις που θα διατυπωθούν στην επικείμενη διαβούλευση, και το αφήγημα που θα παρουσιάσει στη Βουλή, γιατί πλέον το περιβαλλοντικό του προσωπείο έχει ξεφτίσει επικίνδυνα και το σημερινό παραμύθι του δεν έπεισε κανένα».

Σύμφωνα με τον κ. Φάμελλο, ο υπουργός Περιβάλλοντος υποκριτικά παρουσίασε ως καινοτομία τις υποχρεώσεις της χώρας με βάση τη νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία (π.χ. χωριστή συλλογή σε τέσσερα ρεύματα), για τις οποίες είχε ο ΣΥΡΙΖΑ μάλιστα την ευθύνη της διαπραγμάτευσης ως κυβέρνηση, και που με δική του ευθύνη καθυστερούν στην Ελλάδα.

Ο ίδιος κατηγορεί τον κ. Χατζηδάκη και για λαθροχειρία αφού «ενώ έχει παγώσει την τιμολογιακή πολιτική με κίνητρα για την ανακύκλωση και την εφαρμογή του «πληρώνω όσο πετάω», εδώ και ένα χρόνο, βαφτίζει τη νομοθετημένη «εισφορά κυκλικής οικονομίας» του νόμου 4609/2019 σε «τέλος ταφής», για να τη χρησιμοποιήσει ως κίνητρο για την καύση παντού. Από την πίσω πόρτα, δημιουργεί ταυτόχρονα ΟΤΑ δύο ταχυτήτων για να μοιράζει κατά το δοκούν τα έσοδα από το «τέλος ταφής».

Παράλληλα κάνει λόγο και για προχειρότητα, καθώς – όπως σημειώνει – σε λιγότερο από ένα μήνα από την ψήφιση του νόμου για τα Πλαστικά Μιας Χρήσης κάνει επιπλέον, νέες διορθώσεις σε θέματα σχετικά με την πλαστική σακούλα «αποδεικνύοντας την προχειρότητα και το επιτελικό μπάχαλο εντός του ΥΠΕΝ».

Ο κ. Φάμελλος καταλογίζει στην ηγεσία του υπουργείου και αναχρονισμό εξαιτίας της διακοπής της μελέτης καταγραφής των ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων παραγωγής απορριμμάτων που είχε δρομολογηθεί, της καθυστέρησης στην εφαρμογή της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων, που είχε νομοθετηθεί από το 2018, αλλά και της συλλογής στα τέσσερα ρεύματα ανακύκλωσης, παρά τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαικής Ενωσης.

Επιπλέον ο τομεάρχης αναφέρεται και σε διαπλοκή υπογραμμίζοντας ότι «το μόνο που προωθεί και ετοιμάζει ο κύριος Χατζηδάκης, και μέσω του νέου ΕΣΔΑ, είναι η ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης απορριμμάτων μέσω ΣΔΙΤ και πανάκριβων υποδομών ενεργειακής αξιοποίησης, τις οποίες μεταφέρει στην αρμοδιότητά του, παραβιάζοντας τις αρμοδιότητες των ΟΤΑ ώστε, από την πίσω πόρτα, να τους μεταφέρει μόνο κόστος. Πρόκειται για ένα μονοπάτι πολύ γνωστό στον υπουργό, από την προηγούμενή του θητεία στο υπουργείο Ανάπτυξης την περίοδο 2012-2014, όταν υλοποίησε σχέδιο εκτεταμένων ΣΔΙΤ σε όλη την Ελλάδα, το οποίο και ανέτρεψε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ωριμάζοντας δημόσιες υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων που σήμερα ακολουθεί η πλειοψηφία των ΟΤΑ. Επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος με σκοπό λίγοι και εκλεκτοί να πάρουν τα πανάκριβα συμβόλαια επεξεργασίας και καύσης απορριμμάτων αλλά και τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις».