Ανακύκλωση: Αλλάζουν οι κάδοι στα σπίτια - Πότε έρχεται αύξηση στα δημοτικά τέλη

Διπλό κάδο δύο διακριτών ρευμάτων αποβλήτων θα υποχρεωθούν να έχουν και τα υφιστάμενα κτίρια, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος για την ανακύκλωση, το οποίο αναρτήθηκε από σήμερα έως τις 4 Δεκεμβρίου σε δημόσια διαβούλευση.

Εως τώρα είχε γίνει γνωστό ότι η ύπαρξη προσβάσιμου για την αποκομιδή χώρου για την χωριστή συλλογή αποβλήτων τεσσάρων ρευμάτων (πχ σε ισόγεια, αυλές, πιλοτές, εύκολα προσβάσιμα υπόγεια) θα αποτελούσε προαπαιτούμενο για τη λήψη οικοδομικής άδειας μόνο στις νέες οικοδομές με στόχο τη διευκόλυνση τόσο της χωριστής συλλογής όσο και της μείωσης του αριθμού των κάδων στο δρόμο.

Ωστόσο στο κείμενο του σχεδίου νόμου και στο νέο άρθρο που προστίθεται επισημαίνεται ξεκάθαρα πως:

1. Σε όλα τα νέα κτίρια, για τα οποία εκδίδεται άδεια δόμησης μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος, πρέπει να εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος, ανοιχτός ή κλειστός εντός ή εκτός του κτιρίου, για τη συλλογή και αποθήκευση των αποβλήτων, προσβάσιμος από τον δρόμο για την αποκομιδή. Ο χώρος της περ. α’ πρέπει να είναι επαρκούς χωρητικότητας, ώστε να αποθηκεύει τουλάχιστον τέσσερα ρεύματα αποβλήτων σε κατάλληλους περιέκτες, τα οποία παράγονται από τους χρήστες του κτιρίου.
2. Σε όλα τα υφιστάμενα κτίρια πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος, πρέπει να εξασφαλισθεί κοινόχρηστος χώρος εντός ή εκτός του κτιρίου για τη συλλογή και αποθήκευση τουλάχιστον δύο ρευμάτων αποβλήτων, για την τοποθέτηση κατάλληλων περιεκτών αποβλήτων.

Για την εφαρμογή του εν λόγω άρθρου θα προηγηθεί σχετική υπουργική απόφαση, η οποία θα εξειδικεύει τις προδιαγραφές καταλληλότητας των χώρων, καθώς και των περιεκτών των αποβλήτων, δηλαδή αν θα είναι π.χ. Για μέταλλο ή γυαλί. Ωστόσο «η έκδοση της εν λόγω απόφασης δεν αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή των παρ. 1 και 2», όπως αναφέρεται στο τέλος του άρθρου 29.

Να σημειωθεί ότι ο ανάλογος χώρος που θα φιλοξενήσει δύο διαφορετικούς κάδους έστω και μικρότερου μεγέθους από τους υφιστάμενους στους δρόμους, στις πολυκατοικίες του κέντρου της Αθήνας αλλά και μεγάλων αστικών κέντρων της περιφέρειας δεν είναι εύκολο να εξασφαλιστεί σε υφιστάμενα κτίρια, ενώ παράλληλα δημιουργείται και ένα πρόσθετο κόστος στους ενοίκους.

Πηγές του υπουργείου σημειώνουν, πάντως, ότι το νομοσχέδιο συμπεριλαμβανομένου και του συγκεκριμένου άρθρου θα βρίσκεται σε διαβούλευση έως τις 4 Δεκεμβρίου οπότε και θα έχει ξεκαθαριστεί ποιες παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν, σε ποια κτίρια και ποια απόβλητα θα αφορούν.

Το νέο σχέδιο νόμου, το οποίο είχε παρουσιαστεί πριν λίγες ημέρες από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, προβλέπει την εφαρμογή του ήδη θεσπισμένου από το 2012 τέλους ταφής από την Πρωτοχρονιά του 2021. Το ύψος του τέλους ταφής, το οποίο αναμένεται να μετακυλίεται στους δημότες μέσω των δημοτικών τελών, καθορίζεται στα 15 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων που οδηγείται σε ταφή και θα προσαυξάνεται κατά 5 ευρώ το χρόνο έως το ποσό των 35 ευρώ.

Παράλληλα θεσμοθετεί την αρχή «πληρώνω όσο πετάω», καθώς δίνει τη δυνατότητα στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη στους δημότες που παράγουν λιγότερα απόβλητα ή ανακυκλώνουν περισσότερο.

Επιπλέον εισάγει σύστημα εγγυοδοσίας και για την ανακύκλωση συσκευασιών αλουμινίου με την πληρωμή ενός τέλους στο ταμείο κατά τη διάρκεια της αγοράς του προιόντος και την επιστροφή του με την επιστροφή της συσκευασίας στο κατάστημα. Με στόχο μάλιστα την επαναχρησιμοποίηση θεσμοθετεί εκπτώσεις για τους πολίτες, οι οποίοι θα φέρνουν τις δικές τους συσκευασίες για την προμήθεια φαγητών και ποτών στα καταστήματα στο πρότυπο των ρυθμίσεων που έχουν ήδη ψηφιστεί για τα πλαστικά μιας χρήσης.

Παράλληλα ορίζει την εφαρμογή χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασίας σε τέσσερα διακριτά ρεύματα (πλαστικό γυαλί, χαρτί και μέταλλο), ενώ προβλέπει για πρώτη φορά την ψηφιοποίηση στοιχείων των αποβλήτων τροφίμων μέσω της δημιουργίας βάσης δεδομένων για την καταγραφή τους. Οι υπόχρεοι φορείς και επιχειρήσεις (νοσοκομεία, ξενοδοχεία, εταιρείες και υπεραγορές τροφίμων κλπ.) θα καταχωρούν σε ειδική θέση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων, τα απόβλητα τροφίμων τους και έτσι η Ελλάδα θα αποκτήσει για πρώτη φορά επίσημη βάση δεδομένων την οποία θα δημοσιοποιεί από το 2022 στην ΕΕ, βάσει κοινοτικής υποχρέωσης. Τα πλεονάζοντα τρόφιμα, τα οποία κρίνονται κατάλληλα για κατανάλωση θα μπορούν να αναδιανέμονται μέσω δωρεών, ενώ οι δωρητές θα επιτυγχάνουν με τον τρόπο αυτό μειώσεις στο ΦΠΑ.

Αναλυτικά το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προβλέπει:

Χωριστή συλλογή αποβλήτων συσκευασίας

Έως τον Ιανουάριο του 2022 υποχρεώνονται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε 4 ρεύματα (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί):

• Κινηματογράφοι, θέατρα, συναυλιακοί χώροι
• Αθλητικές εγκαταστάσεις
• Εμπορικά και Συνεδριακά κέντρα
• Ξενοδοχεία
• Εγκαταστάσεις εκπαίδευσης
• Νοσοκομεία / κλινικές
• Λιμάνια, κεντρικοί σιδηροδρομικοί σταθμοί, πλοία
• Τράπεζες
• Καταστήματα εστίασης

Επιπλέον, θεσπίζεται η υποχρέωση των δήμων να εφαρμόσουν το προαναφερόμενο το μέτρο σε αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές, βρεφονηπιακούς σταθμούς και άλλες δημοτικές εγκαταστάσεις συνάθροισης κοινού.

Με σκοπό την ενίσχυση της διαλογής των αποβλήτων συσκευασιών, τα μεγάλα ξενοδοχεία άνω των 200 κλινών διασφαλίζουν έως τον Ιανουάριο του 2022 τη χωριστή συλλογή συσκευασιών, τουλάχιστον για τις πλαστικές, σε κάθε δωμάτιο.

Από τον Σεπτέμβριο του 2021, όλα τα σχολεία θα πρέπει να διαθέτουν κάδους για τη χωριστή συλλογή Χαρτιού, συσκευασιών και αποβλήτων τροφίμων.

Επίσης καθιερώνεται η χωριστή συλλογή των επικίνδυνων αποβλήτων στα νοικοκυριά, από είδη καθημερινής χρήσης, όπως τα προϊόντα καθαρισμού (χλωρίνες κλπ.), τα βερνίκια, τα χρώματα κλπ. Οι δήμοι έως την 31 Δεκεμβρίου 2023 υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων αυτών, είτε στα πράσινα σημεία τους είτε σε οποιονδήποτε άλλο αδειοδοτημένο χώρο, που υποδεικνύει ο οικείος ΦοΔΣΑ.

«Πληρώνω όσο πετάω» ή «κερδίζω όσο διαχωρίζω»

Δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να διαμορφώνουν τα δημοτικά τους τέλη, ανάλογα με πόσα απόβλητα παράγει ο κάθε δημότης, αλλά και ανάλογα με πόσα από αυτά ανακυκλώνει - και όχι βάσει των τετραγωνικών του ακινήτου του όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, κατόπιν πρότασης της Οικονομικής Επιτροπής ο υπολογισμός του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού μπορεί να γίνεται και στη βάση της παραγωγής αποβλήτων ανά νοικοκυριό ή κτιριακό συγκρότημα, επαγγελματική δραστηριότητα, πολεοδομική ή δημοτική ενότητα, υπό την προϋπόθεση ότι ο οικείος Ο.Τ.Α α΄ βαθμού διαθέτει σύστημα μέτρησης των παραγομένων αποβλήτων ή για κάποιο από τα ρεύματα των παραγόμενων αποβλήτων. Το σύστημα ήδη εφαρμόζει πιλοτικά σε ορισμένες γειτονιές ο δήμος Βάρης, Βούλας, Βουλιαγμένης με τη χρήση κωδικού που επικολλάται στα απόβλητα.

Εφαρμογή του τέλους ταφής

Από την 1η Ιανουαρίου 2021 εφαρμόζεται το τέλος ταφής για όλα τα απόβλητα που οδηγούνται σε ταφή, με ποσό 15 ευρώ ανά τόνο, κλιμακούμενο ετησίως κατά 5 ευρώ και έως τα 35 ευρώ, το 2025, ενώ εισάγονται κυρώσεις για την ορθή εφαρμογή του.

Το τέλος ταφής θα καταβάλλεται στο Πράσινο Ταμείο προκειμένου να διατίθεται:

• κατά 50% σε δήμους με σκοπό να ενισχύσουν την πρόληψη, τη χωριστή συλλογή και τελικώς την ανακύκλωση
• κατά 40% στους δήμους ως ανταμοιβή για τις υψηλές επιδόσεις χωριστής συλλογής – ανακύκλωσης
• κατά 10% για τη χρηματοδότηση έρευνας και τεχνολογίας στον τομέα της ανακύκλωσης και ευρύτερα της σύγχρονης διαχείρισης των αποβλήτων.

Σύστημα επιστροφής χρημάτων για τις φιάλες αλουμινίου

Θεσπίζεται από τον Ιανουάριο του 2023, σύστημα επιστροφής χρημάτων στον πολίτη, για τις φιάλες αλουμινίου. Στόχος είναι οι πολίτες να έχουν χρηματικό κίνητρο για να ανακυκλώνουν, όπως γίνεται π.χ. στη Σουηδία, Νορβηγία, Ισπανία κ.α. Πρακτικά θα καταβάλλεται μια μικρή «εγγυοδοτική εισφορά ανακύκλωσης» στις συσκευασίες αλουμίνιου κατά την πώληση, η οποία θα επιστρέφεται στον καταναλωτή, όταν επιστρέφει τη συσκευασία προς ανακύκλωση. Πρόκειται για ένα αντίστοιχο σύστημα, με το σύστημα εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες, μικρότερες των 3 λίτρων, που θεσπίστηκε για τα πλαστικά μίας χρήσης.

Επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη φαγητού

Θεσπίζονται μέτρα ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να εξυπηρετούνται σε δικά τους επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη φαγητού και ποτού και μάλιστα με έκπτωση.

Ειδικότερα, από τον Ιανουάριο του 2022, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και εστίασης υποχρεούνται:

• Να εξυπηρετούν τον καταναλωτή που φέρνει δική του επαναχρησιμοποιούμενη συσκευασία
• Να κάνουν έκπτωση όταν πωλούν προϊόντα σε επαναχρησιμοποιήσιμη συσκευασία του καταναλωτή
• Να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο τους καταναλωτές γι΄αυτήν την έκπτωση

Επίσης έως την 31η Δεκεμβρίου 2030, το 30% των ποτών που διατίθενται στην αγορά θα προέρχεται από συσκευασίες που θα έχουν επαναχρησιμοποιηθεί.

Δημιουργούνται Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) στους Δήμους όπου οι πολίτες θα μπορούν να αποθέτουν μεταχειρισμένα αντικείμενα κάθε είδους, όπως, είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, παιχνίδια, έπιπλα, ποδήλατα, βιβλία και κλωστοϋφαντουργικά είδη. Τα προϊόντα αυτά, μετά από ταξινόμηση, επιδιόρθωση και αποθήκευση, θα μπορούν να προσφέρονται σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

Επιπλέον από τον Ιανουάριο του 2025 θεσπίζεται ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο σε ποσοστό 30% για όλες τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς, μέτρο το οποίο έχει την υποχρέωση να εφαρμόσει δύο χρόνια νωρίτερα το Δημόσιο.

Τα πρόστιμα της ΕΕ μετακυλίονται σε όποιους δεν συμμορφώνονται

Από τον Ιούλιο του 2022 ξεκινά η μετακύλιση προστίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης -που επιβάλλονται κάθε χρόνο στη χώρα μας- στους ΟΤΑ και τις επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τη διαχείριση των στερεών ή υγρών αποβλήτων.

Η διαβούλευση του νομοσχεδίου για την ανακύκλωση την ιστοσελίδα open.gov.gr.