Ζισκάρ ντ’ Εστέν: Ο φιλέλληνας Γάλλος πρόεδρος που «έστειλε» στη χώρα μας τον Κωνσταντίνο Καραμανλή

Ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εστέν «πέθανε την Τετάρτη, 2 Δεκεμβρίου, στο οικογενειακό του σπίτι στο Loir-et-Cher», ανάρτησαν οι οικείοι του στο Twitter: «Η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί και ο θάνατός του ήταν αποτέλεσμα επιπλοκών από κορονοϊό. Σύμφωνα με επιθυμία του, η κηδεία του θα πραγματοποιηθεί σε στενό οικογενειακό περιβάλλον».

Αν και ο Ζισκάρ ντ’Εστέν υπηρέτησε μόνο μια θητεία ως πρόεδρος - από το 1974 έως το 1981- ο θάνατός του σηματοδοτεί ένα τέλος εποχής στη γαλλική πολιτική. Εκλέχτηκε στο αξίωμα όταν ήταν μόλις 48 ετών. Ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εστέν ήταν ο νεότερος ηγέτης της Πέμπτης Δημοκρατίας έως ότου ο Εμανουέλ Μακρόν εξελέγη στην προεδρία το 2017 σε ηλικία 39 ετών.

Κατά τη διάρκεια των επτά ετών του στο προεδρικό μέγαρο, ο συντηρητικός Ζισκάρ ντ’Εστέν  καλλιέργησε μια εικόνα ως σύγχρονος ρεφορμιστής. Ωστόσο, η έλλειψη δημοτικότητάς του απέναντι στους Γάλλους ψηφοφόρους οδήγησε σε μια αποτυχημένη προσπάθεια επανεκλογής εναντίον του σοσιαλιστή αντιπάλου του Φρανσουά Μιτεράν. 

Ο Γάλλος πρόεδρος και η Ελλάδα

Ο Ζισκάρ ντ’Εστέν ήταν φιλέλληνας και είχε ιδιαίτερους δεσμούς φιλίας με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Να θυμηθούμε ότι ο Γάλλος πρόεδρος είχε παραχωρήσει το προεδρικό αεροσκάφος στον Κωνσταντίνο Καραμανλή για να επιστρέψει στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1974 και να αναλάβει πρόεδρος της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Ο Ντ’ Εστέν είχε δηλώσει το 2019 σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Καθημερινή ότι χάρη σε εκείνον «η Ελλάδα μπόρεσε να βρει τον δρόμο προς τη Δημοκρατία και να γίνει, το 1981, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Δεν έκρυψε ποτέ ότι θεωρούσε λάθος που η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρωπαϊκό νόμισμα. «Η Ελλάδα έχει πολλά δύσκολα χρόνια πίσω της, ζητήθηκαν υπερβολικές προσπάθειες από τον ελληνικό λαό. Ελπίζω ότι στο μέλλον θα βρει όλη τη ζωντάνια της, διότι προφανώς κατέχει μια θέση στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια» είχε πει μιλώντας στα «ΝΕΑ» στις 24 Μάϊου του 2019. Τον Σεπτέμβριο του 1975 ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εστέν είχε επισκεφθεί την Αθήνα, σχεδόν ένα χρόνο μετά την μεταπολίτευση, βγάζοντας τη χώρα μας και επίσημα από το περιθώριο που την είχε εντάξει η επτάχρονη δικτατορία.

Μέσα σε «μια νύχτα» η Λεωφόρος Συγγρού ασφαλτοστρώθηκε για να περάσει ο Γάλλος πρόεδρος και το Προεδρικό Μέγαρο ανακαινίστηκε για να τον φιλοξενήσει. Να σημειώσουμε ότι στον πρώτο όροφο του Προεδρικού Μεγάρου ήταν οι δυο κρεβατοκάμαρες που θα παραχωρούνταν στο ζεύγος Ντ’ Εστέν. Ο πανύψηλος Ζισκάρ ντ’ Εστέν κοιμήθηκε στο ίδιο κρεβάτι που είχε κοιμηθεί ο Σαρλ ντε Γκωλ τον Μάρτιο του 1963, όταν είχε επισκεφτεί την Ελλάδα. Το κρεβάτι ήταν ειδική παραγγελία και είχε μήκος 2,5 μέτρα!

Τα διαμάντια… δεν ήταν παντοτινά

Η εικόνα του Γάλλου προέδρου, «τσαλακώθηκε» τον Οκτώβριο του 1979 όταν μια γαλλική εφημερίδα, η «Le Canard Enchaîné», αποκάλυψε ότι ο πρώην αυτοκράτορας της Κεντρικής Αφρικής, Ζαν Μπεντέλ Μποκάσα, είχε δωρήσει κρυφά διαμάντια στον Ντ’Εστέν το 1973, ενώ ήταν ακόμη υπουργός. Ο Γάλλος πρόεδρος προσπάθησε να υποβαθμίσει το σκάνδαλο ως «τίποτα περισσότερο από ένα απλό δώρο που ελήφθη κατά την εκτέλεση των επίσημων καθηκόντων μου». Αλλά η ζημιά είχε γίνει. Η κοινή γνώμη στράφηκε εναντίον του Ζισκάρ ντ’Εστέν. Ο τρόπος ζωής του δέχθηκε έντονη κριτική, όπως το οικογενειακό του υπόβαθρο, οι κυνηγετικές του εξορμήσεις και η αγάπη του για τα κάστρα. Μετά την ήττα του από τον Μιτεράν, ο Ζισκάρ ντ’Εστέν  αποχώρησε ταπεινωμένος. 

Η έξοδος του από την προεδρία σηματοδοτήθηκε από την τηλεοπτική αποχαιρετιστήρια ομιλία του, η οποία έκτοτε έχει περάσει στους γαλλικούς θρύλους. Ο Ζισκάρ ντ’Εστέν απηύθυνε διάγγελμα στους συμπατριώτες του, ενώ καθόταν σφιγμένος σε ένα γραφείο διακοσμημένο με ένα μπουκέτο λουλούδια. Στο τέλος του μονόλογου των επτά λεπτών, ο απερχόμενος πρόεδρος κομπιάζει για κάμποσα δευτερόλεπτα πριν να πει το «Au revoir». Στη συνέχεια ακουμπώντας και τα δύο χέρια στην καρέκλα, σηκώνεται και αποχωρεί από το δωμάτιο υπό τους ήχους του γαλλικού εθνικού ύμνου, αφήνοντας τη κάμερα να εστιάζει σε μια άδεια καρέκλα για ένα βασανιστικό λεπτό μέχρι να τελειώσει η «Μασαλιώτιδα».

Παρά το άσχημο τέλος του στην προεδρία, ο Ζισκάρ ντ’Εστέν αρνήθηκε να αποσυρθεί από τη γαλλική πολιτική. Ελπίζοντας να αρχίσει από το μηδέν, κέρδισε τη θέση του γενικού συμβούλου στην πόλη Chamalières το 1982 πριν επιστρέψει στο κοινοβούλιο δύο χρόνια αργότερα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, υπήρχε ευρεία εικασία ότι σχεδίαζε ολική επαναφορά. Ωστόσο, τα όνειρά του να επιστρέψει στην κεντρική πολιτική σκηνή ματαιώθηκαν αφού ο πρώην αντίπαλός του, ο Ζακ Σιράκ, πήρε τον έλεγχο των συντηρητικών της χώρας για να κερδίσει την προεδρία το 1995.

Μια από τις κληρονομιές του Ζισκάρ ντ’Εστέν, είναι η συμβολή του στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Ένας μακροχρόνιος υποστηρικτής μιας ενωμένης Ευρώπης, εξέφρασε για πρώτη φορά την υποστήριξή του στην ιδέα ενώ ήταν ακόμη νέος βουλευτής το 1957. Υπό την προεδρία του, η Γαλλία ανέλαβε ενεργό ρόλο στην προώθηση του ευρωπαϊκού σχεδίου. Τον Δεκέμβριο του 1974, αυτός και τότε ο Γερμανός καγκελάριος Χέλμουντ Σμιτ, δημιούργησαν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εγκαινιάζοντας ένα νομισματικό σύστημα που άνοιξε το δρόμο στο ευρώ. 

Ο Ζισκάρ ντ’Εστέν ήταν επίσης εμπνευστής και δημιουργός ενός ακόμα διεθνούς ομίλου: στις 15 Νοεμβρίου 1975, συγκέντρωσε εκπροσώπους των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιαπωνίας, της Γαλλίας, της Δυτικής Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου στο κάστρο Rambouillet, δυτικά του Παρισιού. Η σύνοδος κορυφής σηματοδότησε την πρώτη συνάντηση που θα γινόταν γνωστή ως η Ομάδα των Πέντε - τώρα η Ομάδα των Επτά, ή η «G7», με την προσθήκη της Ιταλίας και του Καναδά - μια διακυβερνητική οικονομική οργάνωση που συνεδριάζει κάθε χρόνο.

Το 2012, ο γηραιός πια Ζισκάρ ντ’Εστέν προειδοποίησε τον τότε πρόεδρο Φρανσουά Ολάν: «Μπορεί να πεθάνω κατά τη διάρκεια της προεδρίας σας. Δεν θέλω ούτε επίσημες τελετές, ούτε κρατικά αφιερώματα», για να πάρει τη διαβεβαίωση του Ολάν  ότι οι επιθυμίες του θα γίνουν σεβαστές.

Η βιογραφία του

Ο Ζισκάρ ντ’Εστέν γεννήθηκε το 1926 στο Κόμπλεντς της Γερμανίας, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε ως οικονομικός διευθυντής των Γαλλικών αρχών κατοχής μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η οικογένεια ντ' Εστέν κατάγεται από τη νοτιοκεντρική περιοχή της Ωβέρνης με δικό τους πύργο στο Σαμελιέ. Αποφοίτησε από το Λύκειο Ζανσόν ντε Σαλί του Παρισιού. Κατά την περίοδο της νεότητάς του υπηρέτησε στα τεθωρακισμένα της Στρατιάς της Ελεύθερης Γαλλίας . Μετά τις σπουδές του στην Grande Ecοle , τελείωσε την Πολυτεχνική Σχολή και αποφοιτώντας διορίστηκε Οικονομικός Επιθεωρητής. Με το Ανεξάρτητο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα εξελέγη βουλευτής στη Γαλλική εθνοσυνέλευση. Το 1959 διορίστηκε υφυπουργός Οικονομικών και τρία χρόνια αργότερα Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας σε ηλικία 36 ετών και πέρασε στην ιστορία ως ο νεαρότερος Γάλλος Υπουργός Οικονομικών. Από το 1974 ως το 1981 διατέλεσε Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, τηρώντας κεντροδεξιά πολιτική.