Ψηφιακή μεταμόρφωση της Ελλάδας: Οι αλλαγές σε ΕΦΚΑ, ληξιαρχείο και συντάξεις

Με περισσότερα από 400 έργα σε 17 κλάδους της οικονομίας φιλοδοξεί το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης να αλλάξει το τεχνολογικό προφίλ της Ελλάδας την προσεχή πενταετία μέσω της Βίβλου Ψηφιακού Ανασχηματισμού, η οποία αναρτήθηκε σε δημόσια διαβούλευση. Η Βίβλος περιλαμβάνει το πλάνο δράσης για την ψηφιακή εξέλιξη της χώρας και σε αυτό το πλαίσιο προσδιορίζει συγκεκριμένα έργα, ταξινομημένα σε βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, τα οποία εξυπηρετούν τους βασικούς στόχους και καλύπτουν όλους τους άξονες του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Κινείται σε έξι βασικούς στρατηγικούς άξονες και συγκεκριμένα στη συνδεσιμότητα, τις ψηφιακές ικανότητες & δεξιότητες, τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, την ψηφιακή καινοτομία και την αξιοποίηση προηγμένων τεχνολογιών. Από το σύνολο των έργων που περιγράφονται, «ποδαρικό» στη νέα χρονιά θα κάνει η καινοτομία Know your Customer, στην οποία έχει ήδη αναφερθεί το «ethnos.gr», που θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο αποτελώντας ένα ψηφιακό κανάλι μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τη διάθεση στοιχείων πολιτών όταν η ανάγκη αυτή απορρέει από την εφαρμογή νομοθετικού ή κανονιστικού πλαισίου. Πρακτικά θα εφαρμοστεί αρχικά στις Τράπεζες αντικαθιστώντας τη φυσική παρουσία και την έγχαρτη ανταλλαγή εγγράφων.

Η διάθεση των στοιχείων θα γίνεται αποκλειστικά κατόπιν αιτήματος της συγκατάθεσης του πολίτη, κάθε φορά που ζητείται πρόσβαση, και στον πυρήνα του σχεδιασμού βρίσκεται η προστασία των προσωπικών δεδομένων παράλληλα με την έγκαιρη και έγκυρη διάθεση στοιχείων που συλλέγονται από αξιόπιστες πηγές.  Προτεραιότητα για το υπουργείο αποτελεί και η ελάφρυνση των πολιτών από τη γραφειοκρατία ειδικά στις περιπτώσεις της απώλειας δικών τους ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό βάσει της φιλοσοφίας Once-Only (Μόνον άπαξ), η απώλεια ενός οικείου προσώπου θα δηλώνεται μία φορά στο νοσοκομείο και η Δημόσια Διοίκηση θα ενημερώνεται αυτόματα για τις υπόλοιπες διαδικασίες.

Σε αυτές περιλαμβάνονται η ενημέρωση του ληξιαρχείου για την κατάρτιση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου, του δημοτολογίου για την κατάρτιση του πιστοποιητικού εγγυτέρων συγγενών, του ασφαλιστικού φορέα για την έγκαιρη διακοπή της καταβολής της σύνταξης, η αφαίρεση από το μητρώο ασφαλισμένων, και η καταβολή εξόδων κηδείας όπου προβλέπεται αλλά και η απόδοση σύνταξης σε επιζώντες συγγενείς. Ξεκινώντας από τη σύνταξη της ληξιαρχικής πράξης θανάτου στο υποσύστημα του Ληξιαρχείου, θα ενημερώνεται το σύστημα του Μητρώου Πολιτών και αυτό με τη σειρά του θα ενημερώνει τα μητρώα του ΕΦΚΑ, και της ΗΔΙΚΑ μέσα από χρόνο-προγραμματισμένες διεργασίες στα αντίστοιχα πληροφοριακά συστήματα. Επίσης θα ενημερώνονται τα μητρώα του Υπουργείου Οικονομικών που διαχειρίζεται αποκλειστικά η ΑΑΔΕ για τη διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας του θανόντος και την υποβολή της φορολογικής δήλωσής του. Η υλοποίηση της ψηφιακής αυτής υπηρεσίας έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται σύντομα να ολοκληρωθεί.

Παράλληλα θα προχωρήσει και η απλοποίηση, ο ανασχεδιασμός και η ψηφιοποίηση της διαδικασίας εγγραφής σε βρεφονηπιακούς, παιδικούς σταθμούς και γενικότερα σε δομές ημερήσιας φροντίδας και φιλοξενίας για παιδιά με επιδότηση ΕΣΠΑ με στοχο αφενός την εξάλειψη της ανάγκης αποστολής μέσω ταχυδρομείου, ή παράδοσης με φυσική παρουσία των έγχαρτων δικαιολογητικών από τον κηδεμόνα στο φορέα λειτουργίας που προσφέρει την ημερήσια φροντίδα και φιλοξενία, και αφετέρου την άντληση των υποστηρικτικών εγγράφων από τα αντίστοιχα δημόσια μητρώα και πληροφοριακά συστήματα, κατόπιν αιτήματος του κηδεμόνα. Ο ανασχεδιασμός και η ψηφιοποίηση της διαδικασίας θα δώσει τη δυνατότητα αυτόματης διασταύρωσης στοιχείων καθώς και τη δυνατότητα παρουσίασης σε πραγματικό χρόνο των διαθέσιμων θέσεων στις δομές φροντίδας, ελαχιστοποιώντας τις περιπτώσεις «κράτησης» θέσης.

Στα επιλεγμένα έργα περιλαμβάνεται και η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών από τα ΚΕΠ, ενός θεσμού που ξεκίνησε το 2002 και θεωρείται ως ο πλέον επιτυχημένος του δημοσίου. Σήμερα στην επικράτεια λειτουργούν 1.059 ΚΕΠ, στα οποία εργάζονται 2.510 υπάλληλοι. Παρά τις δράσεις που έχουν ήδη γίνει μεταξύ των οποίων και το πρόγραμμα myKEPlive για την εξ’ αποστάσεως εξυπηρέτηση των πολιτών σε επιλεγμένα ΚΕΠ, εκτιμάται ότι είναι απαραίτητος ο διοικητικός και ψηφιακός μετασχηματισμός τους ώστε να είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν καλύτερα και πιο σύγχρονα εργαλεία πολίτες και επιχειρήσεις.

Στην κατεύθυνση αυτή δρομολογείται η δράση μετασχηματισμού ενός κεντρικού υποσυνόλου των ΚΕΠ (περίπου 500 από τα 1059) σε μια νέα μορφή υπηρεσιών μιας στάσης (με την κωδική ονομασία KEΠ-Plus), η οποία θα αποτελέσει το κεντρικό και σύγχρονο σημείο επαφής του πολίτη με το κράτος ως εναλλακτική της ψηφιακής οδού, ενσωματώνοντας όμως παράλληλα τις νέες τεχνολογίες.

Στο δίκτυο των ΚΕΠ-Plus θα ενταχθεί ένα ΚΕΠ από κάθε Δήμο καθώς και επιλεγμένα ΚΕΠ στους μεγάλους αστικούς δήμους της χώρας. Επιπλέον, μια βασική αλλαγή θα είναι η θεματική διαφοροποίηση των ΚΕΠ-plus ανάλογα την περιοχή.

Βασικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της δράσης είναι οι εξής:

• η τεχνολογική τους αναβάθμιση τόσο μέσω του νέου back office όσο και μέσα από νέες εφαρμογές όπως η θυρίδα των ΚΕΠ
• η αναβάθμιση των υποδομών τους και το rebranding τους (νέοι χώροι, νέο σήμα κ.α.) με γνώμονα την ψηφιακή και φυσική προσβασιμότητα
• η ένταξη νέων υπηρεσιών ή υπηρεσιών που λειτουργούν δικές τους υπηρεσίες μιας στάσης όπως για παράδειγμα τα γραφεία εξυπηρέτησης δανειοληπτών
• η στελέχωση τους με εξειδικευμένο προσωπικό που θα εξυπηρετεί τόσο την διεκπεραίωση διαδικασιών όσο και την εκπαίδευση του κοινού στις νέες ψηφιακές υπηρεσίες που προσφέρει το κράτος
• η συνεχής κατάρτιση σε ψηφιακές δεξιότητες των υφιστάμενων υπαλλήλων
• ο εκσυγχρονισμός του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πολιτών με επιπλέον κανάλια, ολοκλήρωση με CRM και παροχή υπηρεσιών με AI capabilities (π.χ. Chatbots)

Ποια είναι η ψηφιακή κατάσταση της Ελλάδας σήμερα

Η Ελλάδα κατατάσσεται σε χαμηλή θέση στους διεθνείς δείκτες που αξιολογούν την ψηφιακή ωριμότητα των χωρών ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI), η χώρα κατατάσσεται στην 27η θέση μεταξύ των 28 χωρών της Ε.Ε. για το 2020, στο Δείκτη Ανάπτυξης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στην 42η θέση μεταξύ των 193 κρατών της έρευνας για το 2020, ενω κατέχει την 27η θέση ανάμεσα στις 28 χώρες της Ε.Ε., στο Δείκτη Ανάπτυξης ΤΠΕ.

Σε επίπεδο ψηφιακής ωριμότητας η χώρα μας υπολείπεται κατά 29% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Βάσει των επιμέρους δεικτών, στην Ελλάδα η αύξηση της διαθεσιμότητας σταθερών ευρυζωνικών συνδέσεων εξακολουθεί να εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς, με ποσοστό που ανέρχεται στο 76% (κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. που είναι 78%). Από την άλλη πλευρά, η διείσδυση ευρυζωνικών επικοινωνιών ταχύτητας τουλάχιστον 100 Mbps σημείωσε ελαφρά αύξηση, από 0,3% το 2018 σε 0,8% το 2019.

Αναφορικά με το ανθρώπινο κεφάλαιο, η Ελλάδα κατατάσσεται 4η από το τέλος στην έκθεση του 2020 με ποσοστό 34,8%, το οποίο είναι μικρότερο κατά 29,4% από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Οι βασικοί επί μέρους δείκτες που αξιολογούν τον τομέα του Ανθρώπινου Κεφαλαίου αναδεικνύουν σημαντικές παθογένειες σε σχέση με τις ψηφιακές δεξιότητες του ελληνικού πληθυσμού καθώς η χώρα μαςσημειώνει διαχρονικά, αρκετά χαμηλά ποσοστά σε εργαζομένους με εξειδίκευση στον τομέα Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ). Ενδεικτικά, με βάση δεδομένα του 2019, η τιμή της παραπάνω μεταβλητής έφτασε μόλις το 1,8% (επί του συνόλου των εργαζομένων της χώρας) έναντι 3,9% του μέσου όρου της Ε.Ε., ενώ το ποσοστό αυτό είναι ακόμα μικρότερο στις γυναίκες και δεν ξεπερνά το 0,5% έναντι 1,4% του μέσου όρου της Ε.Ε. Τ

Σε σχέση με τη χρήση διαδικτυακών υπηρεσιών, η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις (25η) στο σύνολο των 28 κρατών μελών παρόλο που ο αριθμός των Ελλήνων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο έχει αυξητική τάση. Οι κύριοι λόγοι χρήσης του διαδικτύου είναι η ενημέρωση, η πραγματοποίηση βιντεοκλήσεων και η χρήση κοινωνικών δικτύων. Επίσης, η εμπιστοσύνη των Ελλήνων σε σχέση με τις διαδικτυακές αγορές και τις τραπεζικές υπηρεσίες φαίνεται να παραμένει χαμηλή. Ενδεικτικά η χρήση ηλεκτρονικών τραπεζικών υπηρεσιών έφτασε το 40% έναντι του 66% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ στο πεδίο των ηλεκτρονικών αγορών το ποσοστό χρήσης έφτασε στο 51%, αρκετά χαμηλότερα από το μέσο όρο της Ε.Ε. που φτάνει το 71%.

Απογοητευτικά είναι τα στοιχεία που αφορούν και τις ψηφιακές υπηρεσίες του Δημοσίου με τη χώρα μας να καταλαμβάνει την προτελευταία θέση στην Ε.Ε. με βαθμολογία 51,5 έναντι 72,0 του μέσου όρου. Σε σχέση με την παροχή διαδικτυακών δημόσιων υπηρεσιών, στον επί μέρους δείκτη που αφορά την ύπαρξη προσυμπληρωμένων εντύπων στο πλαίσιο παροχής ψηφιακών υπηρεσιών, η Ελλάδα παρουσίασε πρόοδο τα τελευταία έτη, αλλά εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, στον επί μέρους δείκτη της χρήσης προσυμπληρωμένων εγγράφων η Ελλάδα σημειώνει βαθμολογία 25 μονάδων έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου που ανέρχεται στις 59 μονάδες.

Ο αριθμός των χρηστών του διαδικτύου που είναι ενεργοί χρήστες υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ανέρχεται σε ποσοστό 39% και εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο του 67% στην Ε.Ε., παρά την αύξηση της τάξης του 3% το 2019. Η διαθεσιμότητα ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών για τις επιχειρήσεις αυξήθηκε (σε 63 το 2019), αλλά όχι αρκετά ώστε να προσεγγίσει τον μέσο όρο της Ε.Ε. (88 το 2019).