Κτηματολόγιο: Η δύσκολη ισορροπία μεταξύ δύο υπουργείων

Πλούσιο μπουκέτο αρμοδιοτήτων επεφύλασσε στον υφυπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Γιώργο Στύλιο το ΦΕΚ που δημοσιεύτηκε σήμερα (8/1), το οποίο του παρέχει την άσκηση των αρμοδιοτήτων τηλεπικοινωνιών και ταχυδρομείων, καθώς επίσης και του Κτηματολογίου για το οποίο καταγράφονται ήδη αντιδράσεις που αφορούν κατά κύριο λόγο την αντιμετώπισή του ως ως μίας ακόμα βάσης δεδομένων και όχι ως ενός απαραίτητου κομματιού του παζλ των χρήσεων γης και της ιδιοκτησίας στη χώρα.

Η μεταφορά των αρμοδιοτήτων του Κτηματολογίου στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ήρθε όπως φαίνεται να δώσει την απάντηση στην πολυετή... διαμάχη νομικών και τοπογράφων ως προς το ποια εκ των δύο ειδικοτήτων αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του Κτηματολογίου αναδεικνύοντας νικητές τους... επιστήμονες της Πληροφορικής.

Αναλυτικά στο ΦΕΚ επισημαίνεται ότι στον υφυπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Γιώργο Στύλιο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Επικρατείας, Κυριάκος Πιερρακάκης αναθέτουν την άσκηση των αρμοδιοτήτων:

• Της Διεύθυνσης Ταχυδρομείων της Γενικής Διεύθυνσης Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, και

• του Τμήματος Κτηματολογικών Γραφείων

• την εποπτεία του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ελληνικό Κτηματολόγιο». Στις αρμοδιότητες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι κοινοβουλευτικές αρμοδιότητες, η πρόταση για την έκδοση ατομικών και κανονιστικών διαταγμάτων, η έκδοση πράξεων ατομικού και κανονιστικού χαρακτήρα, η πρόταση για την έκδοση ατομικών και κανονιστικών διαταγμάτων και η έκδοση πράξεων ατομικού και κανονιστικού χαρακτήρα, από κοινού με άλλους Υπουργούς, Αναπληρωτές Υπουργούς, Υφυπουργούς και άλλα συναρμόδια όργανα, η υποβολή ερωτημάτων προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, η εκπροσώπηση του Υπουργείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τους διεθνείς οργανισμούς.

Εξαιρούνται από τις αρμοδιότητες του υφυπουργού και παραμένουν στον υπουργό η νομοθετική πρωτοβουλία, και η αποδοχή γνωμοδοτήσεων και πρακτικών του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

Με τη συγκεκριμένη αλλαγή μεταφέρεται – ως φαίνεται - στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης το σύνολο των αρμοδιοτήτων του Κτηματολογίου, αλλά και το τμήμα Κτηματολογικών Γραφείων της της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, το οποίο είχε ιδρυθεί από τα πρώτα χρόνια προσπάθειας κτηματογράφησης της χώρας, όταν ακόμα υπήρχε ο ΟΚΧΕ «πρόγονος» του «Ελληνικού Κτηματολογίου», αλλά πλέον βάσει οργανογράμματος απασχολούσε μία... υπάλληλο.

Σε κάθε περίπτωση το ΦΕΚ δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών ως προς το ποιος θα λαμβάνει τις αποφάσεις στο εξής: «Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ο Υπουργός σε θέματα της μεταφερόμενης υπηρεσίας και της μεταφερόμενης εποπτείας του νομικού προσώπου, νοείται εφεξής ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης» σημειώνεται.

Στα επιχειρήματα υπέρ της μεταφοράς αρμοδιοτήτων στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης συγκαταλέγεται κυρίως η περαίωση της κτηματογράφησης της χώρας δεδομένου ότι πλέον η συλλογή δηλώσεων έχει ξεπεράσει το 65%, καλύπτοντας το 93% της επικράτειας, ενώ φέτος θα ξεκινήσει η συλλογή δηλώσεων και στο υπόλοιπο 7% της χώρας (Κυκλάδες, μέρος της Κρήτης, Κέρκυρα και Θεσπρωτία), η οποία έχει καθυστερήσει σημαντικά.

Παράλληλα στην εξίσωση μπαίνει το γεγονός ότι σιγά σιγά τα Κτηματολογικά Γραφεία μπαίνουν σε μία ροή αν και φαίνεται πως η διαδικασία μετασχηματισμού των παλαιών υποθηκοφυλακείων έχει ακόμα μέλλον καθώς έως τώρα έχουν μετεξελιχθεί 6 από τα 17 Κτηματολογικά Γραφεία και 13 από τα 75 υποκαταστήματά τους.

Επιπλέον προχωρεί η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, στην οποία έδωσε ώθηση και η συνεχιζόμενη πανδημία, ενώ δρομολογημένο είναι και το έργο της ψηφιοποίησης του συνόλου των αρχείων των 390 υποθηκοφυλακείων, με ορίζοντα υλοποίησης τα 3 έτη και με χρηματοδότηση 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Υπολογίζεται πως πάνω από 600 εκατομμύρια σελίδες πρόκειται να ψηφιοποιηθούν.

Στον αντίποδα, πληθαίνουν οι αντιδράσεις όσων εκτιμούν ότι η αποκοπή του Κτηματολογίου από τον φυσικό του χώρο, αυτόν του υπουργείου Περιβάλλοντος, θα προκαλέσει σειρά παρενεργειών απειλώντας και την ολοκλήρωσή του, η οποία έχει ήδη μετατεθεί πλέον για το 2024.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το νέο μοντέλο θα συναντήσει πολλά εμπόδια καθώς άλλο υπουργείο θα χαράσσει την πολιτική για τη γη και άλλο υπουργείο θα καλείται να εφαρμόσει ένα σημαντικό τμήμα της.

Αλλωστε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως οι δασικοί χάρτες, οι οποίοι επίσης δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα αλλά θεωρούνται προϋπόθεση για την ύπαρξη κτηματολογίου παραμένουν στο υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ το «Ελληνικό Κτηματολόγιο» εμπλέκεται πλέον και στη χρηματοδότηση για την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, για τα οποία επίσης αρμόδιο είναι το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Αν και ακόμα δεν έχει ανακοινωθεί κάτι επίσημα, στις επόμενες κινήσεις αναμένεται η τοποθέτηση εκπροσώπων του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο Διοικητικό Συμβούλιο του Κτηματολογίου, το οποίο αυτή τη στιγμή απαρτίζεται από τέσσερα μέλη του υπουργείου Περιβάλλοντος και τρία μέλη του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Την ίδια στιγμή η μεταφορά των αρμοδιοτήτων έχει ξαναφουντώσει τις φήμες για την εκ νέου μετατροπή του φορέα του Κτηματολογίου σε ανώνυμη εταιρία από δημόσιο φορέα που είναι σήμερα (στη λογική π.χ. της Κοινωνίας της Πληροφορίας, η οποία είναι Α.Ε. και εποπτεύεται από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης). Κάτι τέτοιο, όπως λένε πηγές που γνωρίζουν τα πράγματα μπορεί να έδινε μία λύση σε γραφειοκρατικά εμπόδια, αλλά ίσως να μη διασφάλιζε την αντικειμενικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών.

Για «επιτελικό μπάχαλο» κάνει λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ τονίζοντας ότι η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται το κτηματολόγιο ως μία βάση δεδομένων.

«Είναι φανερό ότι οι ‘άριστοι΄ της κυβέρνησης αντιλαμβάνονται το κτηματολόγιο επιφανειακά, μόνο ως ψηφιακό έργο» και μάλιστα χωρίς προβλέψεις συναρμοδιότητας, επισημαίνουν σε κοινή τους δήλωση οι τομεάρχες Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος και Πέτη Πέρκα τονίζοντας ότι «ρόλος του Κτηματολογίου με τη σοβαρή μεταρρύθμιση που έγινε επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ και την μετατροπή του σε ΝΠΔΔ, είναι κυρίως η καταγραφή ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων στο χώρο, η έναρξη και αναπροσαρμογή της δομής των κτηματολογικών γραφείων και η κατάργηση των υποθηκοφυλακείων. Αυτή τη μεταρρύθμιση θα διοικήσει νομοτεχνικά το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής; Ή η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφάσισε να ακυρώσει την πρόοδο του Κτηματολογίου όπως ακύρωσε και τους δασικούς χάρτες;»

Οι δυο τομεάρχες επισημαίνουν ότι η κυβέρνηση, με αυτήν την επιλογή της, αγνοεί και υποβαθμίζει για ακόμα μια φορά τους σχετικούς κλάδους των Μηχανικών και των Δικηγόρων, εφόσον τεχνική και νομική ύλη αποκόπτεται από το φυσικό και θεματικό φορέα το ΥΠΕΝ και το Υπουργείο Δικαιοσύνης και όλα αντιμετωπίζονται ως βάσεις δεδομένων.

Προσθέτουν επίσης ότι η μεταφορά αυτή έρχεται σε αντίθεση με την πρόσφατη νομοθέτηση του ΥΠΕΝ βάσει της οποίας μέσω του Κτηματολογίου θα επιταχυνόταν η χρηματοδότηση αλλά και η εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) καθώς και η κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης.

«Πώς ακριβώς θα γίνει αυτό μένει να δούμε. Πρόκειται για επιτελικό μπάχαλο ή πιο κομψά για μια κυβέρνηση που κάνει το ένα λάθος μετά το άλλο… Εκτός εάν κάτι μας διαφεύγει και πρόκειται για το μεγάλο κόλπο!» καταλήγουν.