Φεβρουάριος: Γιατί έχει 28 ημέρες και τι δείχνει για τη συνέχεια των καιρικών φαινομένων

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι είχαν ως Πρωτοχρονιά την 1η Μαρτίου, συνεπώς ο Φεβρουάριος ήταν ο τελευταίος μήνας του χρόνου, γι' αυτό «έκλειναν οι λογαριασμοί» με το παλιό, γινόταν το ξεκαθάρισμα για να μπει το καινούργιο. Ο Φεβρουάριος πήρε το όνομά του από το λατινικό ρήμα «februo», που σημαίνει καθαρίζω, εξαγνίζω. Στην Ελλάδα ο λαός συγχέει τον Φλεβάρη με τις φλέβες: τις φλέβες των ποταμών που γεμίζουν νερό ή τις φλέβες των δέντρων που φουσκώνουν. Καμία σχέση... Στην ορεινή Ελλάδα έφεραν στα μέτρα τους το όνομα παρομοιάζοντάς το με τη βαρυχειμωνιά και τους θανάτους που προκαλεί: «Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλνά». Το ρήμα φλεβαρίζω, σημαίνει πως έρχεται ο Φλεβάρης, το τέλος του χειμώνα, η αρχή της άνοιξης. Ακόμη το φλεβίζω, σημαίνει: κάνω δυνατό κρύο, δίνοντας έτσι και δεύτερη έννοια στη λέξη φλεβίζω: δυναμώνω.

Οι 28 μέρες του Φλεβάρη

Επιστημονικά το γεγονός ότι ο μήνας Φεβρουάριος έχει 28 ημέρες και στα δίσεκτα έτη έχει 29 ημέρες, έχει να κάνει με την ταχύτητα περιστροφή της Γης. Κατά την Ιουρασική περίοδο (την εποχή των δεινοσαύρων, πριν από 145 εκατ. χρόνια), η Γη έκανε μια πλήρη περιστροφή σε σχέση με το άξονά της σε 22 ώρες αντί σε 24 που είναι σήμερα. Το ότι με την πάροδο των χιλιετηρίδων φτάσαμε στο γεγονός του 24ώρου οφείλεται στις παλιρροϊκές δυνάμεις που ασκούνται στους ωκεανούς από την Σελήνη και τον Ήλιο κατά πρώτο λόγο και τους υπόλοιπους πλανήτες κατά δεύτερο λόγο. Η παλίρροια των ωκεανών λειτουργεί σαν σφυρί. Με την περιστροφή της Γης, οι φουσκωμένοι ωκεανοί λόγω των παλιρροϊκών δυνάμεων συγκρούονται συνεχώς με την ξηρά (για την ακρίβεια με τα στέρεα τμήματα του φλοιού της γης) και αυτό σιγά σιγά φρενάρει λίγο λίγο την περιστροφή της Γης. Ο χρόνος (εννοούμε την αίσθηση του έτους όπως την εννοούμε ημερολογιακά στη Γη) δεν είναι ακριβώς 365 ημέρες, όπως έχει επικρατήσει. Για την ακρίβεια το ημερολογιακό έτος είναι 365 ημέρες και 6 ώρες. Αυτές τις πλεονάζουσες 6 ώρες αθροίζονται κάθε 4 χρόνια και μετατρέπονται σε μια ολόκληρη ημέρα στο τέλος του μήνα Φεβρουαρίου, κάνοντας το συγκεκριμένο έτος δίσεκτο. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται μια σταθερή αίσθηση της ροής του χρόνου με τις 4 εποχές του έτους να συμπίπτουν και ημερολογιακά μεταξύ τους.

Ανοίγει το Τριώδιο, αλλά... μας κλείνει ο κορονοϊός

Ο Φεβρουάριος είναι επίσης και προπομπός της άνοιξης και μαζί με την οργιάζουσα φύση έρχονται και οι οργιαστικές τελετουργίες της Αποκριάς. Η Αποκριά ή το Τριώδιο ανοίγει την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου. Όπως αναφέρει ο Χριστόφορος Μηλιώνης: «Κύριο χαρακτηριστικό των εορτών αυτών είναι η μεταμφίεση (μασκαράδες, καρναβάλια), το γλέντι, οι βωμολοχίες και τα σκώμματα, που σκοπό έχουν να ξυπνήσουν τις δυνάμεις της γονιμότητας. Αρχίζουν με το Τριώδιο, κορυφώνονται τις Αποκριές (την Κυριακή της Κρεοφάγου και, κυρίως, της Τυρινής) και τερματίζονται την Καθαρή Δευτέρα, με έξοδο στο ύπαιθρο, με φαγοπότι και “σαρακοστιανά” (λαγάνες, δηλαδή άζυμα, παστά ψάρια, ταραμά, τουρσιά, φρέσκα κρεμμυδάκια και σκόρδα), με χορούς και χαρταετούς». Όλα αυτά βέβαια προ κορονοϊού... Εφέτος όπως όλα δείχνουν ξανά οι Απόκριες θα... μείνουν σπίτι.

Οι γιορτές του Φεβρουαρίου

Τα «Συμόγιορτα», είναι το τριήμερο αφιερωμένο σε τρεις αγίους: τον Αϊ-Τρύφωνα την 1^η Φεβρουαρίου (οι γεωργοί κλαδεύουν), την Υπαπαντή στις 2 και του Αϊ-Συμιού (Αγίου Συμεών) στις 3 του μήνα. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο καιρός την ημέρα της Υπαπαντής μπορεί να βοηθήσει στην «πρόβλεψη» των μεταβολών του καιρού που θα ακολουθήσει: «Καλοκαιρία της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας» και «Ό,τι καιρό κάμει τση Παπαντής, θα τον κάμει σαράντα μέρες». Τον Φεβρουάριο γιορτάζει επίσης και ο Άγιος Χαράλαμπος (στις 10 του μήνα), ο οποίος θεωρείται ότι προστατεύει από την πανώλη και τους λοιμούς (Covid-19;), ενώ στις 19 γιορτάζει η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία, ανήμερα του μαρτυρικού της θανάτου το 1589. Α, και να μην ξεχάσουμε την... εισαγόμενη γιορτή των ερωτευμένων, τον Άγιο Βαλεντίνο στις 14 του Φλεβάρη. Καλό μήνα λοιπόν και η άνοιξη καλπάζει...

• Σήμερα, 1η του Φλεβάρη γιορτάζει ο Άγιος Τρύφωνας. Είναι ο άγιος που προστατεύει όσους ασχολούνται με τη γεωργία. Ανήμερα της γιορτής του Αγίου Τρύφωνα οι αμπελουργοί δεν κλαδεύουν, αλλά ραντίζουν τα κλήματα με αγιασμό. Στη Μακεδονία τον λένε και Αϊ-Τρίφυλλα γιατί βοηθά το τριφύλλι να βλαστήσει, ενώ θεωρείται ότι προστατεύει και τους αγρούς από τα τρωκτικά, τις κάμπιες και τα άλλα ζωύφια.