Ενα εκατ. θεατές κάθε σεζόν, sold out παραστάσεις - Εμβληματικό φεστιβάλ κινδυνεύει με αφανισμό

Στη... σκιά των βράχων κινδυνεύει να χαθεί για πάντα ένα από τα πιο εμβληματικά πολιτιστικά φεστιβάλ της χώρας που επί δεκαετίες διεξάγεται στο Θέατρο Βράχων του Βύρωνα.

Η ευρύτερη έκταση με πρόσφατη απόφαση του Εφετείου περνά ουσιαστικά σε χέρια ιδιωτών, οι οποίοι τη διεκδικούν δικαστικά ήδη από το 2003 συμπαρασύροντας και τις ετήσιες εκδηλώσεις, οι οποίες έχουν σημαδέψει τα καλοκαίρια εκατομμυρίων κατοίκων της Αττικής και όχι μόνο.

Η ιστορία της έκτασης των 104 στρεμμάτων στον λόφο Κοπανά, η οποία φιλοξενεί μεταξύ άλλων και τα δύο θέατρα «Μελίνα Μερκούρη» και «Αννα Συνοδινού» είναι μακρά. Υστερα από πολυετείς αγώνες των κατοίκων της περιοχής και της κινητοποίησης του επί 15ετία τότε δημάρχου της πόλης, Δημήτρη Νικολαΐδη, ο χώρος στον οποίο βρίσκονταν τα εγκαταλελειμμένα λατομεία της Εργάνης μετατράπηκε σταδιακά σε σημείο συνάντησης του πολιτισμού και του αθλητισμού φιλοξενώντας εκτός από τα θέατρα, τρία γήπεδα 5X5, ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και το κλειστό γήπεδο μπάσκετ.

Με το πέρασμα των χρόνων, η έκταση η οποία θεωρείτο πως ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο, απέκτησε... μνηστήρες που διεκδικούσαν την κυριότητά της. Οι φερόμενοι ως ιδιοκτήτες της έκτασης άσκησαν τις πρώτες αγωγές για την κυριότητά της το 2003, ενώ μία δεύτερη ομάδα ιδιοκτητών ακολούθησε το 2005 με βάση τίτλους κτήσης από την oθωμανική περίοδο.

Το 2016 η απόφαση α' βαθμού δικαίωνε τους δήμους Βύρωνα και Υμηττού. Ωστόσο επί αυτής της απόφασης οι κληρονόμοι των φερόμενων ως ιδιοκτητών άσκησαν έφεση το 2017. Η πρόσφατη απόφαση του Εφετείου τους δικαίωσε ορίζοντας ότι οι εκτάσεις δεν ήταν δασικές και δεν αποτελούν φυσική συνέχεια των δασικών εκτάσεων του Υμηττού κατοχυρώνοντάς τις στους ιδιώτες.

Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι ο χαρακτηρισμός των εκτάσεων δεν έχει αλλάξει. Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής ανήκει στη ζώνη Α' του Υμηττού, δηλαδή περιοχή υψηλής προστασίας της φύσης και μνημείων, ενώ οι εγκαταστάσεις ανήκουν στη ζώνη Ε1, στην οποία επιτρέπονται εγκαταστάσεις πολιτισμού, αθλητισμού και αναψυχής.

Εφόσον η έκταση θεωρείται δασική, ο ιδιώτης πριν προβεί σε ενδεχόμενη πώληση θα πρέπει πρώτα να ρωτήσει το Δημόσιο εάν θέλει να ασκήσει δικαίωμα προτίμησης.

Σε κάθε περίπτωση εφόσον δεν αποχαρακτηριστεί η περιοχή και παραμείνει δασική και αναδασωτέα, δεν υπάρχει δυνατότητα ανοικοδόμησης, ενώ ισχύει το ειδικό πλαίσιο προστασίας για τον Υμηττό. Μπορεί το προηγούμενο Προεδρικό Διάταγμα να κατέπεσε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά αναμένεται το επόμενο. Δεν είναι λίγοι, πάντως, εκείνοι που φοβούνται ότι η χρονική στιγμή της απόφασης σχετίζεται ενδεχομένως και με τις επερχόμενες αλλαγές χρήσης γης στον Υμηττό.

«Δε θα μείνουμε με σταυρωμένα χέρια απέναντι σ' αυτήν την απόφαση. Το Εφετείο με τα ίδια ακριβώς δεδομένα έβγαλε ένα εντελώς διαφορετικό αποτέλεσμα από τη δίκη σε α΄ βαθμό» λέει στο ethnos.gr ο δήμαρχος Βύρωνα, Ακης Κατωπόδης, ο οποίος σε συνεργασία με τη δημοτική αρχή του γειτονικού δήμου Δάφνης – Υμηττού θα προβούν σε αίτηση αναίρεσης της απόφασης στον Αρειο Πάγο.

«Η αίτηση θα κατατεθεί άμεσα πιθανότατα την επόμενη εβδομάδα. Πρόκειται για τεράστιο ζήτημα καθώς με την συγκεκριμένη απόφαση δε ζημιώνονται μόνο οι κάτοικοι του Βύρωνα ή του Υμηττού, αλλά όλοι οι πολίτες της Αττικής. Πρακτικά ένας δημόσιος χώρος, ένας χώρος στον οποίο έχει παραχθεί πολιτισμός, κινδυνεύει να βρεθεί στα χέρια ιδιωτών. Είναι ανάγκη να διατηρηθεί ένας δημόσιος χώρος που συμβάλλει στον πολιτισμό αλλά και τον αθλητισμό», σημειώνει ο κ. Κατωπόδης.

Στην εν λόγω έκταση φιλοξενούνται και 2 Δημοτικά Σχολεία, 2 Νηπιαγωγεία, 2 Γυμνάσια και 2 Λύκεια, τα οποία όμως, σύμφωνα με τον δήμαρχο δεν περιλαμβάνονται στη διεκδίκηση καθώς είχαν ήδη αγοραστεί από τον τότε ΟΣΚ (Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων).

Οπως εξηγεί ο κ. Κατωπόδης οι ιδιώτες στο παρελθόν είχαν αξιώσει και αποζημίωση ύψους 1,5 εκατομμυρίου ευρώ, για την οποία δεν έχει υπάρξει ακόμα απόφαση.

Ωστόσο εάν δεν ευοδωθεί η αίτηση στον Αρειο Πάγο ώστε η υπόθεση να δικαστεί εκ νέου σε β΄ βαθμό και η απόφαση του Εφετείου παραμείνει ως έχει ουδείς αποκλείει το αίτημα της αποζημίωσης να επανέλθει, ενώ ελλοχεύει ο σημαντικός κίνδυνος να απαιτηθούν μισθώματα 35 ετών από τη χρήση του χώρου μέχρι τώρα.

Εκτός της δικαστικής διεκδίκησης μέσω της αίτησης αναίρεσης στον Αρειο Πάγο, οι δύο ενδιαφερόμενοι δήμοι θα ξεκινήσουν καμπάνια ενημέρωσης των πολιτών του λεκανοπεδίου, αλλά και των αρμόδιων κυβερνητικών φορέων έχοντας στο πλάι τους και δεκάδες καλλιτέχνες, οι οποίοι έχουν περάσει από τη σκηνή του θεάτρου Βράχων στο πέρασμα των χρόνων.

Το φεστιβάλ

Υπενθυμίζεται ότι το φεστιβάλ Βύρωνα «στη σκιά των βράχων» διοργανώθηκε για πρώτη φορά το 1987, ενώ ορισμένες εκδηλώσεις είχαν προηγηθεί το 1986. Διεξάγεται σε ετήσια βάση στο Θέατρο Βράχων, στα όρια μεταξύ του Δήμου Βύρωνα και του Δήμου Υμηττού.

Την ιδέα των θεάτρων στις κοίλες εκτάσεις των βουνών που άφηναν πίσω τους τα εγκαταλελειμμένα λατομεία είχε οραματιστεί ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '80 ο Μίνως Βολανάκης, ο οποίος τότε είχε επισκεφτεί μερικά από τα 45 λατομεία που υπήρχαν στο Λεκανοπέδιο. Η τελική επιλογή αφορούσε τρεις υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας, την Πετρούπολη για τη Δυτική Αθήνα, τον Βύρωνα για την Ανατολική και τη Νίκαια για τον Πειραιά.

Τη διαχείριση του θεάτρου έχει ο δήμος, ενώ την υποδομή για την αρχική λειτουργία του στο παλιό νταμάρι του Βύρωνα (εξοπλισμό και κερκίδες) είχε δωρίσει η Μελίνα Μερκούρη μετά τη λήξη των εκδηλώσεων της πολιτιστικής πρωτεύουσας.

Εκτοτε δεκάδες εκπρόσωποι της τέχνης έχουν περάσει από τη σκηνή του, ενώ από το 2004 το πρόγραμμα του φεστιβάλ εμπλουτίστηκε και με διεθνείς παραγωγές δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό της Αθήνας να παρακολουθήσει μεγάλα ονόματα «στη σκιά των βράχων».

Η απήχηση του φεστιβάλ στο κοινό της Αττικής ήταν τέτοια που ακόμα και στα δύσκολα χρόνια στις αρχές της οικονομικής κρίσης το φεστιβάλ μετρούσε περί τους 1 εκατομμύριο θεατές κάθε χρόνο με τις περισσότερες παραστάσεις του να είναι sold-out.