Ασπίδα προστασίας από τους Πειραιώτες στο διατηρητέο «Χάι Λάιφ»

Μετά από 100 και πλέον χρόνια ζωής ένα από τα πιο εμβληματικά διατηρητέα κτίρια του Πειραιά αλλάζει χρήση για να φιλοξενήσει εμπορικές δραστηριότητες, κάτι που ίσως να μην ενοχλούσε τη δημοτική αρχή της πόλης και τους κατοίκους εάν αιφνιδιαστικά λίγες ημέρες πριν δεν είχαν έρθει αντιμέτωποι με συνεργεία έτοιμα να κατεδαφίσουν μεταξύ άλλων τους εξώστες και την πλατεία του θρυλικού κινηματοθέατρου «Χάι Λάιφ».

Οι εργασίες σταμάτησαν υπό την πίεση των αντιδράσεων των κατοίκων, ενώ και το δημοτικό συμβούλιο του Πειραιά ζήτησε ξεκάθαρα με ομόφωνο ψήφισμά του τη διάσωση του κτιρίου. Αίτημα σύσσωμου του δημοτικού συμβουλίου είναι τόσο οι κρατικοί φορείς όσο και η επενδύτρια εταιρία να σεβαστούν την ιστορική μνήμη της πόλης του Πειραιά διασώζοντας τον ιστορικό κινηματογράφο «Χάι_Λάιφ», ένα χώρο πολιτισμού που για έναν αιώνα σημάδεψε γενιές Πειραιωτών.

Στο συγκεκριμένο κτίριο, το Μέγαρο Παπακώστα, στεγάστηκε εκτός του κινηματογράφου, το Παρθεναγωγείο Παπακώστα, το Εθνικό Ωδείο με παράρτημά του, το Πρωτοδικείο Πειραιά, ακόμα και η Γκεστάπο ύστερα από την επίταξή του, ενώ αποτελούσε το «σπίτι» του ΚΚΕ στον Πειραιά μέχρι τη μετακόμισή του το 2019.

Οπως επισημαίνεται στη μελέτη που εκπονήθηκε από εθελοντική επιστημονική ομάδα και κάλυψε την έρευνα για το κτίριο, το παρελθόν, τις χρήσεις, το θεσμικό και ιδιοκτησιακό του καθεστώς και την πολιτιστική αξία του σε βάθος σχεδόν ενάμιση αιώνα, στο ισόγειο του μεγάρου Παπακώστα «διαμορφώθηκε ένα αρχιτεκτονικό στολίδι, μία κινηματογραφική και μουσική αίθουσα, με τις πρώτες ομιλούσες ταινίες στον Πειραιά».

Η αίθουσα ήταν πολυτελής για την εποχή της με οθόνη, ορχήστρα, κεκλιμένη πλατεία, διπλά πλάγια θεωρεία και πίσω εξώστη. Είχε χωρητικότητα 550 περίπου θεατών. Συγκρινόταν με τα καλύτερα αθηναϊκά κινηματοθέατρα, είχε 400 καθίσματα Α’ θέσης, 25 καθίσματα Β’ θέσης και 120 καθίσματα στα θεωρεία. Τα εγκαίνιά του αναφέρονται στις 3 Δεκεμβρίου 1925 και λειτούργησε με μικρά διαλείμματα ως το 2005. Μετά -και ως το 2019- φιλοξένησε τις μουσικές σκηνές «PassPORT» και «Kremlino» χωρίς αξιοσημείωτες επεμβάσεις στο εσωτερικό της. Τέσσερα χρόνια μετά τα εγκαίνια της αίθουσας, το περιοδικό Κινηματογραφικός Αστήρ της 1ης Δεκεμβρίου 1929 δημοσίευσε την είδηση της εγκατάστασης συστήματος ομιλούντος κινηματογράφου. Ήταν το πρώτο στον Πειραιά.

Παρά τις αντιδράσεις, το υπουργείο Περιβάλλοντος εμφανίζεται αποφασισμένο να μην προβεί σε αλλαγή της απόφασης του τ. Υφυπουργού, Δημήτρη Οικονόμου η οποία άναβε το πράσινο φως για τις μεταβολές αυτές δεδομένης της αλλαγής στη χρήση του.

Αποφασισμένοι είναι όμως όπως φαίνεται και οι Πειραιώτες να μην αφήσουν ένα ακόμα διατηρητέο κτίριο να το «καταπιεί» μια εμπορική δραστηριότητα.

Προσφυγή στο ΣτΕ - Ερώτηση στη Βουλή

«Τις αμέσως επόμενες μέρες θα προχωρήσουμε σε προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) για την ακύρωση της πράξης του τ. υφυπουργού Περιβάλλοντος. Θα το κάνουμε 20 πολίτες της πόλης έχοντας ήδη το ομόφωνο ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου, αλλά και τη μελέτη για το κτίριο που δημοσιοποιήσαμε αυτήν την εβδομάδα», επισημαίνει στο «ethnos.gr» ο καθηγητής στη του ΕΜΠ, διευθυντής στο Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ αλλά και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Πειραιάς για όλους», Νίκος Μπελαβίλας.

Ο ίδιος εξηγεί πως μία επένδυση είναι αποδεκτή, αρκεί να γίνεται με όρους προστασίας: «Αυτό που θα υποστηρίξουμε με την προσφυγή μας είναι πως δεν είναι δυνατόν ένα μνημείο να αποχαρακτηρίζεται. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο για τρεις λόγους: λόγω πλάνης, κινδύνου ή υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος. Και εδώ δε συντρέχει κανένας από αυτούς. Επιπροσθέτως, όταν γίνεται αποχαρακτηρισμός πρέπει να υπάρχει δικαιολογία, να αναγράφεται ρητά. Δεν αποτελεί επιχείρημα το ότι επειδή βρίσκεται στο κέντρο του Πειραιά όπου υπάρχουν εμπορικές χρήσεις, θα αποκτήσει εμπορική χρήση. Θα μπορούσαμε με αυτή τη λογική να ρίξουμε και το Δημοτικό Θέατρο και να φτιάξουμε ένα mall», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Για «ανοσιούργημα» έκανε λόγο ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Θόδωρος Δρίτσας, ο οποίος με ερώτησή του προς το υπουργείο Περιβάλλοντος έφερε το θέμα στη Βουλή αυτήν την εβδομάδα.

Στην ερώτηση απάντησε ο νυν υφυπουργός Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς, ο οποίος επεσήμανε πως δεν αλλάζουν τόσο απλά αυτές οι αποφάσεις δεδομένου ότι αφορούν επενδύσεις και την ασφάλεια δικαίου: «Αν εγώ έχω ένα ακίνητο το οποίο είναι διατηρητέο και το μεταβιβάζω χωρίς δεσμεύσεις και έρχεται ο νέος αγοραστής για να βρει χρήση που θα του επιτρέψει να το λειτουργήσει και να το συντηρήσει και του δώσουμε την έγκριση να το κάνει χωρίς να έχουν υπάρξουν αρνήσεις και αντιρρήσεις πριν και έχουν περάσει δύο χρόνια και ερχόμαστε εκ των υστέρων να του επιβάλουμε πράγματα που δεν τα επιβάλαμε εξαρχής, αυτό δημιουργεί προβλήματα όχι για το συγκεκριμένο, αλλά και για όλα τα άλλα που θέλουμε να συντηρήσουμε και να κρατήσουμε.

Είναι επενδυτές που θέλουν να αγοράσουν και τέτοια κτίρια, όχι για να τα καταστρέψουν, αλλά και να τα αξιοποιήσουν, γιατί τώρα καταστρέφονται που δεν υπάρχουν χρήματα να συντηρηθούν. Αν στερήσουμε την ασφάλεια δικαίου σε αυτούς που μεταβιβάζουν, τότε ξέρετε πόσα προβλήματα θα ξαναγυρίσουν σε βάρος μας», επεσήμανε ο κ. Ταγαράς.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει μάλιστα το γεγονός ότι, όπως αποκάλυψε ο ίδιος, έως τώρα δεν έχει απόλυτη γνώση ποιος είναι ο σημερινός ιδιοκτήτης του κτιρίου: «Γνωρίζω ποιος έκανε την αίτηση τότε -η Simple Red Μονοπρόσωπη ΙΚΕ- για να αλλάξει χρήση του διατηρητέου, που παραμένει διατηρητέο» είπε προσθέτοντας πως «με ομόφωνη απόφαση και του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής του υπουργείου Περιβάλλοντος διατηρείται ως διατηρητέο, αλλά αλλάζει η χρήση, η οποία είναι συμβατή και με το σχέδιο πόλης του Πειραιά αλλά και με τους υπερκείμενους σχεδιασμούς που αφορούν στη χρήση».

Το ιστορικό

Η πρώτη άδεια του κτιρίου, το οποίο κηρύχθηκε διατηρητέο το 1982, ανάγεται στο 1924.

Σύμφωνα με τη μελέτη που εκπονήθηκε, πιθανολογείται ότι προϋπήρχε κτίσμα το οποίο στέγασε το παρθεναγωγείο και το καφεζυθοπωλείο και ότι αυτό κατεδαφίστηκε μεταξύ του 1921-1924 για να κτιστεί το νέο μέγαρο ή ενσωματώθηκε στο νέο κτίριο.

Έκτοτε η μορφή και οι βασικές λειτουργίες του κτιρίου παρέμειναν οι ίδιες ως το 2019: Κινηματοθέατρο στο ισόγειο με εξώστη και μουσική σκηνή με κύρια έξοδο στην πλατεία και έξοδο ασφαλείας στην οδό Αλκιβιάδου, δύο καταστήματα αναψυχής στο ισόγειο επί της πλατείας, χώροι ιδιωτικής εκπαίδευσης και στη συνέχεια γραφειακοί χώροι στους ορόφους. Μετά το 1985 οπότε και πέρασε στην ιδιοκτησία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας υπήρξαν προσθήκες καθ΄ ύψος, με την ίδια λειτουργία.

Παρόν στο χώρο ήταν επίσης το καφεζυθοπωλείο «Χάι Λάιφ», το οποίο υπήρχε δύο δεκαετίες προ της οικοδόμησης του μεγάρου και μνημονεύεται και σε σημείωμα του Κωνσταντίνου Καβάφη από την επίσκεψή του στον Πειραιά το 1901. Ο Αλεξανδρινός ποιητής διέμενε στο Grand Hotel de Phalere που είχε κτιστεί μερικά χρόνια νωρίτερα στην παραλία του Φαλήρου και στο ημερολόγιο του σημειώνει: «Με το τραίνο είναι δέκα λεπτά ο Πειραιάς, αλλά και το τραμ είναι η στάση κοντά στο ξενοδοχείο και σταματά στην οδό Σωκράτους. Χθες είδαμε στο τραμ τον Γιαννόπουλο. Μας πήρε και μας πήγε στο ζαχαροπλαστείο Χάι-Λάιφ. Είχε μέσα και μπιλιάρδο, ήπιαμε αναψυκτικά μαζί του. Τι ωραίες μονοκατοικίες! Οι δρόμοι όλοι οδηγούν στη θάλασσα!».

Ο κινηματογράφος «Χάι-Λάιφ» παρέμεινε «ζωντανός» έως το 2005 οπότε και σταμάτησε τη λειτουργία του. Το 2010 τη θέση του πήρε η μουσική σκηνή «PassPORT», η οποία διατήρησε τον παλαιό εκλεκτικιστικό κινηματογράφο, την είσοδο και το γκισέ, την κεκλιμένη πλατεία, τα θεωρεία, τον εξώστη.

Από το 2010 ως το 2014 είχαν πραγματοποιηθεί στην αίθουσα 534 παραστάσεις εκ των οποίων 336 συναυλίες, 89 βιβλιοπαρουσιάσεις, 71 θεατρικές και 38 επιστημονικές και θεατρικές βραδιές, ενώ από τη σκηνή του «PassPORT» πέρασαν όλα τα μεγάλα ονόματα της ελληνικής μουσικής μεταξύ των οποίων ο Θάνος Μικρούτσικος, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Νίκος Πορτοκάλογλου και πολλοί άλλοι.

Στη συνέχεια το «PassPORT» έδωσε τη θέση του στο «Kremlino» έως το 2019.

Η απόφαση αλλαγής της χρήσης 

Οπως επισημαίνεται στη μελέτη, το 2014 το κτίριο μεταβιβάστηκε σε τράπεζα και το 2019 εγκαταλείφθηκε από το ΚΚΕ. Στην αιτιολογική έκθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος αναφέρεται ως νέος ιδιοκτήτης η SIMPLY RED ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΚΕ.

Σύμφωνα με τους μελετητές, «για τη μετατροπή του σε κατάστημα καθορίστηκαν με Υπουργική Απόφαση του υφυπουργού Δημήτρη Οικονόμου συμπληρωματικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και χρήσης, οι οποίοι ουσιαστικά αποχαρακτήρισαν το κινηματοθέατρο και επέτρεψαν την πλήρη αποξήλωσή του».

Μεταξύ άλλων οι όροι προβλέπουν την εξίσωση της υψομετρικής διαφοράς με επέκταση του επιπέδου του ισογείου επί της οδού Καραΐσκου στο σύνολο της επιφάνειας του κτηρίου, την καθαίρεση του υφιστάμενου περιμετρικού εξώστη του κινηματογράφου, την κατάργηση των υφιστάμενων καταστημάτων και την ενοποίησή τους και την κατάργηση των υφιστάμενων παταριών.

Η αιτιολογική έκθεση της ΔΑΟΚΑ/ΥΠΕΝ δικαιολογεί την αλλαγή χρήσης σε εμπορικό κατάστημα στηριζόμενη στη συμβατότητά της με τον υπερκείμενο σχεδιασμό (ΡΣΑ, ΓΠΣ Πειραιά), στην κεντρικότητα της θέσης του κτιρίου και τη γειτνίασή του με κεντρικούς εμπορικούς άξονες της πόλης και σταθμούς Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. «Δεν γίνεται αναφορά στην ταυτότητα του κτιρίου, την αρχιτεκτονική του αξία και την ιστορική διατηρητέα χρήση του κινηματογράφου «Χάι-Λάιφ» στο ισόγειο. Αντίθετα, προκρίνεται η τροποποίηση του εσωτερικού χώρου, με την αποξήλωση των στοιχείων του κινηματογράφου, για την εξυπηρέτηση της νέας χρήσης» σημειώνουν οι μελετητές.

(Η μελέτη αυτή συντάχθηκε τον Μάϊο 2021 στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου και της καμπάνιας για τη διάσωση του ιστορικού κινηματοθεάτρου «Χάι-Λάιφ» στον Πειραιά. Έχει ως αντικείμενο τον χώρο και το κτίριο, την τεχνική, αρχιτεκτονική, καλλιτεχνική και ιστορική τεκμηρίωσή του. Συνέβαλαν εθελοντικά ο αρχιτέκτων Χάρης Μιχαήλ, η αρχιτέκτων MSc πολεοδόμος Πολίνα Πρέντου η οποία είχε και την επιμέλεια του τεύχους, η δικηγόρος Βάνα Μελά, η δημοσιογράφος Ντόρις Αργαλιά, ο ζωγράφος-αιθουσάρχης Αγαπητός Αγαπητάκης και ο καθηγητής ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας).

Όλες οι ειδήσεις

Φουντώνουν τα σενάρια ανασχηματισμού - Πελώνη: Όλοι αξιολογούνται από τον πρωθυπουργό

Πελώνη: Μέχρι τα μέσα Ιουνίου παραμένει η απαγόρευση κυκλοφορίας 00:30 με 5:00

Πανεπιστήμια: Φοιτητικές εκλογές χωρίς παρατάξεις σχεδιάζει η Κεραμέως

ΕΚΠΑ: Σε αναστολή καθηκόντων ο διδάσκων του τμήματος ΜΜΕ μετά τις καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση