28η Οκτωβρίου: Υπάτη - Η πόλη της Ελλάδας που σε καλωσορίζει με ένα... άρμα μάχης

Συνήθως στις εισόδους των πόλεων οι καλλιτέχνες βάζουν τα δυνατά τους για να φτιάξουν περίτεχνες δημιουργίες με λουλούδια και άλλα καλλιτεχνικά στοιχεία ώστε να εντυπωσιάσουν τον επισκέπτη. Υπάρχει όμως μια πόλη της Ελλάδας που αντί για λουλούδια, σε υποδέχεται με ένα άρμα μάχης Μ24 Chaffee του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και μάλιστα, υπάρχει σημαντικός λόγος γι' αυτό, όπως θα διαβάσετε στη συνέχεια.

Μια μαρτυρική πόλη 

Η Υπάτη είναι χαρακτηρισμένη ως μαρτυρική πόλη λόγω της θηριωδίας που έλαβε χώρα εκεί στις 17 Ιουνίου 1944, ημέρα Σάββατο. Το γλυκοχάραμα της 17ης Ιουνίου βρίσκει την Υπάτη περικυκλωμένη από τα γερμανικά στρατεύματα. Οι Γερμανοί έχουν καταλάβει τις ανατολικές, βόρειες και δυτικές προσβάσεις που οδηγούν προς την πόλη, ώστε να μην υπάρξει δίοδος διαφυγής. Οι Υπαταίοι παραδομένοι στην γλύκα του ύπνου και άλλοι σηκωμένοι νωρίτερα κινάνε για τις δουλειές τους. Οι πρώτοι ανυποψίαστοι πέφτουν επάνω στους Γερμανούς. Και ήταν οι πρώτοι νεκροί. Και ύστερα η καμπάνα του χωριού.

Όλοι τώρα ξυπνάνε και ξέρουν πως ο εφιάλτης τώρα αρχίζει. Κάποιοι καταφέρνουν να διαφύγουν στην φιλόξενη Οίτη. Οι λίγοι κρύβονται όπως μπορούν στα περιβόλια και τους υπονόμους, για να περάσουν μια εφιαλτική μέρα με κρατημένη την ανάσα τους ανάμεσα στα πόδια των Γερμανών.

Τα γυναικόπαιδα και τους γέρους τους υποχρέωσαν να συγκεντρωθούν στην πλατεία. Τα μωρά κλαίγανε στις αγκαλιές των μανάδων τους, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά έψαχναν να βρουν για στήριγμα ένα χέρι, για να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους. Μέσα σε λίγες ώρες η όμορφη Υπάτη μεταβάλλεται σε κόλαση φωτιάς και αίματος. Οι δαίμονες των SS ανατίναξαν εκκλησίες και σχολεία, έκαψαν γυναίκες μέσα στα σπίτια τους, γέμισαν με πτώματα τους δρόμους, οδήγησαν τα γυναικόπαιδα στο νεκροταφείο για ομαδική εκτέλεση, η οποία απετράπη την τελευταία στιγμή.

Το σούρουπο βρήκε την Υπάτη νεκρή πολιτεία μέσα σε ερείπια που κάπνιζαν. Δεκάδες τα θύματα του εφιαλτικού απολογισμού. Από τα τετρακόσια σπίτια έμειναν τα εικοσιπέντε. Ισοπεδώθηκαν ιστορικά αρχοντικά, κάηκαν οι βυζαντινές εκκλησίες με τις πολύτιμες βιβλιοθήκες και τα πανάρχαια κειμήλιά τους.

Ακολουθεί η σκληρότερη των στιγμών και η τελευταία πράξη της τραγωδίας. Η περισυλλογή των νεκρών και των τραυματιών. Σε αυτοσχέδια φορεία μαζεύουν τους τραυματίες τους και θάβουν τους σκοτωμένους τους πρόχειρα, όπως εκείνους τους δώδεκα που ρίχνονται βιαστικά και ανάκατα σε ένα ασβεστόλακκο, στην αυλή του Αγίου Γεωργίου. Κι έμειναν οι στάχτες, τα ερείπια, τα αποκαΐδια, η ιστορία, οι νεκροί, οι θύμησες. Έτσι καταστράφηκε η πόλη της Υπάτης. Έτσι πότισαν το δεντρί της ελευθερίας οι Υπαταίοι πατριώτες και όλοι όσοι επέζησαν, επιδόθηκαν στην τήρηση ενός βουβού όρκου "Να ξαναφτιάξουνε την Υπάτη”. Και τα κατάφεραν.

Ήταν 17 Ιουνίου του 1944, ημέρα Σάββατο, όταν τα Ες Ες, υπό τις διαταγές Καρλ Σύμερς (Karl Schumers – του υπεύθυνου για τη σφαγή του Διστόμου, της Κλεισουρας και της Σπερχειάδας) ξεδίπλωναν τη δολοφονική τους μανία στην Υπάτη). Εκτελέσεις, τραυματισμοί και πυρπολήσεις, βύθισαν στο θρήνο την Υπάτη. Αυτή την ημέρα, γράφτηκε ίσως η πιο μελανή σελίδα στην νεότερη ιστορία της Υπάτης.

Στρατιωτικά τμήματα της κεντρικής Γερμανικής διοίκησης Λαμίας επιτέθηκαν κατά της Υπάτης, εκτελώντας 28 άτομα, τραυματίζοντας 30, καταστρέφοντας 375 από τα 400 σπίτια της πόλης, βυζαντινές εκκλησίες και ιστορικά αρχοντικά. Για την προσφορά της στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση, που κορυφώθηκε με το ολοκαύτωμα αλλά και την εκτέλεση των Υπαταίων Πατριωτών μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, από τους Γερμανούς, η Υπάτη ανακηρύχθηκε Μαρτυρική Πόλη με το Προεδρικό Διάταγμα 399/7-12-1998, που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. Α277/16-12-1998. Στην είσοδο της πόλης υπάρχει μνημείο αφιερωμένο στο ολοκαύτωμα της 17ης Ιουνίου, στο οποίο εκτίθεται συμβολικά ένα τανκ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τύπου Μ-24 Chaffee, αμερικανικής κατασκευής και το οποίο βλέπετε στο βίντεο.