ΕΛΑΣ: Στα «άδυτα» των ψηφιακών πειστηρίων: Πώς μία οδοντόβουρτσα μπορεί να δείξει τον δολοφόνο

Ρεπορτάζ: Ευλαμπία Ρέβη

Και όμως, μία οδοντόβουρτσα, ένα ψυγείο ή ακόμα και μία σκούπα είναι δυνατόν να οδηγήσουν στην εξιχνίαση ενός εγκλήματος. Πώς; Εάν πρόκειται για ηλεκτρονικές συσκευές τότε μπορούν να δώσουν απαντήσεις ακόμα και για τον πιο δυσεπίλυτο γρίφο. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της ΕΛ.ΑΣ. αποτελεί επί της ουσίας τον πιο... σιωπηλό μάρτυρα πίσω από όλες τις υποθέσεις στις οποίες οι αστυνομικοί καλούνται να βρουν πολύτιμες απαντήσεις και στοιχεία-κλειδιά με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Το ethnos.gr πραγματοποίησε «βουτιά» στα άδυτα του Τμήματος Εξέτασης Ψηφιακών Πειστηρίων της ΔΕΕ το οποίο προ μόλις λίγων μηνών μέσα από την ανάλυσή του οδήγησε σε νέα δικαστικά χρονικά στη χώρα μας μέσα από την καταδίκη του δολοφόνου της Καρολάιν, Μπάμπη Αναγνωστόπουλου, που όπως «μαρτύρησε» το κινητό του τηλέφωνο είχε έντονη σωματική δραστηριότητα την ώρα κατά την οποία υποτίθεται ότι ήταν δεμένος και ακινητοποιημένος. Έκτοτε, «έξυπνα» ρολόγια όπως αυτό που φορούσε η άτυχη μητέρα και έδειξε την ακριβή ώρα του θανάτου της καταφθάνουν συνεχώς στην συγκεκριμένη υπηρεσία, ενώ στον φακό του ethnos.gr κατά την έρευνά μας αστυνομικός αποτυπώνεται να καταγράφει τα βήματα που έκανε την ημέρα της δολοφονίας ύποπτος για ανθρωποκτονία η οποία ακόμη δεν έχει εξιχνιαστεί.

Ανάκτηση δεδομένων και από κατεστραμμένες συσκευές

«Η τεχνολογία έχει αναπτυχθεί τόσο πολύ που είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός των δεδομένων που μπορούμε να ανακτήσουμε από ένα κινητό τηλέφωνο και από οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή.

Πολλές φορές έχουμε ανακτήσει τα πλήρη δεδομένα ακόμη και από κινητό τηλέφωνο που στο απλό μάτι φαίνεται κατεστραμμένο, διότι στα εργαστήριά μας έχουμε και αυτήν την τεχνολογία», τονίζει η επικεφαλής της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών, υποστράτηγος Πηνελόπη Μηνιάτη. Καθώς ζούμε αναμφίβολα στην εποχή της τεχνολογίας ένα συνεπακόλουθο ερώτημα που ανακύπτει είναι κατά πόσο μπορεί να υπάρξει ένα τέλειο έγκλημα. Η ίδια απαντά: «Είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει ανεξιχνίαστο έγκλημα. Αυτό εξαρτάται από εμάς, από τον επαγγελματισμό και την τεχνογνωσία μας, να βρούμε συγκεκριμένα στοιχεία που θα δείξουν ποιος είναι ο δράστης».

Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, «οι εγκληματολογικές επιστήμες δίνουν στοιχεία. Δεν δικάζουν, πόσο δε μάλλον καταδικάζουν ανθρώπους. Αυτό είναι έργο της δικαιοσύνης να το κάνει και ως εγκληματολόγοι ξέρουμε απόλυτα καλά ποιος είναι ο ρόλος μας».

Η υπόθεση της δολοφονίας της Καρολάιν και η μεγάλη ανατροπή με την σύλληψη του συζύγου της συγκλόνισε το πανελλήνιο. Η απάντηση για την ταυτότητα του δολοφόνου δόθηκε από τα εγκληματολογικά εργαστήρια της ΕΛ.ΑΣ., όπως και σε πάρα πολλές άλλες υποθέσεις που είτε έγιναν ευρέως γνωστές μέσω του Τύπου είτε όχι. «Στο έγκλημα στα Γλυκά Νερά δώσαμε το πρωταγωνιστικό στοιχείο που βοήθησε θα έλεγα καταλυτικά στην εξιχνίαση της υπόθεσης. Σε πάρα πολλές υποθέσεις είμαστε συνήθως ο σιωπηλός μάρτυρας. Είναι μία διεύθυνση που διενεργεί 40 διαφορετικές εξετάσεις και εξετάζει 100.000 πειστήρια κάθε χρόνο».

Ψηφιοποιήθηκε το εγκληματολογικό αρχείο της ΕΛΑΣ

Την ίδια ώρα, η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου θα έχει ολοκληρώσει την ψηφιοποίηση των εγκληματολογικών αρχείων της χώρας, ένα έργο που ξεκίνησε το 2017. Σύμφωνα με την κυρία Μηνιάτη, «έχει ψηφιοποιηθεί το 99,98%. Αυτό έχει για δύο λόγους προστιθέμενη αξία. Πρώτα απ’ όλα έχουμε τα βιομετρικά δεδομένα όλων των ατόμων που θα έπρεπε να έχουμε ως χώρα σύμφωνα με τη νομοθεσία. Πλέον, όταν έχουμε ένα ορφανό αποτύπωμα σε μια εγκληματική ενέργεια, όπως μια ληστεία, δεν το αναζητούμε σε ένα αρχείο με ένα εκατομμύριο δακτυλικά αποτυπώματα, αλλά για παράδειγμα το αναζητούμε σε μία βάση ενάμιση ή δύο εκατομμυρίων».

Το... μέλλον μέσα από ένα «έξυπνο» σπίτι

Η τεχνολογία προχωρά, η ανθρωπότητα εξελίσσεται. Ολοένα και περισσότερες έξυπνες συσκευές βρίσκουν τον χώρο τους στα σύγχρονα σπίτια, ενώ τα κινητά τηλέφωνα έχουν γίνει... προέκταση του χεριού μας. Πώς προδιαγράφεται το μέλλον από πλευράς εγκληματολογίας;

Ο προϊστάμενος του Τμήματος Εξέτασης Ψηφιακών Πειστηρίων της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών, Αστυνόμος A΄ Αλέξανδρος Βασιλαράς απαντά: «Όλα πλέον τα κάνουμε μέσω του κινητού μας τηλεφώνου. Οπότε το καλύτερο για εμάς θα ήταν σε όποια εγκληματική ενέργεια και αν έχουμε να εξετάσουμε να έχουμε στα χέρια μας ένα κινητό τηλέφωνο. Η ζωή των χρηστών είναι πια μέσα στην τεχνολογία. Ένα “έξυπνο” σπίτι θα μας δίνει πολύ περισσότερες πληροφορίες από ένα σπίτι που ζούμε τώρα. Φανταστείτε ότι θα καταγράφει σχεδόν τα πάντα. Οπότε, ό,τι και να γίνει σ’ αυτό το σπίτι, εμείς θα έχουμε αυτή την πληροφορία».

Αναφορικά με το παρόν σημειώνει: «Κάθε ψηφιακή συσκευή, αν δεν ελέγξουμε σωστά το χώρο, δεν μπορούμε να ξέρουμε τι μπορεί να μας δώσει. Σε κάθε υπόθεση πρέπει να γίνει ενδελεχής έλεγχος στη σκηνή του εγκλήματος, να κοιτάξουμε όλες τις ψηφιακές συσκευές και να δούμε ποια είναι αυτή που μπορεί να μας δώσει στοιχεία για να διευκολύνουμε το έργο της προανάκριση ή της ανάκρισης. Μία έξυπνη οδοντόβουρτσα, για παράδειγμα, μπορεί να μας δείξει πότε χρησιμοποιήθηκε τελευταία φορά, οπότε μπορούμε να βάλουμε τον χρήστη στο χώρο. Στο εξωτερικό έχει υπάρξει υπόθεση που λύθηκε μέσα από ένα έξυπνο ψυγείο. Φάνηκε ότι ο δράστης ήταν σπίτι, ενώ έλεγε ότι δεν ήταν. Και όμως, βρέθηκε ότι άνοιξε το ψυγείο, πήρε αντικείμενα από μέσα και όλα αυτά είχαν καταγραφεί. Έτσι, όταν εξετάστηκε το ψυγείο βρέθηκαν ακλόνητα δεδομένα που έδειχναν ότι έλεγε ψέματα».

Συστήματα GPS: Κάθε μήνα εξετάζονται 1 - 2 περιπτώσεις

Πολλές φορές το έγκλημα έχει δείξει ότι είναι μιμητικό. Στην υπόθεση με το βιτριόλι η Έφη Κακαράντζουλα προτού επιτεθεί με βιτριόλι στην Ιωάννα Παλιοσπύρου, όπως αποκαλύφθηκε, την παρακολουθούσε με GPS tracker. Σύμφωνα με τους ειδικούς τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί οι υποθέσεις όπου οι Αρχές καλούνται να αναλύσουν ένα τέτοιο σύστημα γεωεντοπισμού το οποίο κανείς μπορεί να το αγοράσει έναντι μικρού χρηματικού ποσού μέσω του Διαδικτύου, αλλά και να το τοποθετήσει χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις ή κάποια δυσκολία. Με βάση τις ίδιες πληροφορίες, ένα τέτοιο σύστημα φτάνει στο Τμήμα Εξέτασης Ψηφιακών Πειστηρίων κατά μέσο όρο μία με δύο φορές τον μήνα.

Όπως υπογραμμίζει ο κ. Βασιλαράς: «Στην υπόθεση με το βιτριόλι φάνηκε ότι είναι πάρα πολύ εύκολο να παραγγείλει κανείς ένα GPS tracker. Είναι διαθέσιμο μέσω Ίντερνετ και οποιοσδήποτε μπορεί άνετα να το αγοράσει και να το βάλει σε ένα αυτοκίνητο, καθώς όλα και οι οδηγίες υπάρχουν online. Στατιστικά τον τελευταίο χρόνο βλέπουμε μία μεγαλύτερη αύξηση στα GPS trackers. Οι περισσότερες υποθέσεις ανακαλύπτονται όταν πηγαίνει το θύμα να κάνει service στο αυτοκίνητό του και τότε το στέλνουν σε εμάς για εξέταση, να δούμε ποιος το έχει βάλει. Στόχος συνήθως είναι γυναίκες. Είναι πάρα πολλές αυτές οι υποθέσεις. Είναι το πιο συχνό φαινόμενο, δηλαδή χωρίζουμε και το επόμενο βήμα εάν κάποιος έχει μία εμμονή μαζί μου είναι να βάλει ένα GPS tracker στο αυτοκίνητο μου και το επόμενο -πολύ πιο δύσκολο- να παρακολουθήσει το κινητό μου τηλέφωνο βάζοντας κάποιον ειδικό με εξειδικευμένες γνώσεις. Αν, όμως, έχουμε μια συσκευή την οποία την ενημερώνουμε συνεχώς τότε ελαχιστοποιούμε πάρα πολύ τη δυνατότητα αυτή».