Ποινικοποιεί το Υπουργείο Μετανάστευσης τη δράση των ΜΚΟ; Ερωτήματα για την μη εγγραφή οργάνωσης στο σχετικό μητρώο

Με Κοινή Υπουργική Απόφαση, η ελληνική κυβέρνηση χαρακτήρισε τον περασμένο Ιούνιο, την Τουρκία «ασφαλή τρίτη χώρα» για πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία.

Η ΚΥΑ είχε σαν αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση απορριπτικών αποφάσεων στις αιτήσεις ασύλου.

Λίγο αργότερα, και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο, δημοσίευμα του Politico έκανε λόγο για παράνομες επαναπροωθήσεις από το λιμενικό, στα θαλάσσια σύνορά της χώρας που, ταυτόχρονα, εισέπραξε από ευρωπαϊκά κονδύλια, 276 εκατομμύρια ευρώ, για «σύγχρονα και ασφαλή» κλειστά camps της Σάμου, της Λέρου και της Κω.

Οι κλειστές δομές είναι περιφραγμένες με συρματόπλεγμα, ενώ στις πύλες τους διαθέτουν συστήματα επιτήρησης και σάρωσης ταυτότητας αλλά και δακτυλικών αποτυπωμάτων.

Επαναπροωθήσεις κατήγγειλε και διερμηνέας της Frontex, στην  Ευρωπαία επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων, Ylva Johansson, ο οποίος υποστήριξε, στις αρχές του μήνα, ότι απωθήθηκε βίαια στην Τουρκία από Έλληνες συνοριοφύλακες που τον πέρασαν για αιτούντα άσυλο.

«Εκτός από την προσωπική του ιστορία, ο ισχυρισμός του ότι αυτό δεν ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση αποτελεί σοβαρό ζήτημα», τόνισε η Johansson, την ίδια ώρα που η κυβέρνηση, μέσω του Υπουργού Μετανάστευσης, Νότη Μηταράκη, χαρακτηρίζει την μεταναστευτική πολιτική της χώρας «αυστηρή αλλά δίκαιη». 

Η περίπτωση της RSA 

Από το 2017, η «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο» (RSA) παρέχει δωρεάν νομική υποστήριξη σε πρόσφυγες. Το 2020, η οργάνωση βοήθησε πάνω από 200 πρόσφυγες με τις διαδικασίες ασύλου, την πρόσβαση σε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, την οικογενειακή τους επανένωση σε άλλες χώρες της Ευρώπης, και την υποστήριξη θυμάτων ναυαγίων.

Στα τέλη Νοέμβρη, η αίτηση εγγραφής της RSA στο Μητρώο ΜΚΟ του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου απορρίφθηκε παρότι, όπως υποστηρίζει η οργάνωση, «πληροί όλες τις εκ του νόμου προβλεπόμενες τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις».

Σημείο αιχμής, σύμφωνα με την ανακοίνωσή της, είναι η αναφορά, στο καταστατικό της, ως προς της «ανάπτυξη δραστηριότητας υπέρ των υπό απέλαση προσώπων».

Για το θέμα την ανησυχία της εξέφρασε η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Mary Lawlor, ενώ, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Ψυχογιός κατέθεσε στη Βουλή ερώτηση προς τον υπουργό Μηταράκη, επισημαίνοντας ότι η απέλαση δεν στερεί από τους ανθρώπους θεμελιώδη δικαιώματα, που ορίζουν το ελληνικό και το διεθνές δίκαιο.

Οι ευρωβουλευτές των Πρασίνων, Damian Boeselager και Tineke Strik ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκρινίσει εάν θεωρεί συμβατή με τις ευρωπαϊκές αξίες και το κεκτημένο της ΕΕ «τη θέση των ελληνικών αρχών, ότι η παροχή νομικής συνδρομής σε υπό απέλαση άτομα είναι παράνομη». 

Οι λόγοι απόρριψης της RSA Aegean από το Μητρώο ΜΚΟ, σε αυτό το εξαιρετικά αρνητικό για τη χώρα πλαίσιο, δεν είναι σαφείς.

Το ethnos.gr, επιχείρησε να μάθει από τον ίδιο τον Νότη Μηταράκη τι λόγο έχει το υπουργείο να μη διευκολύνει τη δράση μίας οργάνωσης που παρέχει νομική βοήθεια. Ωστόσο, από το υπουργείο δεν έχουμε - μέχρι στιγμής - λάβει καμία απάντηση στα ερωτήματά μας

Μιλήσαμε για τις επιπτώσεις που έχει η απόρριψη, στη δράση της συγκεκριμένης ΜΚΟ με τη συντονίστρια νομικής ομάδας της RSA, Νατάσα Στραχίνη.  

Ας αρχίσουμε από τα πρακτικά. Η μη εγγραφή στο Μητρώο ΜΚΟ σε τι δυσκολεύει το έργο σας;

Η ΚΥΑ 10616/2020 θέτει την εγγραφή/πιστοποίηση στο Μητρώο ΜΚΟ ως προϋπόθεση για τη δυνατότητα οποιασδήποτε οργάνωσης να δραστηριοποιείται στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου. Η Οργάνωση μας δε χρηματοδοτείται από κρατικά/ευρωπαϊκά προγράμματα κάτι που θα σήμαινε ότι η απόρριψη μας θα είχε ως άμεση συνέπεια την παύση της χρηματοδότησης και λειτουργίας μας. Η μη εγγραφή στο Μητρώο ωστόσο, μπορεί κατ αρχήν να δυσχεράνει σημαντικά την είσοδο των μη νομικών της ΑΜΚΕ στην είσοδο στα ΚΥΤ και άλλες προσφυγικές δομές και να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα από την πλευρά της Διοίκησης ανά πάσα στιγμή. Σύμφωνα με το γράμμα του νόμου, δεν μπορούμε να υλοποιούμε τους καταστατικούς σκοπούς της οργάνωσης για την υποστήριξη των προσφύγων, εφόσον δεν έχουμε εγγραφεί στο εν λόγω Μητρώο.

Γιατί θεωρείτε ότι απέρριψε την εγγραφή σας στο μητρώο το υπουργείο μετανάστευσης; Με δεδομένο ότι εγγεγραμμένες στο μητρώο είναι και άλλες ΜΚΟ με παρόμοιο ή και ίδιο έργο και αντικείμενο, πώς το ερμηνεύετε; Έχει κάτι μαζί σας το υπουργείο; Πιστεύετε ότι υπάρχει ένα γενικότερο πλαίσιο να κάνει το υπουργείο δύσκολη τη δράση των ΜΚΟ;

Η απόφαση του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου είναι εσφαλμένη και αναιτιολόγητη, ο δε λόγος απόρριψης μας δεν προβλέπεται από το νόμο. Από πλευράς μας ανταποκριθήκαμε με επιτυχία σε μία χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία εγγραφής που απαιτεί μεταξύ άλλων, ετήσιες εκθέσεις ορκωτών λογιστών, πολιτική ποιότητας ακόμη και πιστοποίηση ISO 9001. Όλα έχουν αναρτηθεί εξ αρχής στην ηλεκτρονική σελίδα μας στο πλαίσιο της διαφάνειας της λειτουργίας της οργάνωσης μας. Η θετική εισήγηση της αρμόδιας Υπηρεσίας που ήλεγξε τα έγγραφα δεν ανέφερε καμία απολύτως παράλειψη πλην ενός μη επικαιροποιημένου πιστοποιητικού μη μεταβολών, το οποίο προσκομίσαμε πάραυτα. Μας προβληματίζει λοιπόν ιδιαίτερα η απόφαση που με ένα νομικό άλμα, καταλήγει αναιτιολόγητα ότι η RSA δεν πληροί κανένα από τα ουσιαστικά κριτήρια της σχετικής ΚΥΑ (Αποτελεσματικότητα, Διοικητική και Οργανωτική ικανότητα, Λογοδοσία), μολονότι σαφώς προκύπτει το αντίθετο. Για τον λόγο αυτό, έχουμε ζητήσει από το Υπουργείο με αίτηση θεραπείας να ανακαλέσει την απόφασή του και να προβεί στην εγγραφή της οργάνωσής μας στο Μητρώο ΜΚΟ. Με βεβαιότητα το ισχύον νομικό πλαίσιο δυσχεραίνει δυσανάλογα το έργο των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό καθώς ακόμη και η απλή προσφορά βοήθειας σε ανθρώπινο επίπεδο έχει πλέον ποινικοποιηθεί.

Αν είναι θέμα καταστατικού, όπως αναφέρετε στην ανακοίνωσή σας, γιατί δεν αλλάζετε το καταστατικό σας; Είναι τόσο απλό; Είναι περισσότερο σύνθετο;

Το θέμα υπερβαίνει την ατομική υπόθεση της εγγραφής της οργάνωσής μας στο Μητρώο ΜΚΟ. Το καταστατικό μας είναι απόλυτα σύννομο καικαι έχει εγκριθεί από το αρμόδιο Πρωτοδικείο ήδη από την σύσταση της οργάνωσης μας το 2017. Με την ερμηνεία αυτή, η κυβέρνηση διατυπώνει επίσημα τη θέση ότι η υποστήριξη των ανθρώπων σε καθεστώς απέλασης είναι παράνομη. Η θέση αυτή είναι κατάφωρα αντίθετη με θεμελιώδεις κανόνες του διεθνούς, ευρωπαϊκού και εθνικού δικαίου, όπως υπενθύμισε στην Ευρώπη το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) στην πρόσφατη καταδίκη της Ουγγαρίας για την ποινικοποίηση της υποστήριξης στους πρόσφυγες (C-821/19 Επιτροπή κατά Ουγγαρίας