Μπλακ άουτ στα ραντάρ της εναέριας κυκλοφορίας: SOS εκπέμπουν οι ελεγκτές - Πού οφείλεται η σοβαρή βλάβη

Σε σοβαρή βλάβη, η οποία προκλήθηκε πιθανότατα από αστοχία στην τακτική συντήρηση του συστήματος, οφείλεται σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, το μπλακ άουτ στο ραντάρ του Κέντρου Ελέγχου Περιοχής Αθηνών (ΚΕΠΑΘ), το οποίο ελέγχει τον ελληνικό εναέριο χώρο.

Η βλάβη είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση του συστήματος καθώς ξαφνικά οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας βρέθηκαν μπροστά σε μαύρες οθόνες χωρίς να μπορούν να δουν την πορεία των αεροσκαφών.

Για διάστημα μεγαλύτερο της μίας ώρας, έως τις 13.12, καμία πτήση δεν απογειώθηκε από το αεροδρόμιο της Αθήνας «Ελευθέριος Βενιζέλος» αλλά και από νησιωτικά αεροδρόμια, ενώ εκτελούνταν μόνο οι προσγειώσεις των πτήσεων που βρίσκονταν ήδη στον αέρα καθώς ο έλεγχος γινόταν με το εφεδρικό σύστημα, το οποίο παρακολουθούσε και τις υπερπτήσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο. Δεκάδες πτήσεις από πολλά ελληνικά αεροδρόμια αναχώρησαν με καθυστερήσεις ακόμα και 2,5 ωρών μέχρι να αποκατασταθεί το σύστημα και να επαναπρογραμματιστούν.

Υποβάθμιση στα όρια της απαξίωσης

Η Ένωση Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Ελλάδας (ΕΕΕΚΕ) κάνει λόγο για υποβάθμιση που φτάνει στα όρια της απαξίωσης και προειδοποιεί ότι υπό αυτές τις συνθήκες και εφόσον δε ληφθούν μέτρα, θα είναι αδύνατη η ομαλή εξυπηρέτηση της εναέριας κυκλοφορίας και αναπόφευκτα θα υπάρξουν σημαντικά προβλήματα καθυστερήσεων, ιδιαίτερα κατά την θερινή περίοδο.

«Η ΕΕΕΚΕ είναι αναγκασμένη να εκπέμψει επείγον σήμα κινδύνου, επισημαίνοντας την δυσχερή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το σύστημα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας. Η υποβάθμιση του που φτάνει στα όρια της απαξίωσης θα επιφέρει με βεβαιότητα ανάσχεση στην αναμενόμενη τουριστική ανάπτυξη των επομένων ετών και δεδομένη απώλεια εσόδων για την χώρα μας» τονίζουν υπενθυμίζοντας ότι ο τομέας των αερομεταφορών στο σύνολό του έχει φτάσει να συνεισφέρει το 10,2% του ΑΕΠ της χώρας.

Απαρχαιωμένα τα συστήματα

Έως αυτήν την ώρα κανείς δεν μπορεί να πει με ασφάλεια τι ήταν αυτό που προκάλεσε τη βλάβη και διερευνάται εάν πρόκειται για ηλεκτρονική βλάβη στο σύστημα PALLAS, το οποίο μετρά ήδη πάνω από 21 χρόνια ζωής και θα έπρεπε να είχε αντικατασταθεί ή για βραχυκύκλωμα που οφείλεται σε ηλεκτρολογική βλάβη, το οποίο θεωρείται και το πιθανότερο σενάριο.

Να σημειωθεί ότι οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας εδώ και πολλά χρόνια ζητούν την αντικατάσταση του συστήματος, το οποίο είχε εγκατασταθεί το 1999 και έκτοτε αναβαθμίστηκε δύο φορές με πιο πρόσφατη αυτή το 2017, τη στιγμή που όπως επισημαίνουν τα συστήματα αυτά αντικαθίστανται ύστερα από χρήση 10 – 12 ετών.

«Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, κάηκε η ουδέτερη μονάδα κατά τη διάρκεια συντήρησης και «έπεσαν» εντελώς οι οθόνες» εξηγεί στο «ethnos.gr» ο Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Ελλάδας, Βαγγέλης Αγγέλης. Οι ελεγκτές αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν το εφεδρικό σύστημα, το οποίο όμως δεν έδινε το χαρακτηριστικό κλίσης των αεροσκαφών, οπότε ουσιαστικά δεν είχαν την ταυτότητά του αλλά μόνο τον κωδικό με αποτέλεσμα τα στοιχεία του και η ταύτισή του με συγκεκριμένη πτήση να πρέπει να επιβεβαιωθούν με επικοινωνία με τον κυβερνήτη.

Στο διάστημα της βλάβης ακολουθήθηκε το λεγόμενο zero rate και δεν έγινε καμία απογείωση αεροσκάφους από τα αεροδρόμια της Αθήνας και των νησιών προκειμένου να διοχετευτεί ασφαλώς η ροή της υπάρχουσας κυκλοφορίας στον αέρα το συγκεκριμένο διάστημα.

«Το ραντάρ PALLAS είναι εγκατεστημένο από το 1999. Στο εξωτερικό τα συστήματα αυτά αντικαθίστανται περίπου κάθε δέκα χρόνια. Το συγκεκριμένο έχει φτάσει και ξεπεράσει τα όριά του εδώ και πολλά χρόνια παρά τα δύο λίφτινγκ που έχουν γίνει και την αντικατάσταση κάποιων servers» σημειώνει ο κ. Αγγέλης.

Το συγκεκριμένο σύστημα είναι από τα πιο βασικά για την άσκηση ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας καθώς είναι αυτό που λαμβάνει τα δεδομένα από τα σχέδια πτήσης και από τους σταθμούς ραντάρ, τα επεξεργάζεται και εν συνεχεία τα απεικονίζει στην οθόνη του ελεγκτή.

«Όταν συμβαίνουν πτώσεις του εν λόγω συστήματος, όπως συνέβη σήμερα 16 Δεκεμβρίου, ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας επιστρέφει σε πρακτικές προηγούμενων ετών που δεν συμβαδίζουν με τις σημερινές απαιτήσεις χωρητικότητας, ταχύτητας και ασφάλειας καθώς οι συνθήκες κάτω από τις οποίες καλούνται οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας να εξυπηρετήσουν την εναέρια κυκλοφορία είναι εξαιρετικά δυσχερείς», λέει ο κ. Αγγέλης.

Η σημερινή δεν είναι η πρώτη φορά που το σύστημα εμφανίζει βλάβη. Είχε προηγηθεί άλλη βλάβη πριν από περίπου επτά χρόνια όταν δεν είχε δουλέψει ούτε το εφεδρικό σύστημα, υπενθυμίζει ο γ.γ. των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας προσθέτοντας ότι η εκπαίδευση των ελεγκτών είναι τέτοια ώστε να αντεπεξέρχονται σε τέτοιες καταστάσεις. «Δεν τίθεται ζητημα ασφαλείας καθώς οι ελεγκτές γνωρίζουμε καλά τα πλάνα έκτακτης ανάγκης. Ανανεώνουμε την εκπαίδευσή μας κάθε χρόνο. Ωστόσο πρόκειται για ένα κρίσιμο σύστημα, το οποίο είναι πλέον απαρχαιωμένο. Τι θα γίνει αν πέσουν σε αντίστοιχο περιστατικό οι οθόνες μας σε περίοδο με αυξημένη κίνηση όπως το καλοκαίρι. Οι ελεγκτές είναι άρτια εκπαιδευμένοι, αλλά είναι άνθρωποι. Δεν είναι από ατσαλι», τονίζει.

Δεν ειναι όμως μόνο το Pallas που αντιμετωπίζει προβλήματα. Αλλοι ελεγκτές, με τους οποίους συνομίλησε το «ethnos.gr» σημειώνουν ότι και τα συστήματα τηλεπικοινωνιών είναι σε οριακή κατάσταση και εμφανίζουν διαρκώς προβλήματα με αποτέλεσμα συχνά να δουλεύουν με παράσιτα.

Ελεγκτές: Υφαρπαγή των τελών αεροναυτιλίας για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους

Ο κ. Αγγέλης καταγγέλλει ότι εδώ και πολλά χρόνια από τα χρήματα του Eurocontrol (τέλη αεροναυτιλίας), τα οποία είναι ανταποδοτικά και θα έπρεπε να καλύπτουν όχι μόνο τη μισθοδοσία και τα λειτουργικά έξοδα του ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, αλλά και τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού, ένα μεγάλο ποσό δεσμεύεται για τις ανάγκες του προυπολογισμού κάθε χρόνο με αποτέλεσμα να μην ανανεώνεται ο εξοπλισμός και να μην αναβαθμίζεται η παροχή εξυπηρέτησης της εναέριας κυκλοφορίας: «Από τα χρήματα αυτά ούτε ευρώ δεν προέρχεται ή δεν επιβαρύνει το Ελληνικό Δημόσιο. Πρόκειται για χρήματα που έχουν πληρώσει οι χρήστες προκειμένου να υπάρχουν προηγμένα συστήματα αεροναυτιλίας».

Το κόστος των υπηρεσιών διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας (υποδομές, μισθολογικό κόστος, κλπ) χρηματοδοτείται αποκλειστικά και μόνο μέσω των τελών αεροναυτιλίας, τα οποία καταβάλουν οι αεροπορικές εταιρίες και στην ουσία το επιβατικό κοινό, επισημαινουν οι ελεγκτές. Κατ’ απαίτηση των Ευρωπαϊκών Κανονισμών τα τέλη διαδρομής πρέπει να διατίθενται αποκλειστικά για τους σκοπούς της ανάπτυξης και της βελτίωσης των υπηρεσιών αεροναυτιλίας, ενώ λόγω του ανταποδοτικού τους χαρακτήρα ανακτάται πλήρως το κόστος των υπηρεσιών που παρέχει η εναέρια κυκλοφορία στους χρήστες.

«Στη χώρα μας, παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις του Υπουργείου Μεταφορών και όλων των ιθυνόντων ότι το σύνολο των ζητημάτων θεσμικής, τεχνικής και οικονομικής φύσεως του ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας θα διευθετηθούν και δεν υφίσταται λόγος ανησυχίας εκ μέρους μας, οι επανειλημμένες εκκλήσεις μας δεν έχουν εισακουσθεί. Τα προβλήματα συσσωρεύονται και διογκώνονται καταδεικνύοντας την δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας. Η υφαρπαγή των τελών αεροναυτιλίας για αλλότριους σκοπούς και για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους είναι ευθεία προκλητική παραβίαση της κείμενης Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας».

Και όλα αυτά την ώρα που από τους ελεγκτές ζητείται η ολοένα μεγαλύτερη εξυπηρέτηση αεροσκαφών ανά ώρα, ενώ τα οργανικά κενά αυξάνονται συνεχώς: «Οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας είμαστε σήμερα 580. Από αυτόν τον αριθμό περίπου οι 70 έχουν εγκαταλείψει το μικρόφωνο. Οι οργανικές θέσεις είναι 706 και μόνο πέρυσι κατέθεσαν τα χαρτιά τους για συνταξιοδότηση 50 άτομα, τα οποία δεν αντικαταστάθηκαν. Κι αυτό την ώρα που η αεροπορική κίνηση στην Ελλάδα – αν εξαιρεθούν οι χρονιές της πανδημίας και ειδικά το 2020 – βαίνει διαρκώς αυξανόμενη» λέει ο κ. Αγγέλης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΕΚΕ, το προσωπικό έχει συρρικνωθεί δραματικά σε καίριες μονάδες και βρίσκεται πλέον σε ιστορικά χαμηλά των τελευταίων 20 ετών, αδυνατώντας να εξυπηρετήσει επαρκώς την εναέρια κυκλοφορία

Η ανακοίνωση της ΥΠΑ

Στις εργασίες συντήρησης αποδίδει τη βλάβη και η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) με ανακοίνωση που εξέδωσε πριν λίγα λεπτά τονίζοντας ότι δεν προέκυψε κανένα θέμα ασφάλειας πτήσεων. Παρά το γεγονός ότι αρχικά πηγές της Υπηρεσίας έκαναν λόγο για πρόβλημα που διήρκησε μόλις 40 λεπτά, στην ανακοίνωσή της σημειώνει ότι για την αποκατάσταση χρειάστηκε 1 ώρα και 15 λεπτά.

Ολόκληρη η ανακοίνωση της ΥΠΑ:

«Η ΥΠΑ ανακοινώνει στο επιβατικό κοινό, ότι λόγω αναγκαίων εργασιών συντήρησης των συστημάτων τροφοδοσίας στις κεντρικές εγκαταστάσεις της υπηρεσίας στο Ελληνικό, νωρίς σήμερα το μεσημέρι, παρουσιάστηκε μερική πτώση ενός εκ των συστημάτων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας στο Κέντρο Ελέγχου Περιοχής Αθηνών Μακεδονίας (ΚΕΠΑΘΜ), η οποία αποκαταστάθηκε μετά από σύντομο χρονικό διάστημα (μια ώρα και δεκαπέντε λεπτά) δίχως να προκύψει κανένα θέμα ασφάλειας πτήσεων στον ελληνικό εναέριο χώρο.

Όλα τα αεροπλάνα που βρίσκονταν στο FIR Αθηνών ήταν σε επικοινωνία με τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας και έτσι οι πτήσεις που ήταν σε εξέλιξη συνεχίστηκαν απρόσκοπτα.

Από τις 13:12 το μεσημέρι και μετά, η εναέρια κυκλοφορία επανήλθε στο μέγιστο βαθμό εξυπηρέτησης και ομαλοποιήθηκε όλο το πρόγραμμα των πτήσεων».