Πιο «πικρός» ο καφές σε πλαστικό αλλά και χάρτινο από την Πρωτοχρονιά

Πιο ...πικρός θα είναι ο καφές στο χέρι από κατάστημα μαζικής εστίασης ή μέσω διανομής από την Πρωτοχρονιά όχι μόνο εφόσον καταναλώνεται σε πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης, αλλά και σε χάρτινα.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος εισήγαγε σε άσχετο νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας για τον κορονοϊό, το οποίο ψηφίστηκε, διάταξη με την οποία η επιβολή του τέλους των 5 λεπτών του ευρώ (4 λεπτά τέλος + 1 λεπτό ΦΠΑ κατ΄αναλογία του τέλους για την πλαστική σακούλα) για κάθε τεμάχιο πλαστικού από την 1η Ιανουαρίου 2022 επεκτείνεται και στα χάρτινα προιόντα μιας χρήσης. Το εν λόγω τέλος στα χάρτινα σκεύη, αν και όπως επισημαίνεται στοχεύει στη μείωση των προιόντων μίας χρήσης γενικώς, δεν «πατάει» στη λογική της εξάλειψης των πλαστικών, η οποία υιοθετήθηκε με τον νόμο του 2020, με το αρμόδιο υπουργείο μάλιστα να δικαιολογεί την αναγκαιότητά της ρύθμισης και λόγω της δυσκολίας στη ...διάκριση χάρτινης και πλαστικής συσκευασίας: «Η ρύθμιση κρίνεται αναγκαία, καθώς η διάκριση ανάμεσα σε πλαστικά και χάρτινα κυπελλάκια για ποτά και περιέκτες τροφίμων καθίσταται στην πράξη ιδιαιτέρως δυσχερής», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην αιτιολογική έκθεση.

Η σχετική διάταξη μάλιστα εισήχθη μόλις μία εβδομάδα πριν την πρεμιέρα της επιβολής του περιβαλλοντικού τέλους στα πλαστικά προϊόντα αιφνιδιάζοντας τόσο την αγορά όσο και τους καταναλωτές καθώς αφορά προσθήκη στο νόμο που είχε ψηφιστεί εδώ και 1,5 χρόνο (το 2020) για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης. Η φιλοσοφία ήταν η έγκαιρη νομοθέτηση ώστε να δοθεί χρόνος στην αγορά και να μην υπάρχουν αιφνιδιασμοί.

Ουσιαστικά από τη νέα χρονιά όποιος προμηθεύεται καφέ ή άλλο ρόφημα ή φαγητό σε πλαστικό ή χάρτινο ποτήρι ή άλλο σκεύος θα χρεώνεται με 0,05 ευρώ. Η χρέωση μάλιστα θα είναι διακριτή ανά τεμάχιο, πράγμα που σημαίνει πως για καθένα απ΄αυτά θα επιβάλλεται αυτοτελώς η εισφορά και εάν το ποτήρι έχει και καπάκι το τέλος που θα πληρωθεί θα διπλασιάζεται φτάνοντας τα 0,010 ευρώ.

Όπως επισημαίνεται στο άρθρο 77 του νομοσχεδίου - «σκούπα» του υπουργείου Υγείας, με την προτεινόμενη διάταξη η εισφορά προστασίας περιβάλλοντος καταλαμβάνει και το σύνολο συγκεκριμένων κατηγοριών χάρτινων προϊόντων μιας χρήσης, δηλαδή:

• Κυπελλάκια για ποτά, συμπεριλαμβανομένων των καλυμμάτων και των καπακιών τους.

• Περιέκτες τροφίμων, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επί τόπου είτε εκτός του καταστήματος, συνήθως καταναλώνονται από το δοχείο και είναι έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, ιδίως μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα, συμπεριλαμβανομένων των περιεκτών που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων ή άλλα γεύματα έτοιμα προς άμεση κατανάλωση, εκτός από περιέκτες ποτών, πιάτα, πακέτα και περιτυλίγματα που περιέχουν τρόφιμα.

Αναφορικά με την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους και στα χάρτινα προιόντα, το υπουργείο Περιβάλλοντος σημειώνει ότι αποσκοπεί στην πρόληψη των αποβλήτων από προϊόντα μιας χρήσης γενικότερα. Ειδικότερα, διευκρινίζεται ότι η περιβαλλοντική εισφορά καλύπτει και αυτού του είδους τα υλικά, προκειμένου να αποτραπεί μια ανεπιθύμητη αντικατάσταση των πλαστικών κυπέλλων για ροφήματα και περιεκτών για τρόφημα από υλικά που επιβαρύνουν άμεσα το περιβάλλον με μικροπλαστικά και τελικά δεν αλλάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες, με στροφή προς χρήση επαναχρησιμοποιήσιμων περιεκτών, όπως είναι ο στόχος της σχετικής νομοθεσίας.

Επιπρόσθετα, με την ρύθμιση διευκολύνεται η πρακτική εφαρμογή του μέτρου επιβολής της εν λόγω περιβαλλοντικής εισφοράς, αφού καθίσταται πιο απλή η εφαρμογή της.

Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση για την είσπραξη του τέλους που έχει ήδη εκδώσει η ΑΑΔΕ, η εισφορά έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και τα έσοδα από αυτή αποτελούν δημόσια έσοδα που αποδίδονται στο «Πράσινο Ταμείο». Για την απόδοση της εισφοράς υποβάλλεται δήλωση από τις επιχειρήσεις στις αρμόδιες φορολογικές αρχές κάθε τρίμηνο, έως την τελευταία ημέρα του μήνα που ακολουθεί την περίοδο στην οποία αφορά. Σε περίπτωση μη απόδοσης της εισφοράς, η παράβαση βεβαιώνεται στη Δ.Ο.Υ. και εισπράττεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων.

Καταργείται και η σήμανση

Το ίδιο άρθρο περιλαμβάνει και άλλη μία προβληματική διάταξη καθώς καταργεί την υποχρέωση της σήμανσης πάνω στα ίδια τα προϊόντα, η οποία είχε θεσπιστεί με τον νόμο του 2020. Το υπουργείο αναφέρει ότι η σήμανση που προβλεπόταν δεν θεωρείται πια απαραίτητη δεδομένου ότι «πλέον η εισφορά επιβάλλεται στο σύνολο των παρεμφερών προϊόντων».

Ωστόσο, και η έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής σημειώνει ότι η σχετική σήμανση είχε συγκεκριμένους στόχους μεταξύ των οποίων η ενημέρωση των καταναλωτών ως προς «α. τις κατάλληλες επιλογές διαχείρισης του προϊόντος ως αποβλήτου ή τους τρόπους διάθεσης αποβλήτων που πρέπει να αποφεύγονται για το συγκεκριμένο προϊόν σύμφωνα µε την ιεραρχία αποβλήτων, και β) την παρουσία πλαστικών υλών στο προϊόν και τις επακόλουθες αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της απόρριψής τους στο περιβάλλον ή άλλου ακατάλληλου τρόπου απόρριψης των προϊόντων στο περιβάλλον ως αποβλήτων».

Υποχρεωτικά τα επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα

Δεδομένης της επιβολής του περιβαλλοντικού τέλους, από την 1η Ιανουαρίου 2022, οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης εξαιρουμένων των επιχειρήσεων παρασκευής ή και προσφοράς τροφίμων και ποτών σε κινητούς ή προσωρινούς χώρους υποχρεούνται να εξασφαλίζουν ότι επαναχρησιμοποιήσιμα εναλλακτικά προϊόντα των πλαστικών μίας χρήσης είναι διαθέσιμα στο σημείο πώλησης στον τελικό καταναλωτή.

Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις θα είναι υποχρεωμένες να διαθέτουν ανά πάσα στιγμή τουλάχιστον 30 τεμάχια επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων συνολικά. Επίσης θα είναι υποχρεωμένες να αναγράφουν στα σημεία διάθεσης ή πώλησης των πλαστικών προϊόντων, σε εμφανές σημείο προς τον καταναλωτή, ότι διατίθενται επαναχρησιμοποιήσιμες εναλλακτικές λύσεις, προς αποφυγή της κατανάλωσης πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης.

Κατά τη διανομή προϊόντων (delivery) οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενημερώνουν τον καταναλωτή για τη διαθεσιμότητα επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων.

Παράλληλα από την Πρωτοχρονιά του 2022 ο ισχύων νόμος ορίζει οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης υποχρεούνται:

• κατά την πώληση μη συσκευασμένων τροφίμων και ποτών να εξυπηρετούν τον καταναλωτή με τη χρήση δικών του επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων εφόσον το ζητήσει,

• να διαθέτουν σε χαμηλότερη τιμή τα μη συσκευασμένα τρόφιμα και ποτά, όταν πωλούνται σε επαναχρησιμοποιήσιμο προϊόν του καταναλωτή, και

• να αναγράφουν στις πινακίδες, τους τιμοκαταλόγους ή να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο για την τιμή πώλησης των τροφίμων και ποτών που διατίθενται χωρίς συσκευασία.

Όπως σημειώνεται, η επιχείρηση μπορεί να αρνηθεί να εξυπηρετήσει τον καταναλωτή στην περίπτωση που το επαναχρησιμοποιήσιμο προϊόν του είναι προδήλως ακατάλληλο προς τη συγκεκριμένη χρήση.

Οι αυτόματοι πωλητές

Αντίστοιχα, οι επιχειρήσεις ή οι μεμονωμένοι ιδιώτες που εκμεταλλεύονται αυτόματους πωλητές τροφίμων ή ροφημάτων κάθε κατηγορίας υποχρεούνται:

• να εξασφαλίζουν ότι τα εν λόγω πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης διατίθενται κατ’ επιλογή του καταναλωτή, ο οποίος δύναται εναλλακτικά να χρησιμοποιήσει, αντί των ανωτέρω πλαστικών προϊόντων, ίδια επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα,

• να διαθέτουν σε χαμηλότερη τιμή τα τρόφιμα και τα ποτά, όταν πωλούνται σε επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα του καταναλωτή και

• να αναγράφουν στις πινακίδες, τους τιμοκαταλόγους ή να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο για την τιμή πώλησης τροφίμων και ποτών που διατίθενται σε επαναχρησιμοποιούμενο προϊόν του καταναλωτή.

Επιπλέον από τον προσεχή Ιούλιο, ειδικά οι επιχειρήσεις τροφοδοσίας (catering) με απευθείας διάθεση τροφίμων και ποτών στον καταναλωτή, θα απαγορεύεται να χρησιμοποιούν τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης. Θα μπορούν όμως να χρησιμοποιούν εναλλακτικά προϊόντα.