Ποιος κορονοϊός; Οι Γιορτές σκοτώνουν περισσότερους – Οι υπερβολές που κάνουν την πανδημία να μοιάζει με παρωνυχίδα

Πρωτοχρονιά πιά και τα Χριστούγεννα έφυγαν μέσα από μια ομίχλη πανδημίας και η μετάλλαξη Όμικρον να τυλίγει τη Γη ολόκληρη, όμως… Όμως δεν είναι μόνο ο κίνδυνος από την Covid-19 που καραδοκεί να κλείσει σπίτια αυτές τις μέρες. Υπάρχουν και άλλες απειλές για την υγεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη και σχεδόν όλες σχετίζονται με υπερβολές στο φαγητό και στο ποτό.

Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες της Ευρώπης που οι κάτοικοί της ξοδεύουν τα περισσότερα χρήματά τους για φαγητό τις ημέρες των Χριστουγέννων. Και του Πάσχα, μην το λησμονούμε…
Σαν να μην είχε λοιπόν σημασία ο υπόλοιπος χρόνος, αυτές τις ημέρες σχεδιάζουμε μενού για τα οικογενειακά γεύματα και δείπνα και πίνουμε και τρώμε και αγοράζουμε τροφές που επιβαρύνουν την υγεία μας, σαν να μην υπάρχει αύριο και σαν να τελειώνει ο κόσμος μέχρι τα Φώτα.

«Έλα, μια μέρα είναι, από Δευτέρα εγκράτεια», λέμε στον εαυτό μας και στους γύρω μας, που κι αυτοί τα ίδια κάνουν. Το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι μόνο μια μέρα και οι υπερβολές συσσωρεύονται μέχρι να εκδηλωθούν με τη μορφή πολλαπλών προβλημάτων και τότε αρχίζουν τα δύσκολα…

Τελευταία ο άνθρωπος έμαθε να φοβάται μόνο τον κορονοϊό και να παρασύρεται σε υπερβολές με το πρόσχημα: «Ξέρουμε αν θα ζούμε αύριο;» Για να ζούμε και αύριο και μεθαύριο λοιπόν καλό είναι να μην παρασυρθούμε από την τρέλα των Χριστουγέννων. Οι κίνδυνοι πολλοί. Ας τους δούμε έναν έναν:

Ασθένειες του αναπνευστικού

Ο συγχρωτισμός, η ζέστη, η υψηλή θέρμανση (παλιά, όχι τώρα…) και το να κυκλοφορείς με λίγα ρούχα μέσα στο σπίτι και να βγαίνεις έξω ή να ανοίγεις τα παράθυρα για αερισμό κρύβουν κινδύνους. Ξαφνικές αλλαγές στη θερμοκρασία μειώνουν τις άμυνες στο άνω αναπνευστικό μας. Αυτό, μαζί με την άμεση επαφή με άλλους ανθρώπους και την πιθανότητα μετάδοσης μέσω αερομεταφερόμενων σταγονιδίων, αυξάνει την πιθανότητα μολυσματικών ασθενειών αναπνευστικού τύπου.

Ουρική αρθρίτιδα

Σχεδόν όλοι οι χριστουγεννιάτικοι κίνδυνοι πηγάζουν, όπως τονίσαμε στην αρχή, από υπερβολές με το φαγητό και το ποτό. Από τις πιο συχνές και περίπλοκες είναι η ουρική αρθρίτιδα. Η ουρική αρθρίτιδα προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση ουρικού οξέος στο σώμα. Το ουρικό οξύ είναι μια φυσική ουσία που υπάρχει στο αίμα ως προϊόν καταβολισμού.

Οι νεφροί φιλτράρουν το ουρικό οξύ, αλλά αν τα επίπεδα του γίνουν πολύ υψηλά ή οι νεφροί δεν καταφέρουν να το αποβάλλουν αρκετά, σχηματίζονται κρύσταλλοι ουρικού οξέος που εναποτίθενται στην άρθρωση και προκαλούν πόνο, πρήξιμο και ερυθρότητα. Ορισμένα τρόφιμα (πχ. πλούσια σε πουρίνες, κυρίως ζωικές πήγες ή με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη) καθώς και κάποια φάρμακα μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα ουρικού οξέος και να οδηγήσουν σε προσβολές ουρικής αρθρίτιδας. Tα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να οδηγήσουν σε εναποθέσεις κρυστάλλων μέσα και γύρω από τις αρθρώσεις. Αυτοί οι κρύσταλλοι μπορούν να προσελκύσουν λευκά αιμοσφαίρια, οδηγώντας σε σοβαρές, επώδυνες προσβολές ουρικής αρθρίτιδας, φλεγμονή και χρόνια αρθρίτιδα. Το ουρικό οξύ μπορεί επίσης να εναποτεθεί στο ουροποιητικό σύστημα, προκαλώντας πέτρες στoυς νεφρούς. Οι άνθρωποι που έχουν πάντα υψηλά ποσοστά ουρικού οξέος θα πρέπει να προσέχουν περισσότερο από άλλους τι τρώνε, Το κυνήγι, για παράδειγμα, είναι πλούσιο σε αυτή την ουσία, καθώς και το κόκκινο κρέας, το συκώτι, τα λουκάνικα... Σχεδόν όλα όσα σχετίζονται με τα Χριστούγεννα και σου γνέφουν από τα μενού των εστιατορίων.

Σακχαρώδης διαβήτης

Στην Ευρώπη, τουλάχιστον ένας στους 7 ενήλικες πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη και τα τελευταία δύο χρόνια ο αριθμός των ατόμων με αυτή την ύπουλη ασθένεια έχει αυξηθεί κατά 42%. Αν και στη λαϊκή φαντασία συνδέουμε αυτή την ασθένεια με τα γλυκά (παρεμπιπτόντως, κάτι ιδιαίτερα χριστουγεννιάτικο), σχετίζεται με τους υδατάνθρακες και κάθε τροφή που μπορεί να μετατραπεί σε μεταβολισμό της γλυκόζης.
Ο διαβήτης ελέγχεται εάν τρώμε σταθερά ίδια ποσότητα και η ενέργεια που καταναλώνουμε είναι ίδια, εάν διατηρούμε την καθημερινή μας δραστηριότητα, την καθημερινή μας άσκηση και ένα ρυθμισμένο γεύμα. Όταν ένα από αυτά τα στοιχεία βγει εκτός ισορροπίας - και τα Χριστούγεννα συνήθως μόνο ισορροπίες δεν κάνουμε - κινούμαστε λιγότερο, ασκούμαστε λιγότερο, τρώμε περισσότερο και δεν έχουμε τη συνηθισμένη μας ζωή, το σάκχαρο μπορεί να αυξηθεί και να έχουμε σοβαρό πρόβλημα.

Όταν μιλάμε για μεγάλες επιδημίες, λένε οι ειδικοί, η πιο επικίνδυνη επιδημία είναι η αλλαγή των συνηθειών της ζωής. Αυτό που πραγματικά τροποποιεί τη θνησιμότητα, τη νοσηρότητα και τις ασθένειες είναι η τροποποίηση των συνηθειών ζωής. Η τηλεργασία - για παράδειγμα - έχει δημιουργήσει αρνητικές συνήθειες, όπως η λιγότερη κίνηση ή το να τρώμε περισσότερο ενώ είμαστε στο σπίτι. Δεν είναι μόνο ο κορονοϊός λοιπόν, είναι και τα… παρελκόμενά του.

Προβλήματα στα δόντια

Η υπερβολική κατανάλωση γλυκών καταστρέφει τα δόντια. Τα αποτελέσματά είναι εμφανή ειδικά μετά τις γιορτές λόγω της τερηδόνας: έως και 50% - έχει διαπιστωθεί - ότι εμφανίζεται μετά τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά και ειδικά στα παιδιά.

Οι κανόνες υγιεινής είναι χαλαροί (πολλές φορές επειδή οι άνθρωποι τρώνε έξω και περνούν πολλές ώρες μεταξύ του βουρτσίσματος των δοντιών), τρώνε περισσότερα γλυκά και πίνουν ζαχαρούχα, ανθρακούχα και αλκοολούχα ποτά.

Πεπτικά προβλήματα 

Τα πεπτικά προβλήματα αυτές τις ημέρες… γιορτάζουν! Τα ατέρμονα γεύματα, τα γιγάντια δείπνα, τα ανομοιοειδή φαγητά που δεν τρώμε άλλες εποχές του χρόνου, η βουλημία και γενικά η υπερβολή τελικά κατασπαράσσουν τον οργανισμό. Μεταξύ των απλούστερων και πιο συνηθισμένων προβλημάτων βρίσκουμε βαριές πεπτικές διαταραχές (δυσπεψία), ένα σύνολο συμπτωμάτων και σημείων που εντοπίζονται στην άνω κοιλιακή χώρα που κυμαίνονται από πόνο έως μια μη επώδυνη αρνητική αντίληψη που περιγράφεται ως: πρώιμος κορεσμός, μεταγευματικό βάρος, αίσθηση επιγαστρικού καύσου, κοιλιακό φούσκωμα, συχνή ανάγκη για ρέψιμο και ναυτία. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι συνεχή ή διακοπτόμενα και συνήθως σχετίζονται με την κατάποση, αν και αυτό δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση.

Ο γιατρός επισημαίνει ότι δεν υπάρχουν ποιοτικές επιστημονικές μελέτες που να τεκμηριώνουν με βεβαιότητα την ευθύνη ορισμένων τροφίμων στην προέλευση της δυσπεψίας, αλλά ορισμένοι μηχανισμοί θα μπορούσαν να εξηγήσουν την κατάποση ορισμένων τροφών και την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως η ερεθιστική δράση ορισμένων προσθέτων, όπως η καφεΐνη και το αλκοόλ, η υπερβολική διάταση του στομάχου έπειτα από άφθονη πρόσληψη (αριθμός γευμάτων και ποσότητα), καθυστερημένη γαστρική κένωση που προκαλείται από τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά (που αποφεύγουμε άλλες εποχές του χρόνου, όπως αλλαντικά, σάλτσες κλπ) ή την αύξηση των αερίων που προκαλείται από αεροφαγία ή από κατάποση υδατανθράκων που δεν απορροφώνται (αφρώδη και ανθρακούχα ποτά, παγωτό, διάφορα χριστουγεννιάτικα γλυκά...).

Συνιστάται να τρώμε αργά και να μασάμε καλά, να προσπαθούμε να μην υπερβαίνουμε την ποσότητα, να αποφεύγουμε τα ανθρακούχα ποτά και να περιορίζουμε την κατανάλωση αλκοόλ. Μια σύσταση στην οποία συμφωνούν αρκετοί ειδικοί είναι να τροποποιούμε όσο το δυνατόν λιγότερο τις καθημερινές μας συνήθειες αφού το σώμα δεν ανταποκρίνεται πάντα επαρκώς σε ξαφνικές αλλαγές συνηθειών και ειδικά όταν υπάρχουν χρόνιες παθήσεις (καρδιαγγειακές, αναπνευστικές, πεπτικές, νεφρικές... . ), που μπορεί να αποσταθεροποιηθεί από αυτές τις υπερβολές και να οδηγήσει σε μια ακόμη σοβαρή έξαρση.
Το άθλημα καλό είναι να προσαρμόζεται πάντα στην ηλικία και την κατάσταση της υγείας του κάθε ανθρώπου, διατηρώντας όμως πάντα σταθερές συνήθειες.

Κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών

Το αλκοόλ είναι ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα, όχι μόνο λόγω των άμεσων συνεπειών: καούρα, γαστρίτιδα, παγκρεατίτιδα ή κολικούς των χοληφόρων οδών, αλλά λόγω των δευτερεύοντων προβλημάτων που προκαλεί. Τα πιο επικίνδυνα είναι, εκτός από πιθανά τροχαία ατυχήματα κατά την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, οι ακραίες ή ακόμα και εγκληματικές συμπεριφορές.

Το λιγότερο σοβαρό (εφόσον δεν μιλάμε για πρόβλημα αλκοολισμού), αν και πολύ ενοχλητικό είναι το hangover. Ενα στερητικό σύνδρομο που προκαλείται από το αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί αφυδάτωση, γι' αυτό καλό είναι να πίνετε πολλά υγρά, ειδικά νερό, συστήνουν οι γιατροί. Το αλκοόλ πρέπει πάντα να λαμβάνεται με το φαγητό γιατί εάν έχουμε άδειο στομάχι, η απορρόφηση είναι γρήγορη, ενώ αν έχουμε γεμάτο στομάχι καθυστερεί η απορρόφηση.

Συναισθηματικές διαταραχές

Τα Χριστούγεννα μπορεί να είναι για κάποιους μια χαρούμενη και λαμπερή περίοδος, αλλά για άλλους ανθρώπους ίσως να είναι ακριβώς το αντίθετο. Χωρίς να γίνει κάποιος απαραίτητα «Σκρουτζ», μερικές φορές η κοινωνική πίεση του να είσαι χαρούμενος και ευτυχισμένος σε κάποιες ηλικίες μπορεί να προκαλέσει το αντίθετο συναίσθημα. Πρέπει να προστεθεί ότι, οι συναντήσεις με την οικογένεια και τα αγαπημένα πρόσωπα είναι μερικές φορές δέσμευση και ότι η κοινωνική υποχρέωση μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και άγχος. Τα έξοδα εκτοξεύονται μεταξύ γευμάτων και δώρων, κάτι που μπορεί επίσης να προβληματίσει κάποιους. Χωρίς να υπολογίζουμε τις επίφοβες οικογενειακές διαμάχες, που συμβαίνουν σε κάθε σπίτι στην αρχή ή στο τέλος των γιορτών.

Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η συναισθηματική εξάντληση που έχει προκαλέσει η πανδημία σε όλο τον κόσμο και που έχει αυξήσει τις ψυχολογικές διαταραχές και τα προβλήματα ψυχικής υγείας. Οικογενειακοί γιατροί επισημαίνουν ότι πλέον σχεδόν μία στις τέσσερις επισκέψεις σχετίζονται με την ψυχική υγεία και τα προβλήματα άγχους και κατάθλιψης έχουν πολλαπλασιαστεί.
Να προστεθεί ότι πολλές οικογένειες αυτά τα δύο χρόνια της πανδημίας έχασαν κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο και τα πρώτα Χριστούγεννα μετά την απώλεια είναι ψυχολογικά επιβαρυμένα. Επίσης τα Χριστούγεννα μερικές φορές προκαλούν - όπως οι αλλαγές των εποχών - καταθλιπτικές διεργασίες και ακόμα να επισημάνουμε ότι τέτοιες μέρες οι αυτοκτονίες πολλαπλασιάζονται.

Διαταραχές ύπνου

Το αλκοόλ επηρεάζει ορισμένα στάδια του ύπνου. Κάποιες μελέτες υποδεικνύουν ότι είναι κατασταλτικό της φάσης ύπνου REM, που μειώνει την επανορθωτική του δράση και μας κάνει να νιώθουμε πιο κουρασμένοι την επόμενη μέρα, εκτός από το γεγονός ότι μπορεί να υποφέρουμε και από hangover. Υπό αυτή την έννοια, αυξάνει επίσης τον κίνδυνο ροχαλητού και άπνοιας.

Τα υπερβολικά άφθονα γεύματα μπορεί να μας δυσκολέψουν τον ύπνο και το γεγονός ότι μένουμε ξύπνιοι μέχρι αργά και αλλάζουμε τον συνηθισμένο μας ρυθμό, μπορεί να προκαλέσουν αϋπνία.
Οπλιστείτε λοιπόν με εγκράτεια, σύνεση και νηφαλιότητα για να αντιμετωπίσουμε - εκτός από την μετάλλαξη Όμικρον – τις γιορτινές μέρες, που σκοτώνουν τους αμετροεπείς. Καλό υπόλοιπο γιορτών, λοιπόν.