Ποδαρικό με Όμικρον: Ευχές, ελπίδες και ανησυχία για την πανδημία το 2022

Ποδαρικό το 2022 κάνει στον πλανήτη η μετάλλαξη Όμικρον με τους επιστήμονες να τρέφουν ελπίδες -και όλο τον κόσμο να κάνει ευχές- να αποτελέσει την αρχή του τέλους της πανδημίας από τον κορονοϊό. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν επαληθευτεί το καλό σενάριο των επιστημόνων, όλοι συμφωνούν ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι. Και αυτό γιατί η μετάλλαξη Όμικρον είναι υπερ-μεταδοτική, έχει ραγδαία διασπορά και απειλεί να γονατίσει τα συστήματα υγείας.

Οι επιστήμονες συλλέγουν ημέρα με την ημέρα νέα δεδομένα για την Όμικρον από μελέτες που γίνονται ανά τον κόσμο. Ιδιαίτερα από χώρες στο εξωτερικό όπου η εξάπλωση είναι ραγδαία. Οι καλές ειδήσεις -μέχρι τώρα- θέλουν τη μετάλλαξη Όμικρον να έχει κατά βάση τα συμπτώματα ενός κοινού κρυολογήματος. Το εμβόλιο παραμένει το ισχυρότερο όπλο μέχρι τώρα και οι ελπίδες θέλουν μέχρι τον Μάρτιο να ξεκινήσει η ύφεση στα κρούσματα. Όλα αυτά υπό πολλά ερωτηματικά, καθώς κανένας δεν γνωρίζει εάν θα ακολουθήσουν και άλλες μεταλλάξεις στη συνέχεια.

Ο φαύλος κύκλος

Ένας άλλος αστάθμητος παράγοντας είναι η παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη, που εξακολουθεί να παραμένει ζητούμενο. Κατ΄ επανάληψη οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι όσο δεν σκεφτόμαστε οικουμενικά και δημιουργούνται ανισότητες εμβολιαστικής κάλυψης τόσο πιο δύσκολα θα ξεφύγουμε από την πανδημία. Δεν αρκεί ο εμβολιασμός μόνο σε κάποιες χώρες για να αποτραπεί ο φαύλος κύκλος των μεταλλάξεων.

Το πρώτο τρίμηνο του 2022 θεωρείται ως το πλέον κρίσιμο. Η ανησυχία των επιστημόνων είναι αν θα παραμείνει παράλληλα με την Όμικρον και η μετάλλαξη Δέλτα, που προκαλεί βαριές ασθένειες και στέλνει μαζικά τους πολίτες στα νοσοκομεία. Ελπίδες επίσης έρχονται από τα φάρμακα που έρχονται αλλά και τα διαφορετικά εμβόλια που ετοιμάζονται. Όπως και να έχει, ο πόλεμος απέναντι στην πανδημία ούτε έχει τελειώσει, ούτε έχει κριθεί.

Η «προίκα» της προηγούμενης χρονιάς

Το 2021 άφησε πίσω του μια βαριά κληρονομιά. Γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό ταλαιπωρημένους από την πολύχρονη πλέον μάχη στα «χαρακώματα» των νοσοκομείων, αλλά και έκδηλο φόβο από την κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων.

Η «προίκα» που αφήνει είναι χιλιάδες κρούσματα καθημερινά στην Ελλάδα λόγω της ραγδαίας διασποράς της μετάλλαξης Όμικρον. Την τελευταία ημέρα του χρόνου καταγράφηκαν από τον ΕΟΔΥ νέα «μαύρα» ρεκόρ.

Τα τελευταία δεδομένα

Όπως αποδεικνύει έρευνα που δημοσιεύτηκε στο διεθνές περιοδικό New England Journal of Medicine, πλήθος αντισωμάτων έναντι της μετάλλαξης όμως βρίσκονται κυρίως σε όλα τα άτομα που έχουν λάβει τρεις δόσεις εμβολίου mRNA ή σε όσους ανέρρωσαν από COVID-19 και στη συνέχεια εμβολιάστηκαν με mRNA εμβόλιο.

Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, η Όμικρον διαθέτει μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων (ν=32) στην πρωτεΐνη ακίδα σε σχέση με αυτή του αρχικού ιού (Wuhan), ιδιαίτερα στην περιοχή εισόδου του ιού στα ανθρώπινα κύτταρα, δηλ στον πρωταρχικό στόχο των εξουδετερωτικών αντισωμάτων.

Κατά τη μελέτη ερευνήθηκαν οι τίτλοι εξουδετερωτικών αντισωμάτων έναντι των κορονοϊών της Wuhan και της μετάλλαξης Όμικρον σε 169 δείγματα πλάσματος από 47 άτομα με διαφορετική έκθεση σε αντιγόνα του ιού μέσω μόλυνσης, εμβολιασμού ή και των δύο. Οι Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Ευάγγελος Τέρπος (Αιματολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα κύρια σημεία της μελέτης.

Τα ευρήματα της μελέτης

Δείγματα πλάσματος που ελήφθησαν περίπου 1 μήνα και 6 μήνες μετά τη μόλυνση από άτομα που είχαν αναρρώσει από COVID-19, οι τιμές του τίτλου εξουδετερωτικών αντισωμάτων 50% (που θεωρούνται προστατευτικές έναντι της λοίμωξης COVID-19) ήταν 58 και 32 φορές χαμηλότερες για την omicron από αυτές έναντι του στελέχους της Wuhan, αντίστοιχα.

Σε δείγματα πλάσματος από άτομα που είχαν λάβει δύο δόσεις εμβολίου mRNA [BNT162b2 (Pfizer–BioNTech) ή mRNA-1273 (Moderna)], 1,3 μήνες πριν από τη δειγματοληψία, οι τιμές εξουδετερωτικών αντισωμάτων ?50% ήταν 127 φορές χαμηλότερη για την omicron από ό,τι για το στέλεχος της Wuhan.

Πέντε μήνες έπειτα από τον εμβολιασμό, η ισχύς εξουδετέρωσης ήταν 27 φορές χαμηλότερη για την omicron. Πολλά δείγματα πλάσματος από λήπτες του εμβολίου Ad26.COV2.S εφάπαξ δόσης (Johnson & Johnson), που ελήφθησαν 1 ή 5 μήνες μετά τον εμβολιασμό, δεν είχαν ανιχνεύσιμη εξουδετερωτική δραστηριότητα έναντι της omicron.

Σε ό,τι αφορά τους εμβολιασμένους που είχαν αναρρώσει από τον Covid-19 ή η χορήγηση μιας τρίτης δόσης εμβολίου mRNA σε εμβολιασμένα άτομα, τουλάχιστον 6 μήνες μετά τη δεύτερη δόση ενός εμβολίου mRNA, οδήγησε σε σημαντικό όφελος στην εξουδετερωτική δράση έναντι της omicron.

Τα στοιχεία για εμβολιασμένους

Ειδικότερα, μετά τον εμβολιασμό σε άτομα που είχαν προηγουμένως μολυνθεί με SARS-CoV-2, οι τιμές εξουδετερωτικών αντισωμάτων ?50% ήταν 238 φορές και 154 φορές μεγαλύτερες για τους υποτύπους Wuhan και omicron, αντίστοιχα, από τους τίτλους που είχαν τα άτομα μετά τη νόσηση και πριν τον εμβολιασμό. Για όσους είχαν λάβει δύο δόσεις ενός εμβολίου mRNA περίπου 6 μήνες νωρίτερα, και στη συνέχεια έλαβαν μια τρίτη δόση ενός εμβολίου mRNA περίπου 1 μήνα πριν από τη δειγματοληψία, οι τιμές εξουδετερωτικών αντισωμάτων ?50% μετά την αναμνηστική δόση ήταν 26 φορές μεγαλύτερες για το στέλεχος της Wuhan και 38 φορές μεγαλύτερες για το omicron.

Οι τίτλοι εξουδετέρωσης έναντι του omicron ήταν πολύ υψηλοί σε όλα τα άτομα που είχαν αναρρώσει από COVID-19 και στη συνέχεια εμβολιάστηκαν και σε αυτά που είχαν λάβει τρεις δόσεις εμβολίου mRNA, αλλά οι τίτλοι ήταν χαμηλοί ή μη ανιχνεύσιμοι σε πολλά μη εμβολιασμένα άτομα που είχαν αναρρώσει από COVID-19 και σε λήπτες μόνο δύο δόσεων εμβολίου mRNA.

Τα ευρήματα της μελέτης οδηγούν στο συμπέρασμα πως η εν λόγω μετάλλαξη παρουσιάζει ένα σημαντικό βαθμό διαφυγής από τα εξουδετερωτικά αντισώματα μετά από νόσηση από COVID-19 ή διπλό εμβολιασμό από m–RNA εμβόλια, δηλώνουν επίσης ότι η ενισχυτική δόση εμβολίου m–RNA στις ομάδες αυτές (δηλ. σε αυτούς που είτε είχαν νοσήσει από COVID-19, είτε είχαν κάνει δυο δόσεις εμβολίου 6 μήνες πριν) παρέχουν πρόσθετη προστασία έναντι της μόλυνσης από την παραλλαγή omicron και της επακόλουθης νόσου.