Μετάλλαξη Όμικρον: Ίσως είναι επίπλαστη η εκτίμηση για ήπια νοσηρότητα – Τι λέει ο ερευνητής Γιώργος Παππάς

Σαφή προειδοποίηση να μην υποτιμάται η μετάλλαξη Όμικρον του κορονοϊού, απευθύνει ο παθολόγος Γιώργος Παππάς, ο οποίος ασχολείται ερευνητικά εδώ και χρόνια με την ανάπτυξη σεναρίων επιδημιών και την ετοιμότητα αντιμετώπισής αυτών των καταστάσεων.

Ο ερευνητής στέκεται σκεπτικός απέναντι σε όσους λένε πως η Όμικρον θα φέρει και το τέλος της πανδημίας και κάνει λόγο για λανθασμένους χειρισμούς της κυβέρνησης.

«Με το να νομίζουμε ότι θα είναι αποδοτικά μέτρα με χρονοδιακόπτη, κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας και δίνουμε χώρο σε ακόμη μεγαλύτερο ιικό πολλαπλασιασμό», σημειώνει σε συνέντευξή του στην ιστοσελίδα agon.gr. Παρ’ όλα αυτά, τονίζει ότι υπάρχει τρόπος να σταματήσει η αλυσίδα της μετάδοσης και μάλιστα χωρίς την επιβολή ενός «σκληρού» lockdown. Αρκεί όλοι μας να εφαρμόσουμε τα μέτρα που αποφασίζονται και η πολιτεία να μεριμνήσει για να κάνει ελέγχους.

Η συνέντευξη του κ. Παππά

Τη στιγμή που η μετάλλαξη Όμικρον έχει εκτοξεύσει τα κρούσματα κορονοϊού σε αδιανόητα μέχρι πρότινος επίπεδα, βλέπουμε να βρίσκει ευεπίφορο έδαφος στους πολίτες η λογική «να κολλήσουμε να τελειώνουμε», μιας και έχουν δει το φως και διάφορα στοιχεία ότι η νόσηση δεν είναι και τόσο βαριάς μορφής; Μήπως τελικά είναι η λύση να νοσήσουμε;

Πρώτον, θα πρέπει να ερμηνεύσουμε αυτά τα στοιχεία περί ηπιότητας. Στοιχεία υπάρχουν επί του παρόντος από τη Νότιο Αφρική, μια χώρα όπου ο πληθυσμός άνω των 65 ετών είναι μόλις το 6% του συνόλου. Στοιχεία υπάρχουν, επίσης, και από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Δανία, που παρατηρούν αυξήσεις στις εισαγωγές στο νοσοκομείο, σε μικρότερο βαθμό όντως σε σχέση με την αντίστοιχη φάση του κύματος από το στέλεχος Δέλτα. Όμως εδώ να θυμίσω ότι και τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο μιλούσαμε για ελαττωμένο φορτίο του συστήματος υγείας και ελαττωμένους θανάτους από το Δέλτα, και η συνέχεια μας διέψευσε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αντίκτυπος των αυξημένων κρουσμάτων σε διασωληνώσεις και θανάτους εμφανίζεται με καθυστέρηση 3 και 5 εβδομάδων αντίστοιχα.

Αυτή η ηπιότητα μπορεί να είναι απλά μια επίπλαστη εικόνα, επειδή το Όμικρον προσβάλλει και πολλούς εμβολιασμένους, οι οποίοι έχουν προστασία, λόγω του εμβολίου, από το να νοσήσουν βαριά. Θα πρέπει να δούμε πώς θα συμπεριφερθεί αυτή η παραλλαγή του ιού, όταν εισέλθει σε δομές ευπαθών ή σε ομάδες ανεμβολίαστων, κι εκεί κανείς δεν εγγυάται ότι θα είναι αθώα η εξέλιξη.

Το να κολλήσεις σημαίνει ότι ενδέχεται, ακόμη και μετά από ήπια νόσο, να εμφανίσεις long COVID, μακροπρόθεσμες επιπλοκές του ιού, που μπορεί να σου περιορίσουν δραματικά την υγεία και την καθημερινότητά σου για μήνες, χωρίς σαφή ακόμη θεραπεία. Σημαίνει ότι ενδέχεται να ξεκινήσεις, ή να συνεχίσεις μια αλυσίδα μετάδοσης, που μπορεί να αποβεί μοιραία για κάποιον ευπαθή συνάνθρωπό σου (και κάποια στιγμή οφείλουμε να σεβαστούμε το δικαίωμα ανοσοκατασταλμένων και ατόμων με χρόνια νοσήματα να συνεχίζουν απρόσκοπτα την αγωγή τους για τα άλλα τους νοσήματα, χωρίς τον φόβο του ιού). Σημαίνει, επίσης, ειδικά αν είσαι ανεμβολίαστος, ότι θα αντιμετωπίσεις έναν πολύτροπο ιό χωρίς κάποια προηγούμενη άμυνα (και ξέρουμε ότι ακόμη και η πρότερη νόσος από άλλα στελέχη του ιού, χωρίς επικουρικό εμβολιασμό, δεν κάνει επαρκή ανοσία για το Όμικρον)- νεκροί ήδη καταγράφονται, και θα συνεχίσουν να καταγράφονται αυξανόμενα.

Πολλοί προεξοφλούν ότι ο κορονοϊός εξασθενεί και βλέπουν ότι με την Όμικρον φτάνουμε στο τέλος της πανδημίας. Υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να δείχνουν ότι όντως είμαστε στο τέλος ή κοντά στο τέλος, ή «άγνωστοι αι βουλαί» του κορονοϊού;

Δεν υπάρχει εξελικτικός κανόνας συμπεριφοράς των ιών και των πανδημιών. Κανείς άλλωστε δεν πρόβλεψε την εμφάνιση ενός στελέχους σαν το Όμικρον, όλοι θεωρούσαμε δεδομένο ότι θα δούμε μια εξέλιξη του Δέλτα. Υπάρχει μια δοξασία ότι κάθε παθογόνο προσαρμόζει τη βαρύτητά του στον άνθρωπο, ώστε να συνυπάρξει μαζί του. Όμως, ακόμη κι αν δεχτούμε αυτή την εξελικτική διαδικασία, η ιστορία μας λέει ότι απαιτεί δεκαετίες και όχι 1-2 χρόνια. Επίσης, ένας ιός που μπορεί να μεταδοθεί τόσο αποτελεσματικά πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων, δεν έχει καμία πίεση από το τι θα πάθει μετά ο ασθενής, μπορεί να συνεχίσει να στέλνει κόσμο στο νοσοκομείο και τον θάνατο, αφού η μετάδοση έχει επιτευχθεί. Ο ιός δεν έχει λογική, δεν υπακούει σε μαθηματικά μοντέλα. Και εν τέλει, μεταλλάσσεται ακανόνιστα όταν κυκλοφορεί πολύ. Με το Όμικρον, με τη “λογική” του “αφήστε το να κυκλοφορήσει ανεξέλεγκτα”, πίεση να μεταλλαχθεί του δημιουργούμε. Αλλά τι θα προκύψει δεν μπορούμε να ξέρουμε.

Τον τελευταίο καιρό βομβαρδιζόμαστε από «επιστημονικές» μελέτες και δημοσιεύματα που τις αναπαράγουν. Μία από τις τελευταίες ουσιαστικά μας προτρέπει να κολλήσουμε τη μετάλλαξη Όμικρον για να προστατευτούμε από τη Δέλτα, που προκαλεί πιο βαριά νόσηση. Πόσο έγκυρα είναι όλα αυτά και πώς ο κάθε πολίτης μπορεί να ξεχωρίσει ποιες έρευνες είναι αυτές που πρέπει να εμπιστευτεί και ποιες απλώς στοχεύουν στον εντυπωσιασμό;

Ένα από τα μείζονα ζητήματα που ανέδειξε η πανδημία, είναι ο τρόπος που διαχέεται η επιστημονική πληροφορία στο ευρύ κοινό. Από τη μια, έχουμε απουσία εξειδικευμένων δημοσιογράφων, που να μπορούν να αξιολογήσουν τη σημασία κάθε αναπαραγόμενης πληροφορίας. Αλλά έχουμε πλέον και μια κουλτούρα που στοχεύει στον εντυπωσιασμό, σε παραπλανητικούς τίτλους που απλά τραβάνε την προσοχή, click ή αναγνώστες. Ακόμη χειρότερα, όμως, έχουμε και βιαστικούς επιστήμονες, που προσπαθούν να τραβήξουν τα φώτα της δημοσιότητας με βαρύγδουπες ανακοινώσεις: πόσα θαυματουργά φάρμακα δεν έχουμε ακούσει από την αρχή της πανδημίας; Πόσες αστήριχτες αναφορές σε δίαιτες και συμπληρώματα; Πόσες φορές έχουμε ακούσει πως η πανδημία τέλειωσε (δυστυχώς και από επίσημα χείλη); Υπάρχει επίσης μια άλλη κατηγορία επιστημόνων, που έχει κάθε καλή πρόθεση να ενημερώσει, αλλά είτε δεν έχει το χάρισμα της επικοινωνίας είτε δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένη.

Για να χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα τη μελέτη που αναφέρατε, και που κυκλοφορούσε με πηχυαίους τίτλους σε διάφορα ΜΜΕ. Νοτιοαφρικανοί, αξιόλογοι επιστήμονες, μελέτησαν τι ανοσία αφήνει η νόσος από Όμικρον: σε προστατεύει και από άλλα στελέχη, π.χ. από το Δέλτα; Είδαν λοιπόν ότι οι εμβολιασμένοι, που είχαν ήδη ανοσία απέναντι στο Δέλτα, την ενίσχυσαν. Εξέτασαν και τέσσερις ανεμβολίαστους, και είδαν ότι οι δύο από αυτούς δεν έπιασαν το προκαθορισμένο όριο ανοσίας απέναντι στο Δέλτα, ο τρίτος το πέρασε οριακά, και ο τέταρτος έκανε υψηλά επίπεδα αντισωμάτων. Είδαν δηλαδή ότι οι μισοί ανεμβολίαστοι έμειναν απροστάτευτοι από άλλα στελέχη, παρά τη νόσο από Όμικρον. Τι έκαναν μετά οι συγγραφείς; Μια αλχημεία… έβγαλαν αριθμητικό μέσο όρο επιπέδων αντισωμάτων για τους τέσσερις ανεμβολίαστους και βγήκε ψηλός, επειδή ο ένας είχε πολύ ψηλούς τίτλους. Και μετά γενίκευσαν το συμπέρασμά τους στην περίληψη. Αν διαβάσεις μόνο την περίληψη, προτρέχεις και λες στους ανεμβολίαστους “κολλήστε, θα σας προστατεύει και από τα άλλα στελέχη του ιου”. Αν κάνεις την δουλειά σου και διαβάσεις το άρθρο, θα πεις σωστά στους ανεμβολίαστους “μην είστε καθόλου σίγουροι ότι, αν κολλήσετε Όμικρον, θα προστατευτείτε και από άλλα στελέχη του ιού”. Καλό, λοιπόν, είναι να διαβάζουμε και πέραν των τίτλων, ως κοινό, και να μην τροφοδοτούμε ψευδείς τίτλους, ως επιστήμονες.

Ήδη από τα μέσα Δεκεμβρίου υπήρχαν προειδοποιήσεις για το τι έρχεται, ενώ τις τελευταίες ημέρες βλέπαμε τι γινόταν και σε χώρες του εξωτερικού. Παρά τις προειδοποιήσεις, όμως, ουσιαστικά μέτρα δεν ελήφθησαν και παραπέμφθηκαν αρχικά κατόπιν… εορτών. Υποτιμήσαμε τον κίνδυνο, κάναμε λανθασμένη χρονική εκτίμηση ή απλώς ήταν μοιραίο και αναπόφευκτο να συμβεί ό,τι συνέβη και σε άλλες χώρες;

Στρουθοκαμηλίσαμε, πιθανώς ελπίζοντας ότι θα προλάβουμε να γιορτάσουμε χωρίς Όμικρον. Μείναμε να λέμε ότι δεν έχουμε πολύ Όμικρον, με βάση τα στοιχεία από τη φυλογενετική ανάλυση- αλλά αυτή μας λέει τι γινόταν δύο εβδομάδες πριν. Αντίθετα, στον μοριακό έλεγχο με PCR, που σου δίνει στοιχεία εντός 24ωρου, τωρινά, ξέρουμε ότι μπορείς να υποπτευθείς το Όμικρον, έτσι παρακολουθούν όλες οι χώρες σε πραγματικό χρόνο την κυκλοφορία του. Εκεί βασίστηκε και ο σοβαρότατος κ. Τσακρής και ανέφερε στις αρχές της εβδομάδας ότι το Όμικρον ήδη κυριαρχεί στην Αθήνα. Αλλά αδιάβαστοι μείναμε και ως προς την εξέλιξη του νέου κύματος: σε όλες τις χώρες είδαμε μια τάχιστη αύξηση, πολύ διαφορετική των άλλων κυμάτων. Αύξηση που η χαλαρότητα και οι εορταστικές συγκεντρώσεις νομοτελειακά θα την έκαναν πιο οξυκόρυφη. Ε, αυτό είδαμε. Εξυπακούεται ότι με το να νομίζουμε ότι θα είναι αποδοτικά μέτρα με χρονοδιακόπτη, κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας και δίνουμε χώρο σε ακόμη μεγαλύτερο ιικό πολλαπλασιασμό.

Με δεδομένο ότι πλέον ο ιός είναι παντού, τι πρέπει να κάνει η πολιτεία και κάθε πολίτης, που δε θέλει να νοσήσει; Μπορούμε έστω και τώρα να ανακόψουμε τη μετάδοση ή αργά ή γρήγορα θα συμβεί και σε μας;

Η πολιτεία πρέπει να εφαρμόσει τα μέτρα που έχει λάβει, κανένας έλεγχος δε γίνεται για όσα έχουν ήδη ανακοινωθεί. Να εξηγήσει στον κόσμο αναλυτικά τα δεδομένα και το διακύβευμα, τους ατομικούς και συλλογικούς κινδύνους: για παράδειγμα τον κίνδυνο να νοσήσουν μαζικά πολλοί εργαζόμενοι πρώτης γραμμής (το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει στο εξωτερικό- θα ψάχνουμε υγειονομικούς, δημόσιους υπαλλήλους, καθαριστές κ.ο.κ.). Να τιμωρήσει, επιτέλους, όλες τις πηγές παραπληροφόρησης, ακαδημαϊκές, θρησκευτικές, πολιτικές, δημοσιογραφικές, χάνονται ζωές εξαιτίας τους. Να συζητήσει, επιτέλους, το ζήτημα του αερισμού των κλειστών χώρων, βλέπουμε να ανακοινώνονται εορταστικές εκδηλώσεις σε κλειστούς χώρους, και στην πόλη μας. Δε θέλει σκέψη ότι εκεί ενδέχεται να προκύψουν διψήφιοι αριθμοί κρουσμάτων.

Οι πολίτες να προστατευθούν οι ίδιοι, με τη σωστή χρήση σωστής μάσκας, με τον αυτοπεριορισμό στις εξόδους, ειδικά σε χώρους αγνώστου αερισμού και χώρους με συνωστισμό αλλά και σε επαφές με άτομα άγνωστης ασφάλειας. Να κάνουν ξανά και ξανά τεστ (και να το κάνουν σωστά, όχι για να λέμε), ειδικά αν έχουν να συναντήσουν ευπαθείς και ηλικιωμένους -εκεί πρέπει το τεστ να γίνεται αμέσως πριν, όχι την προηγούμενη. Αν έχουν συμπτώματα, να κάνουν τεστ, ιδανικά μοριακό έλεγχο με PCR, για να εξασφαλίσουν πως δεν έχουν κολλήσει. Να μην παρασύρονται από την παραπληροφόρηση, να διαβάζουν και τα μικρότερα γράμματα. Να εμβολιαστούν αν δεν το έχουν πράξει, ακόμη κι αν δε θα τους είναι τόσο χρήσιμο πια τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Ένα σκληρό lockdown, θα είχε νόημα αυτή τη στιγμή; Ποια θα ήταν η πρότασή σας, χωρίς δεύτερες σκέψεις για το πολιτικό ή το οικονομικό κόστος μιας τέτοιας απόφασης;

Δεν υπάρχει λόγος lockdown, αν εφαρμοστούν αυστηρά τα μέτρα που ανακοινώνονται, αν προστεθούν μέτρα για τον αερισμό των κλειστών χώρων, αν παύσει η αμετροέπεια της πολιτείας (αλλά και των ΜΜΕ και ορισμένων επιστημόνων) σε δηλώσεις και εκτιμήσεις, αν εξηγηθεί η κατάσταση και οι προοπτικές, αν τελειώσουμε με την παραπληροφόρηση. Όπλα υπάρχουν: τα εμβόλια, οι σωστές μάσκες, ο καθαρός αέρας, η κατάλληλη ιχνηλάτηση, η επέκταση του διαγνωστικού δικτύου, οι έλεγχοι, τα επιστημονικά δεδομένα. Αυτά φτάνουν, αρκεί να εφαρμοστούν.

Πηγή: agon.gr, Αποστόλης Τζελέτας