Κακοκαιρία Ελπίς: Μπλόκο στις αποζημιώσεις των επιβατών σιδηροδρόμου από το ίδιο το υπουργείο Μεταφορών

Από την... τρικλοποδιά στη διεκδίκηση των αποζημιώσεών τους, την οποία τους έβαλε το ίδιο το υπουργείο Μεταφορών, που τώρα ήρθε να ανακοινώσει την αποζημίωση 1.000 ευρώ ανά επιβάτη, θα πρέπει να ξεφύγουν οι περίπου 700 επιβαίνοντες των πέντε αμαξοστοιχιών της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, που «κόλλησαν» σε διάφορα τμηματα του δικτύου προκειμένου να βρουν το δίκιο τους για το 24ωρο της ταλαιπωρίας λόγω της κακοκαιρίας Ελπίς.

Οπως είχε αποκαλύψει το «ethnos.gr» ήδη από τον περασμένο Ιούνιο, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών με απόφαση του τότε υφυπουργού, Γιάννη Κεφαλογιάννη, είχε εξαιρέσει για τρίτη διαδοχική φορά την ΤΡΑΙΝΟΣΕ έως και το τέλος Δεκεμβρίου 2024 από την εφαρμογή κρίσιμων άρθρων του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 1371/2007, ο οποίος ορίζει δικαιώματα και υποχρεώσεις των επιβατών σιδηροδρόμου υποχρεώνοντας τις εταιρίες σε αποζημιώσεις για τραυματισμούς, καθυστερήσεις, επιστροφή χρημάτων, κλπ. Παράλληλα ορίζει την υποχρέωση του παρόχου για παροχή γευμάτων, αλλά και καταλύματος στην περίπτωση πολύωρων καθυστερήσεων.

Με την απόφασή του το υπουργείο όχι μόνο απογυμνώνει τους επιβάτες σχεδόν από όλα τους τα δικαιώματα, αλλά υποβιβάζει σημαντικά και τον εποπτικό ρόλο της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ).

Αν και ο ίδιος ο Κανονισμός παραχωρεί το δικαίωμα εξαιρέσεων στα κράτη μέλη, δικαίωμα το οποίο έχουν εκμεταλλευτεί και άλλες χώρες, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι οι ιταλικοί σιδηρόδρομοι τον εφαρμόζουν στο ακέραιο στην Ιταλία χωρίς να εχουν ζητήσει καμία εξαίρεση, την ώρα που η ιταλικών συμφερόντων ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην Ελλάδα δε δεσμεύεται από βασικά άρθρα του.

Να σημειωθεί ότι βάσει άρθρου του Κανονισμού, το οποίο δεν ισχύει στην Ελλάδα με τη συγκεκριμένη απόφαση, ο καθένας από τους 11 τραυματίες της αμαξοστοιχίας 54 με την οποία συγκρούστηκε η εκχιονιστική μηχανή που ερχόταν για βοήθεια υπήρχε πρόβλεψη να λάβει τουλάχιστον 21.000 ευρώ ως προκαταβολή αποζημίωσης μέσα σε 15 μέρες. Αντ΄αυτού, ο υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής ανακοίνωσε ότι οι επιβατες των αμαξοστοιχιών θα λάβουν αποζημίωση 1.000 ευρώ.

Από ποιες υποχρεώσεις εξαιρείται η ΤΡΑΙΝΟΣΕ

Η απόφαση του υπουργείου συγκεκριμένα, εξαιρεί την ιδιωτική ΤΡΑΙΝΟΣΕ από επτά άρθρα ή τμήματα άρθρων που σχετίζονται με τα συστήματα ταξιδιωτικών πληροφοριών και κρατήσεων, προκαταβολές, την ευθύνη για καθυστερήσεις, απώλειες ανταπόκρισης και ακυρώσεις. Την αποζημίωση κομίστρου, τη συνδρομή της εταιρίας και τα πρότυπα ποιότητας υπηρεσιών.

Αναλυτικά, βάσει της εξαίρεσης, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ εξαιρείται από την υποχρέωση:

• χορήγησης προκαταβολής εντός 15 ημερών τουλάχιστον 21.000 ευρώ για κάθε επιβάτη που θα σκοτωθεί ή θα τραυματιστεί για την κάλυψη άμεσων οικονομικών αναγκών ανάλογα με την προκληθείσα ζημία. Η προκαταβολή μάλιστα δεν είναι επιστρεπτέα, εκτός από την περίπτωση κατά την οποία η προκληθείσα ζημία οφειλόταν σε αμέλεια ή σφάλμα του επιβάτη.

• Χορήγησης αποζημίωσης για καθυστερήσεις ανταπόκρισης και ακυρώσεις και έξοδα καταλύματος.

• Επιστροφής χρημάτων για καθυστερήσεις άνω των 60 λεπτών. Βάσει του κανονισμού, οι επιβάτες έχουν δικαίωμα επιστροφής κομίστρου ή συνέχισης ταξιδιού-επαναδρομολόγησης.

• Αποζημίωσης κομίστρου έως και 50% για καθυστερήσεις άνω των 2 ωρών.

• Παροχής γευμάτων και αναψυκτικών ανάλογα με το χρόνο αναμονής, εάν υπάρχουν στην αμαξοστοιχία ή στο σταθμό ή μπορούν να εξασφαλισθούν ευλόγως.

• Παροχής ξενοδοχείου ή άλλου κατάλυματος και μεταφορά μεταξύ του σιδηροδρομικού σταθμού και του τόπου καταλύματος, σε περίπτωση που είναι απαραίτητη η παραμονή για μία ή περισσότερες νύκτες ή μια επιπρόσθετη παραμονή, όταν και όπου αυτό είναι υλικά εφικτό.

Θεωρητικά λοιπόν η ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην περίπτωση 700 ταλαιπωρημένων επιβατών των πέντε αμαξοστοιχιών δεν ήταν υποχρεωμένη να παράσχει καν τροφή ή κατάλυμα στους επιβάτες που ξέμειναν στη μέση του πουθενά.

Να σημειωθεί μάλιστα ότι ο ευρωπαικός κανονισμός ισχύει και για τον αστικό σιδηρόδρομο, δηλαδή τους επιβάτες της ΣΤΑΣΥ (μετρό, ηλεκτρικός, τραμ) και του Προαστιακού Σιδηροδρόμου, αλλά με τις ίδιες εξαιρέσεις στα κρίσιμα άρθρα του.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι – όπως επισημαίνουν σιδηροδρομικές πηγές – η ύπαρξη αυτής της απόφασης δεν μπορεί από μόνη της να μπλοκάρει τις νομικές διεκδικήσεις των επιβατών κατά τη διάρκεια της πρόσφατης κακοκαιρίας καθώς στην περίπτωση αυτή τίθενται και άλλα πιο σοβαρά ζητήματα όπως αυτό της ίδιας της λειτουργίας του κράτους, της ηθικής βλάβης αλλά και της σωματικής βλάβης για όσους τραυματίστηκαν στη σύγκρουση της αμαξοστοιχίας 54 με τη μηχανή που ερχόταν για βοήθεια. Σίγουρα όμως θέτει ένα ακόμα εμπόδιο, το οποίο θα πρέπει να υπερπηδήσουν.

Είχε αντιδράσει η ΡΑΣ

Το βασικό επιχείρημα του υπουργείου Μεταφορών, το οποίο βεβαίως απολύτως εξυπηρετεί και την ιδιωτικοποιημένη ΤΡΑΙΝΟΣΕ ήταν «οι λειτουργικές συνθήκες του σιδηροδρομικού δικτύου», στις οποίες μπορεί να οφείλονται πολλές από τις δυσλειτουργίες και της εταιρίας λειτουργίας για τις οποίες μετά ο φορέας θα όφειλε αποζημιώσεις.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι επιβάτες του σιδηροδρόμου στην Ελλάδα απογυμνώνονται από βασικά τους δικαιώματα πληρώνοντας οι ίδιοι τη διαχρονική απαξίωση του δημόσιου ΟΣΕ, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την υποδομή (το δίκτυο), αλλά έχει αφεθεί σε πλήρη απαξίωση με ελάχιστους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους και τις τελευταίες μαζικές προσλήψεις να έχουν γίνει τη μακρινή δεκαετία του ΄80.

Η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών μάλιστα είχε προχωρήσει στην απόφαση εξαίρεσης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από τον Ευρωπαικό Κανονισμό παρά τις έντονες και έγγραφες αντιδράσεις της ΡΑΣ.

Η Ρυθμιστική Αρχή με σχετικό έγγραφό της προς το υπουργείο είχε προτείνει τη μη ανανέωση των εξαιρέσεων (οι προηγούμενες εξαιρέσεις είχαν δοθεί το 2009 και το 2014) και την πλήρη εφαρμογή του κανονισμού επισημαίνοντας ότι «Η χορήγηση των ως άνω εξαιρέσεων λήγει την 01.12.2019 και μπορεί να ανανεωθεί για τελευταία φορά έως την 03.12.2024. Η ΡΑΣ, στο πλαίσιο άσκησης των αρμοδιοτήτων της ως φορέας επιβολής της εφαρμογής του Κανονισμού 1371/07- (National Enforcement Body – N.E.B.), εκτιμά ότι οι εξαιρέσεις αυτές δημιουργούν δυσλειτουργία στην σιδηροδρομική μεταφορά επιβατών λειτουργώντας αποτρεπτικά προς τις σιδ/κες επιχειρήσεις για τη βελτίωση των υπηρεσιών τους προς τους επιβάτες».

Επιπλέον τόνιζε ότι «η ύπαρξη εξαιρέσεων δυσχεραίνει τον εποπτικό ρόλο της ΡΑΣ στην επιβολή του Κανονισμού που θα οδηγούσε σε ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών μεταφοράς και ταυτόχρονη μεγέθυνση του όγκου των επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ελλάδα.

Με κριτήριο και προτεραιότητα την εξυπηρέτηση των επιβατών, εν όψει της λήξης της υφιστάμενης απόφασης χορήγησης εξαιρέσεων το Δεκέμβριο 2019, προτείνουμε τη μη ανανέωση του χρόνου ισχύος των εξαιρέσεων αυτών και την πλήρη εφαρμογή του Κανονισμού».