Έρχεται ο ψηφιακός βοηθός στους σταθμούς του Μετρό - Τι θα αλλάξει στα Μέσα Σταθερής Τροχιάς την επόμενη 3ετία - Ποια έργα σχεδιάζονται

Στη βελτίωση του οικονομικού αποτυπώματος και της επιβατικής κίνησης, μεγέθη που υπέστησαν καθίζηση κατά τη διάρκεια των δύο ετών της πανδημίας του κορονοϊού προσδοκά η ΣΤΑΣΥ (Σταθερές Συγκοινωνίες) την επόμενη τριετία.

Κύριοι άξονες των βελτιωμένων μεγεθών εκτιμάται ότι θα είναι η ανάκτηση της εμπιστοσύνης του επιβατικού κοινού στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, αλλά και τα θετικά αποτελέσματα της επέκτασης του δικτύου των μέσων σταθερής τροχιάς με τη λειτουργία της γραμμής του τραμ προς τον Πειραιά, η οποία έχει ήδη δοθεί στην κυκλοφορία, αλλά και την παράδοση των τριων τελευταίων σταθμών της επέκτασης του μετρό προς Πειραιά, η οποία προγραμματίζεται για τον προσεχή Αύγουστο και θα μειώσει την απόσταση λιμάνι – Αεροδρόμιο σε 55 λεπτά.

Παράλληλα η ΣΤΑΣΥ, όπως αναφέρεται στο επιχειρησιακό της σχέδιο για τα έτη 2022 - 2025, το οποίο ενέκρινε πριν λίγες ημέρες το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και παρουσιάζει σήμερα το «ethnos.gr», σχεδιάζει για την επόμενη τριετία σειρά έργων, στα οποία εντάσσεται και η πολυαναμενόμενη υπογειοποίησης της γραμμής του ηλεκτρικού στο τμήμα Φάληρο – Πειραιάς, αλλά και μια εφαρμογή για κινητά που θα παρέχει στη φιλοσοφία της τηλεματικής των οδικών μέσων, πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για τα δρομολόγια, αλλά και κάθε απρόοπτο συμβάν που μπορεί να επηρεάσει την προγραμματισμένη κίνηση των συρμών.

Βεβαίως στο ίδιο διάστημα η εταιρία θα πρέπει να αντιμετωπίσει και ορισμένες από τις εγγενείς αδυναμίες της που αποτελούν και τα ασθενή της σημεία και συνοψίζονται στα εξής:

• Το ποσοστό ακυρώσεων δροµολογίων αιχµής που οφείλονται στην παλαιότητα των συρµών κυρίως της Γραµµής 1 και είναι – όπως αναφέρεται - μεγαλύτερο του επιθυμητού. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 2019 ακυρώθηκε το 2,82% των δρομολογίων σε ώρες αιχμής, το 2020 το 1,61%, το 2021 το 3,29%, για το 2022, το 2023 και το 2024 προβλέπεται ότι θα ακυρώνεται το 2,82%, ενώ για το 2025 εκτιμάται ότι θα ακυρώνεται το 1,96%. Η σημαντική βελτίωση το 2025 αποδίδεται στην πλήρη ένταξη στην κυκλοφορία της Γραµµής 1 του ανακαινισµένου στόλου της 8ης παραλαβής.
• Τις υψηλότερες ακυρώσεις που οδηγούν με τη σειρά τους σε µεγαλύτερη αναµονή και σε µειωµένη άνεση εντός του συρµού.
• Το πολύ υψηλό ποσοστό συρµών που βρίσκονται σε βαριά συντήρηση, ειδικότερα στην Γραµµή 1.
• Τους χρόνους προµήθειας ανταλλακτικών, οι οποίοι χρήζουν σηµαντικής βελτίωσης: «Απαιτείται στιβαρός σχεδιασµός και έλεγχος της διαδικασίας» σημειώνεται χαρακτηριστικά.
• Τους λιγότερους του απαιτούμενου αυτόµατους πωλητές εισιτηρίων, γεγονός που περιορίζει την εξυπηρέτηση των επιβατών.
• Τον αυξηµένο αριθµό αποχωρήσεων εξειδικευµένου προσωπικού µέσω του προγράµµατος κινητικότητας στο δηµόσιο τοµέα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι παρά τις μεγάλες ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό των συγκοινωνιακών εταιριών στο σύνολό τους, εξακολουθεί να παρατηρείται το φαινόμενο μετακίνησης εργαζομένων σε άλλες υπηρεσίες. Ειδικά για τη ΣΤΑΣΥ, βάσει των στοιχείων, το 2019 συνταξιοδοτήθηκαν 44 άτομα και μετατάχθηκαν σε φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης 22, ενώ το 2020 ο αριθμός των μετατάξεων σχεδόν διπλασιάστηκε με 43 εργαζομένους να μετακινούνται σε άλλους φορείς την ώρα που ακόμα 40 συνάδελφοί τους συνταξιοδοτήθηκαν.

Ερχεται ο «ψηφιακός βοηθός» στους σταθμούς

Μεγάλη σημασία δίνεται στα ψηφιακά έργα με στόχο τη βελτίωση της εμπειρίας μετακίνησης για τους πολίτες. Στην κατεύθυνση αυτή, θα παρουσιαστούν σύντομα εφαρµογές τεχνητής νοημοσύνης (AI) για την εξυπηρέτηση επιβατών. Αυτές θα έχουν τη «μορφή» «ψηφιακού βοηθού» (digital assistant) στους σταθμούς, θα γίνεται χρήση chatbot στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ θα υπάρχει και η δυνατότητα αναγνώρισης αντικειµένων και παραβατικής συµπεριφοράς.

Επίσης θα λανσαριστεί ειδική εφαρμογή με στόχο την πληροφόρηση επιβατών σε πραγματικό χρόνο για δεδομενα του Κέντρου Ελέγχου Λειτουργίας, όπως π.χ. δρομολόγια, αιφνιδιαστικές διακοπές κυκλοφορίας, κλπ. Η πρόσβαση στο σύστημα θα μπορεί να γίνεται από διαφορετικές συσκευές (κινητό, τάµπλετ κλπ.)

Θα υπάρξει διαθεσιµότητα ανοιχτών δεδοµένων για υποστήριξη της χρήσης από εφαρµογές τρίτων και από άλλες πλατφόρµες ενηµέρωσης. Συγκεκριμένα, θα παρέχονται δεδομένα σε εφαρµογές προγραµµατισµού ταξιδιού στην πόλη (πχ. Moovit), ιστοσελίδες ενηµέρωσης για την αστική κινητικότητα, τουριστικές ιστοσελίδες για την ενηµέρωση επισκεπτών κτλ.

Παράλληλα σχεδιάζεται και η τοποθέτηση και εκμετάλλευση κεραιών 5G μέσω συνεργασίας µε εταιρίες παροχής υπηρεσιών.

Από τον Μάρτιο θα ξεκινήσει και η ψηφιοποίηση της επιχειρησιακής λειτουργίας της βεβαίωσης και πληρωµής προστίµων. Το project έχει προυπολογισμό 200.000 ευρώ και αναμένεται να είναι έτοιμο σε διάστημα κάποιων μηνών.

Εισιτηριοδιαφυγή και βανδαλισμοί

Αν και το πρόβλημα στα μέσα σταθερής τροχιάς είναι σαφώς λιγότερο έντονο συγκριτικά με τα οδικά μέσα, στο επιχειρησιακό σχέδιο της ΣΤΑΣΥ αναφέρεται ξεκάθαρα ότι υπάρχει «μεγάλο ποσοστό εισιτηριοδιαφυγής/λαθρεπιβίβασης».

Ως σημαντικό «εργαλείο» για τον έλεγχό της, αναφέρεται η χρήση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, αλλά και η αντικατάσταση των πυλών στην επέκταση της γραµµής 3 προς Πειραιά και στην υπό κατασκευή γραµµή 4.

Να σημειωθεί ότι για το θέμα της εισιτηριοδιαφυγής διεξάγεται ήδη έρευνα για λογαριασμό του ΟΑΣΑ. Τα δεδομένα αυτά θα αναλυθούν, ενώ θα χρησιμοποιηθεί και κάθε μέσο επικοινωνίας της ΣΤΑΣΥ για τη σχετική ενημέρωση των επιβατών.

Επιπλέον σχεδιάζεται εντατικοποίηση των ελέγχων κομίστρου, οι οποίοι είχαν ατονήσει κατά την περίοδο της πανδημίας, ενώ παραμένει στους στόχους η δημιουργία ενός σώματος ελεγκτών προσαρμοσμένου στις νέες απαιτήσεις του ηλεκτρονικού εισιτηρίου.

Ως απειλή καταγράφεται και το ζήτημα των συχνών βανδαλισμών των συρμών κυρίως της Γραμμής 1, το οποίο προκαλεί ζητήματα ασφάλειας και προστασίας της περιουσίας της εταιρίας.

Αναμένεται αύξηση επιβατικής κίνησης και εσόδων εσόδων

Οπως είναι αναμενόμενο, υπολογίζεται ότι η θέση σε εµπορική λειτουργία των επεκτάσεων Μετρό και Τραµ, σε συνδυασµό µε τις ενέργειες ανάκτησης της εµπιστοσύνης του επιβατικού κοινού και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της εταιρίας, θα συµβάλλουν στην διασφάλιση και επαναφορά των εσόδων στα επίπεδα προ της περιόδου COVID-19.

Αντίστοιχα σημαντική ανάκαμψη αναμένεται και για την επιβατική κίνηση. Στο σχέδιο σημειώνεται ότι εκτιµάται ότι από το φθινόπωρο του 2021 και το 2022 µε την ένταξη της επέκτασης του ΤΡΑΜ, της επέκτασης της Γραµµής 3 του Μετρό κατά το β’ εξάµηνο και την σταδιακή έως την πλήρη άρση των περιορισµών µετακίνησης, οι επιβιβάσεις θα αυξηθούν κατά 37%, ενώ από το 2023 θα φτάσουν στο επίπεδο του 2018.

Αλλωστε η επέκταση του τραμ στον Πειραιά υπολογίζεται ότι θα αυξήσει την επιβατική κίνηση του μέσου κατά 35.000 επιβάτες ημερησίως, ενώ του μετρό κατά 132.000.

Το δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα για το έτος 2022 σε σχέση µε τις εκτιµήσεις του 2021 εµφανίζεται θετικά βελτιωµένο κατά 18,2 εκατ. ευρώ, ενώ αντίστοιχες βελτιώσεις αναµένονται για τα έτη 2023 - 2025.

Συγκεκριμένα, για το έτος 2022 εκτιµάται αύξηση των εσόδων κατά 22,78%, λόγω της αύξησης στα έσοδα από πωλήσεις υπηρεσιών, εξαιρουµένων των εσόδων από το ?ηµόσιο.

Επίσης εντός του 2022, αναµένεται η επιχορήγηση του ποσού των 20 εκατ. ευρώ για τα προς ένταξη έργα της ΣΤΑΣΥ «Αναβάθµιση συρµών 8ης παραλαβής γραµµής 1» και «Ανάκτηση ενέργειας µέσω αναβάθµισης 2 Υ/Σ έλξης».

Για το έτος 2023 σε σχέση µε το 2022 αναμένεται αύξηση κατά 5,98%. Εντός του 2023, η επιχορήγηση ανέρχεται στο ποσό των 28 εκατ. ευρώ για τα δύο παραπάνω έργα. Για το 2024 όμως σε σχέση µε το 2023 προβλέπεται µείωση κατά 14,68% καθώς τα ανωτέρω δύο έργα εκτιµώνται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί εντός του 2023. Από το έτος 2025 σε σχέση µε το 2024 αναµένεται αύξηση των εσόδων κατά 2,13% λόγω της αύξησης των πωλήσεων υπηρεσιών κατά 2,29%.

Τα έσοδα από Υπουργεία υπολογίζονται σταθερά στα 25 εκατ. Ευρώ από το 2022 έως το 2025.

Την ίδια στιγμή όμως αν και σε πρόσφατη δήλωσή του ο υφυπουργός Μεταφορών, Μιχάλης Παπαδόπουλος έχει επισημάνει ότι στόχος είναι η παραμονή του ΦΠΑ στις μεταφορές στο 13% εξαιτίας της οποίας μειώθηκε και το κόμιστρο στο 1,20 ευρώ, η ΣΤΑΣΥ κάνει πρόβλεψη εσόδων βασιζόμενη σε επαναφορά του συντελεστή ΦΠΑ στο 24% αποτυπώνοντας το έσοδο από τα υπουργεία σε καθαρή αξία στα 22,79 εκατ. ευρώ μετά το 2022.

Σημειώνεται ότι οι συγκοινωνιακές εταιρίες διαχρονικά εκτιμούν ότι υπάρχει μια υποκοστολόγηση των κοινωνικών πολιτικών του μειωμένου ή μηδενικού κομίστρου. Στο επιχειρησιακό σχέδιο αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «για τα έτη 2019 και 2020 η κοστολογηµένη αξία των παρεχόµενων υπηρεσιών του Οµίλου ΟΑΣΑ προς ειδικές οµάδες δικαιούχων µειωµένου και δωρεάν κοµίστρου υπολογιζόταν στα 151εκ.€ και 96εκ. € αντίστοιχα, ενώ η αποζηµίωση που λήφθηκε από τον Όµιλο για τις υπηρεσίες αυτές ήταν 50εκ. € για κάθε έτος, ήτοι 25εκ. € σε κάθε θυγατρική ΣΤΑΣΥ & ΟΣΥ».

Για τη βελτίωση των οικονομικών της, η ΣΤΑΣΥ θα προβεί και στην αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας της και µέσω έργων Σ?ΙΤ), ενώ γίνεται σαφής αναφορά στην ευκαιρία που ανοίγεται για την ανάληψη νέων έργων στην Ελλάδα ή και το εξωτερικό με προεξάρχουσα την ανάληψη της λειτουργίας του συστήματος μετρό Θεσσαλονίκης.

Αναφορικά με τις πηγές χρηματοδότησης, η εταιρία σημειώνει ότι οι κεφαλαιουχικές δαπάνες της εκτιµώνται σε €71 εκατ. για την περίοδο 2022 – 2025 και αφορούν κυρίως τα έργα αναβάθµισης συρµών 8ης παραλαβής γραµµής 1 και ανάκτησης ενέργειας. Για τα ποσά αυτά υπάρχει απόφαση ένταξης στο Πρόγραµµα ?ηµοσίων Επενδύσεων για τα έτη 2022-2023.

Για το σύνολο της τριετίας έως το 2025, µέρος του αναµενόµενου χρηµατοδοτικού ελλείµµατος καλύπτεται µέσω επιχορήγησης του τακτικού προϋπολογισµού ύψος €25 εκ.

Σε επίπεδο εξόδων προβλέπεται μεταξύ άλλων αύξηση στις παροχές τρίτων κατά 5 εκατ. ευρώ λόγω της αύξησης κατά 0,54 εκατ. ευρώ του κόστους της ενέργειας µε την σταδιακή επαναφορά του συγκοινωνιακού έργου στα προ της πανδηµίας επίπεδα και κατά 4,48 εκατ. ευρώ στις επισκευές και συντηρήσεις µε την υλοποίηση του υπολοίπου 71% (3,12 εκατ. ευρώ) του έργου της λείανσης των γραµµών, καθώς και την σταδιακή υλοποίηση ενός µεγάλου σχεδίου συντηρήσεων που αφορά τα συστήµατα, το τροχαίο υλικό και τα έργα υποδοµής.

Παράλληλα με αυτά, οι επεκτάσεις του δικτύου θα προκαλέσουν αυξημένα κόστη καθαρισμού και φύλαξης.

Τα βασικά έργα που σχεδιάζει η ΣΤΑΣΥ

• Αναβάθµιση συρµών Γραµµής 1 προυπολογισμού 70 εκ ευρώ. Πρόκειται για την αντικατάσταση µέρους του εξοπλισµού των συρµών 8ης παραλαβής επειδή δεν µπορεί να συντηρηθεί πλέον και την αναβάθµιση επί µέρους συστηµάτων ώστε να καταστούν οι συρµοί πιο σύγχρονοι και φιλικοί προς τον επιβάτη.
• Αναβάθμιση συρμών γραμμής 1 (10ης παραλαβής). Το έργο δε θεωρείται ακόμα ώριμο όπως αυτό για τους συρμούς 8ης παραλαβής, αλλά υπολογίζεται ότι θα απαιτήσει μελέτες κόστους 100.000 ευρώ, με το κόστος υλοποίησης του έργου να ανέρχεται σε 50 εκ. ευρώ.
• Υπογειοποίηση µεταξύ των σταθµών Πειραιάς - Φάληρο της Γραµµής 1 Ο προυπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 100 εκ. ευρώ. Το έργο χαρακτηρίζεται πρώτης προτεραιότητας για τη ΣΤΑΣΥ ΑΕ διότι η υφιστάµενη επιδοµή και υποδοµή έχουν εξαντλήσει το χρόνο ζωής τους με αποτέλεσμα να έχει τοποθετηθεί βραδυπορία 30 km/h στην κίνηση των συρµών, ενώ παράλληλα δηµιουργούνται προβλήµατα λειτουργικότητας και ασφάλειας στην κίνηση των επιβατικών συρµών. Επιπλέον, όπως επισημαίνει η ΣΤΑΣΥ, ολοκληρώνεται ο εκσυγχρονισµός της γραµµής 1 και είναι εφικτή η εφαρµογή ενός αξιόπιστου και ασφαλούς δροµολογίου, ενώ δηµιουργείται ένας νέος σταθµός στο µεσοδιάστηµα µεταξύ των στ. ΠΕΙΡΑΙΑΣ και ΦΑΛΗΡΟ ο οποίος θα προσελκύσει επιβάτες που χρησιµοποιούν έως σήμερα το όχηµά τους για να προσεγγίσουν τους πλησιέστερους σταθµούς. Με το έργο ενοποιείται ο αστικός ιστός και η απόδοση στην πόλη της έκτασης των 10 περίπου στρεµµάτων δίνει τη δυνατότητα εφαρµογής ενός ευρύτερου σχεδιασµού Βιώσιµης Αστικής Κινητικότητας.
• Κατασκευή νέου σταθµού στον Κηφισό προυπολογισμού 5 εκ. ευρώ, για την οποία αναμένεται ενημέρωση από την εταιρεία που ενδιαφέρεται να χρηµατοδοτήσει την κατασκευή του. Πρόταση για τη δημιουργία σταθμού μεταξύ Φαλήρου και Μοσχάτου έχουν ήδη κάνει δήμοι της περιοχής.
• Προμήθεια νέων διαρευματικών συρμών (DV) για την εξυπηρέτηση της γραμμής 3 «ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΑΕΡΟ?ΡΟΜΙΟ» προυπολογισμού 80,5 εκ. ευρώ. Κατά την 4η αναθεώρηση του Ε.Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ αφαιρέθηκε από τον προγραµµατισµό. Είναι δυνητικά επιλέξιµο για συγχρηµατοδότηση από ΕΠ της ΠΠ 2021- 2027. Το έργο είναι επιλέξιµο για το Π Μεταφορών, ενώ αναφέρθηκε το ενδεχόµενο δικαιούχος να είναι η Αττικό Μετρο
• Αντικατάσταση κυλιόμενων κλιμάκων: Συνολικά αναμένεται να αντικατασταθούν 145 κυλιόμενες σκάλες του βασικού έργου στις γραµµές 2 και 3, οι οποίες έχουν ξεπεράσει το χρονικό όριο λειτουργίας τους, τα υλικά τους είναι παρωχηµένης τεχνολογίας και υπάρχουν δυσκολίες στην εξεύρεση ανταλλακτικών. Παράλληλα λόγω του τρόπου λειτουργίας τους (συνεχής λειτουργία χωρίς αυτόµατο σύστηµα start-stop) είναι σηµαντικά ενεργοβόρες. Θεωρείται έργο πράσινης µετάβασης µε δυνατότητα άµεσης ωρίµανσης. Ο προυπολογισμός των απαιτούμενων μελετών υπολογίζεται σε 100.000 ευρώ και του έργου σε 7,5 εκ. ευρώ.
• Αντικατάσταση συστήματος αναγγελιών στις γραμμές 2 και 3: Το έργο κρίνεται απαραίτητο για την µετάδοση χρηστικών και εκτάκτου ανάγκης πληροφοριών στο επιβατικό κοινό. Αφορά στην αντικατάσταση του συστήµατος αναγγελιών (PA) σε 27 σταθµούς του µετρό, λόγω έλλειψης ανταλλακτικών και αδυναµίας συντήρησης και έχει προυπολογισμό 20.000 ευρώ για τη μελέτη και 1,25 εκ για την υλοποίηση.
• Ενίσχυση της σιδηροδρομικής γέφυρας Πουλόπουλου µήκους 90m περίπου, καθώς όπως αναφέρεται, «τα εφέδρανα είναι σε οριακή κατάσταση και απαιτείται η άµεση αντικατάστασή τους ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί µε ασφάλεια ο φορέας της γέφυρας». Ο πρυπολογισμός ανέρχεται σε 1,5 εκ. ευρω.
• Μελέτη ενίσχυσης σήρηγγας Γραµµής 1: Η σιδηροδροµική σήραγγα ΟΜΟΝΟΙΑ - ΑΤΤΙΚΗ έχει κατασκευαστεί το 1930 και απαιτείται η εκπόνηση µελέτης για την ενίσχυση αυτής ώστε να παραλαµβάνει µε ασφάλεια τα υπερκείµενα φορτία καθώς και τις δυναµικές φορτίσεις από την κίνηση των συρµών.