Τι σημαίνει ο πόλεμος στην Ουκρανία για την οικονομία της Βόρειας Ελλάδας: Τα ρωσικά αντίμετρα κρίνουν τη ζημιά

Η Ελλάδα είναι γνωστή για τον ήλιο και τις γούνες της είχε πει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, απολαμβάνοντας την φιλοξενία του στο Πόρτο Καρράς δίπλα στον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή κατά τη διάρκεια της τετραήμερης επίσκεψής του στη χώρα το 2005.

Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα γούνες, τουρισμός και όλα τα μεταποιητικά προϊόντα εξαιρέθηκαν από το ρωσικό εμπάργκο που επέβαλε η Μόσχα ως απάντηση στις κυρώσεις που αποφάσισε η Δύση το 2014 για την Ρωσία εξαιτίας της Ουκρανίας, καταφέρνοντας να διασωθούν μια σειρά από κλάδοι της ελληνικής οικονομίας δια πυρός και σιδήρου. Ο πόλεμος, ωστόσο, στην Ουκρανία προκαλεί εκ νέου «πονοκέφαλο» ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα για μια σειρά από οικονομικές δραστηριότητες όπως η κονσερβοποιΐα φρούτων  η οποία αποτελεί και τη «ναυαρχίδα» των ελληνικών εξαγωγών κομπόστας - προς Ρωσία, Ουκρανία και Λευκορωσία. Παγωμάρα επικρατεί και στην Καστοριά μετά τις τελευταίες εξελίξεις καθώς το 95% της παραγωγής των γουνοποιών καταλήγει σε Ρωσία και Ουκρανία.

Μέχρι πριν λίγες μέρες οι μηχανές στην Καστοριά δούλευαν στο φουλ καθώς προετοιμάζονταν για την διεθνή έκθεση που θα φιλοξενούσε η μακεδονική πόλη στις 5 Μαΐου, υποδέχοντας κυρίως Ρώσους αγοραστές. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη έκθεση γούνας διεθνώς-αντίστοιχη του Μιλάνου και του Χονγκ-Κονγκ που θα πραγματοποιούνταν μετά από τρία χρόνια σε όλο τον κόσμο. «Στράφι» κινδυνεύει να πάει λόγω του πολέμου, των κυρώσεων της Δύσης αλλά και της θεαματικής πτώσης του ρουβλιού και μια καλή χρόνια για την παραγωγή φρούτων και λαχανικών. Όλα αυτά τα χρόνια παρά το ρωσικό εμπάργκο κατέληγαν από τα χωράφια, κυρίως, της Μακεδονίας στη Μόσχα μέσω περιφερειακών χωρών, αποτελώντας το 10% των εξαγωγών του συγκεκριμένου κλάδου, φιγουράροντας η Ελλάδα στην πρώτη δεκάδα των μεγαλύτερων προμηθευτών φρούτων και λαχανικών της Ρωσίας. Οι πρώτες αναταράξεις καταγράφονται και στον κλάδο του τουρισμού καθώς οι Ρώσοι τουρίστες αν και είναι έβδομοι κατά σειρά σε αριθμό αφίξεων ετησίως, διαθέτουν δυνατό πορτοφόλι, κάνοντας τους υπολογίσιμη δύναμη ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα όπου συνήθως επιλέγουν να παραθερίσουν. Αγωνία όλων των κλάδων το εύρος των ρωσικών αντιμέτρων που αναμένεται να ανακοινώσει η Μόσχα ως απάντηση στις κυρώσεις της Δύσης. Από το μέγεθός τους θα εξαρτηθεί και το ύψος της ζημιάς. 

Πολυχρονάκης: Θα έχουμε πρόβλημα με την συγκομιδή και την διάθεση φρούτων και λαχανικών

Πρόβλημα με την συγκομιδή αλλά και την διάθεση φρούτων και λαχανικών ενδέχεται να δημιουργηθεί εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία για φρούτα και λαχανικά παρά την καλή χρονιά σε παραγωγή φέτος στη χώρα μας. Ενδεικτικό του μεγέθους του προβλήματος είναι ότι το 10% του συνόλου των εξαγωγών σε φρούτα και λαχανικά καταλήγει σε Ουκρανία και Ρωσία. «Στο άμεσο μέλλον αυτό μηδενίζεται. Και αυτό αφορά την βόρεια Ελλάδα. Φέτος είναι μια καλή παραγωγή και αν δεν παρθούν έγκαιρα μέτρα παρεμφερή με αυτά που ελήφθησαν το 2014, με το εμπάργκο της Ρωσίας θα έχουμε πρόβλημα με τη συγκομιδή και την διάθεσή τους» επισημαίνει στο ethnos.gr ο Γεώργιος Πολυχρονάκης, ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής Διακίνησης Φρούτων Λαχανικών και Χυμών INCOFRUIT — HELLAS.

Οι μειώσεις στις εξαγωγές ξεκίνησαν πριν ξεσπάσει ο πόλεμος-Η περίπτωση της φράουλας

Κάμψη στις ελληνικές εξαγωγές φρούτων και λαχανικών προς την Ρωσία καταγράφεται ήδη από τις αρχές του χρόνου. Σύμφωνα με τον κ. Πολυχρονάκη από την 1^η Ιανουαρίου μέχρι τις 18 Φεβρουαρίου φέτος οι εξαγωγές φράουλας (πέρσι καταγράφηκε ρεκόρ εξαγωγών όλων των εποχών με 66.000 τόνους), άγγιξαν τους 54 τόνους προς Λετονία και Λευκορωσία (για να καταλήξουν στην Ρωσία) σε αντίθεση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο που ήταν 1.100 τόνοι. Αντίστοιχα, πτωτικά νούμερα εξαγωγών παρουσιάζονται από τις αρχές της χρονιάς και προς άλλες περιοχές όπως είναι η Σερβία, η Μολδαβία, το Καζακστάν, η Λιθουανία, η Εσθονία, χώρες που χρησιμοποιούνται σαν σκαλοπάτια για την προώθηση φρούτων προς την Ρωσία. «Ήδη παρατηρείται αυτό το διάστημα ένα 10% μείωση της εξαγωγής μας στις φράουλες πριν από τον πόλεμο εξαιτίας του εμπάργκο της Λευκορωσίας από 1^η Ιανουάριου. Με την καινούργια κατάσταση που έχουν σταματήσει και έχουν μηδενιστεί οι εξαγωγές προς αυτούς του προορισμούς θα διευρυνθεί και θα μεγαλώσει η μείωση». Στην Ουκρανία κατέληγε και το 10% των εξαγωγών μας σε μανταρίνια, στελνοντας 14.000 τόνους αλλά και 9.000 τόνους ακτινίδια, συμπεριλαμβανομένης και της προώθησής τους προς Ρωσία μέσω περιφερειακών χωρών. «Αυτό προς το παρόν χάνεται».

Σημειώνεται ότι από το 2014 η Δύση επέβαλε κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας με την Μόσχα να απαντά με εμπάργκο στα κοινοτικά προϊόντα μεταξύ των οποίων και τα ελληνικά. Η Ρωσία το 2013 εισήγαγε από όλη την κοινότητα 2,2 εκατ τόνους φρούτα και λαχανικά εκ των οποίων 145.000 τόνοι ήταν από την Ελλάδα. Ήταν άλλωστε στην πρώτη δεκάδα των μεγαλύτερων προμηθευτών φρούτων και λαχανικών της Ρωσία, εξάγοντας 140.000 τόνους μέχρι τότε έκτοτε όπως προκύπτει από στοιχεία της INCOFRUIT — HELLAS.

«Από τότε κάναμε 6 χρόνια προκειμένου να διορθώσουμε και να επανέλθουμε σε μια κάποια φυσιολογική ροή των εξαγωγών μας, διευρύνοντας τις υπόλοιπες αγορές της ΕΕ και ανοίγοντας και νέες αγορές. Και σήμερα ενώ έχουμε φτάσει σε κάποια ισορροπία και έχουμε και μερικώς παρακάμψει μέσω άλλων χωρών περιφερειακών της Ρωσίας το εμπάργκο της, προωθώντας προϊόντα ελληνικά προς τη ρωσική αγορά έρχεται αυτή η εισβολή της Ρωσίας και τα οικονομικά μέτρα που πήρε η Κοινότητα και χάνουμε άλλους δυο πελάτες όπως είναι η Ουκρανία και η Λευκορωσία» παρατηρεί ο Γεώργιος Πολυχρονάκης.

Υπερπροσφορά φρούτων και λαχανικών και συμπίεση τιμών φέρνει ο πόλεμος 

Η Ουκρανία εισάγει από την Ε.Ε. ετησίως 350.000 τόνους φρούτα και λαχανικά εκ των οποίων 60.000 τόνους από την Ελλάδα και η Λευκορωσία εισάγει περίπου 400.000 τόνους από την κοινότητα εκ των οποίων 20.000 τόνους από την Ελλάδα. Αυτές οι δύο αγορές μαζί τις ποσότητες που έμμεσα στέλνονται και προς την Ρωσία φτάνουν τους 100.000-120.000 τόνους.  

«Αυτές πλέον οι ποσότητες θα επαναπροσανατολιστούν προς τις αγορές της ΕΕ και την εγχώρια αγορά μαζί με τα νούμερα των υπόλοιπων κοινοτικών εταίρων και κατά συνέπεια αυτό θα έχει την υπερπροσφορά και την μείωση των τιμών προς τα κάτω. Αυτό σε συνδυασμό με την ‘τρελή’ πορεία που έχει μέχρι τώρα η αύξηση των καυσίμων, των λιπασμάτων και του κόστους τυποποίησης και συσκευασίας συν το κόστος μεταφοράς θα καταστήσει κάποια προϊόντα το κόστος τους ασύμφορο προκειμένου να συγκομιστούν και να προωθηθούν στις αγορές, στις τιμές που θα έχουν διαμορφωθεί. Πολύ περισσότερο που σε όλες τις ευρωπαϊκές αγορές εκτίμηση μου είναι θα έχουμε μια υποκατανάλωση λόγω οικονομικών δυσκολιών των καταναλωτών».

Σύμφωνα με τον κ. Πολυχρονάκη τα δύο πρώτα χρόνια θα υπάρξουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις. «Το πόσο χρόνο θα χρειαστεί για να αποκατασταθεί η κατάσταση εξαρτάται και από τα αντιμέτρα που θα λάβουν οι Ρώσοι και από τα μέτρα που θα εξακολουθούν να ισχύουν από τους Ευρωπαίους γιατί αυτή η επιβολή του swift είναι πρόβλημα να στείλεις εμπόρευμα καθώς δημιουργεί πρόβλημα στις πληρωμές».

 Η κόντρα Δύσης και Ρωσίας επιδρά αρνητικά και στη γούνα

Το 2015 ο τζίρος της γούνας από τις εξαγωγές στην Ρωσία άγγιξε τα 150 εκατ. δολάρια, το 2019 και ενώ είχε επιβληθεί το εμπάργκο έπεσε στα 55 εκατ. δολάρια ενώ δύο χρόνια αργότερα (2021) λόγω του κορονοϊού ο τζίρος άγγιξε τα 9 εκατ. δολάρια και φέτος αυτό το νούμερο θα μηδενιστεί. Συνολικά στον κλάδο λειτουργούν 2.000 επιχειρήσεις και 5.000 εργαζόμενοι και το 95% της παραγωγής καταλήγει σε Ρωσία και Ουκρανία.

«Η Ουκρανία τελείωσε από πελάτης μας δεν πρόκειται να ξανασηκώσει κεφάλι και η Ρωσία με τα μέτρα που της έχουν επιβάλει, με την υποτίμηση στο ρούβλι καταστράφηκε. Θα παγώσουν οι εξαγωγές» αναφέρει στο ethnos.gr o πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Γούνας και πρόεδρος του Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς «Ο Προφήτης Ηλίας» Άκης Τσούκας.

Όπως εξηγεί ο ίδιος αν και οι γούνες δεν ήταν στα είδη που είχε επιβληθεί εμπάργκο, η Ρωσία αντέδρασε το προηγούμενο και έκανε εσωτερική παραγωγή, δημιούργησε πολύ δυνατή γουνοποιία, «κόβοντας» ένα πολύ μεγάλο κομμάτι από την δική μας παραγωγή καθώς τα κατασκεύαζαν αυτοί εξηγεί ο κ. Τσούκας.

Όλο αυτό το διάστημα οι μηχανές στην Καστοριά δούλευαν στο φουλ καθώς προετοιμάζονταν για την διεθνή έκθεση που θα φιλοξενούσε η μακεδονική πόλη στις 5 Μαΐου. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη έκθεση διεθνώς που θα πραγματοποιούνταν μετά από τρία χρόνια.

«Είχαμε ξεκινήσει ήδη δυναμικά λόγω της έκθεσης που θα γινόταν πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια. Περιμέναμε πάρα πολύ κόσμο γιατί είναι ένα από τα παγκόσμια γεγονότα γούνας διεθνώς αντίστοιχη του Χονγκ Κονγκ και Μιλάνου. Και μετά από τρίμηνο εμπάργκο που έβαλαν στις πτήσεις από Ρωσία πάει η έκθεση πάνε και όλα. Νομίζω ότι αν συνεχιστεί η κατάσταση δεν θα αντέξει ο κλάδος. Περιμένουμε τις κινήσεις της κυβέρνησης και έχουμε ζητήσει ραντεβού με το υπουργείο οικονομικών, εργασίας και ανάπτυξης. Ζητάμε αναστολή συμβάσεων εργαζομένων για να μην χαθεί το προσωπικό μας και πάγωμα όλων των υποχρεώσεων προς το δημόσιο και τις τράπεζες».   

Γρηγόρης Τάσιος: Ζητούμενο η ειρηνευτική διαδικασία για να ξαναζεσταθούν οι κρατήσεις- Πως θα καλυφθεί το κενό των Ρώσων και Ουκρανών τουριστών

Περίπου 600.000 Ρώσοι και 150.000 Ουκρανοί τουρίστες παραθέρισαν το 2019 στην Ελλάδα με τους Ρώσους να βρίσκονται στην 7^η κατά σειρά θέση αφίξεων στη χώρα σύμφωνα με τα στοιχεία της Πανελλήνιας Ένωσης Ξενοδόχων. Και παρά το γεγονός ότι δεν φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις είναι υπολογίσιμη δύναμη για την τουριστική βιομηχανία της βόρειας Ελλάδας εξαιτίας του καλού πορτοφολιού που διαθέτουν. «Αυτό δείχνει ότι ναι μεν χάνουμε μια εθνικότητα καλή, γιατί ήταν και εύρωστοι πελάτες, όμως το ζήτημα είναι να έχουμε σεζόν για να μπορέσουμε να προσελκύσουμε τουρίστες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες που είναι μέχρι την 7^η θέση» δήλωσε στο ethnos.gr o πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Γρηγόρης Τάσιος.

Την ίδια ώρα είναι πολύ λίγες μέχρι στιγμής οι ακυρώσεις από χώρες που γειτνιάζουν με την Ρωσία όπως η Ρουμανία και η Πολωνία. «Η ειρηνευτική διαδικασία είναι η πρώτη που έχουμε στο μυαλό μας για να μπορέσουμε να δούμε ξανά τις κρατήσεις να ζεσταίνονται ενόψει της καλοκαιρινή περιόδου. Αλλιώς ίδια περίοδο ήρθε η πανδημία τον Μάρτιο του 2020, θεωρούμε μια παρόμοια κατάσταση τον Μάρτιο του 2022» σημειώνει ο πρόεδρος της ΠΟΞ.

Κονσερβοποιία φρούτων-Σταμάτησαν οι φορτώσεις-Δεν υλοποιούνται τα συμβόλαια-Επιστρέφονται τα εμπορεύματα που είναι καθ’ οδόν

Πριν ακόμη ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία ο κλάδος της κονσερβοποιίας βρίσκονταν ήδη σε δύσκολη φάση εξαιτίας των θεαματικών αυξήσεων στο κόστος παραγωγής, ανεβάζοντας το κόστος του κουτιού κατά 60%. «Η ζάχαρη είναι πιο ακριβή κατά 40%, η ενέργεια πιο ακριβή 3-4 φορές και με βάσει αυτά τα δεδομένα σχεδιάζαμε την παραγωγή μας. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν ο πόλεμος στην Ουκρανία» δήλωσε στο ethnos.gr ο πρόεδρος της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδας (ΕΚΕ), Κώστας Αποστόλου.

Ρωσία και Ουκρανία και κατά δεύτερο λόγο η Λευκορωσία- που είναι μικρός πελάτης- έπαιρναν κυρίως από την Ελλάδα κομπόστα και χυμό ροδάκινου οι οποίες χρειάζονταν 40.000 τόνους φρούτων για να γίνουν. «Καταλαβαίνεις ότι μιλάμε για ένα μεγάλο κομμάτι της παραγωγής της περιοχής το οποίο αυτή τη στιγμή δεν έχει τύχη. Πρώτα απ’  όλα σταμάτησαν οι φορτώσεις. Δεν υλοποιούνται τα συμβόλαια. Από την άλλη, υπάρχει μια μεγάλη ανησυχία για αυτά που είναι σε εξέλιξη, για το πως και με ποιες διαδικασίες θα πληρωθούν. Και φορτία που ήταν στο δρόμο επεστράφησαν γατί ακριβώς υπάρχει αυτή η πολύ μεγάλη ανησυχία. Όσο υπάρχει το πρόβλημα με το swift αλλά και με την υποτίμηση της αξίας του ρουβλιού η κατάσταση θα είναι δύσκολη. Όταν έγιναν τα συμβόλαια η ιοστιμία ήταν κάτω από 90 ρούβλια προς ένα δολλάριο, τώρα είναι πάνω από 120 ρούβλια προς ένα δολλάριο. Αυτό δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα για τον πελάτη γιατί δεν μπορούμε να λειτουργούμε χωρίς τον πελάτη».

Φοβούνται επέκταση του ρωσικού εμπάργκο και στα μεταποιημένα προϊόντα

Ο κλάδος της κονσερβοποιίας ανησυχεί και για την αντίδραση της Ρωσίας και τα αντιμέτρα από της πλευρά της. «Θεωρούμε κατά πάσα πιθανότητα δεδομένο ότι το εμπάργκο της Ρωσίας στα γεωργικά προϊόντα που υπάρχει από το 2014 πιθανότατα θα επεκταθεί. Οπότε ανησυχούμε έντονα μην ενταχθούν τα μεταποιημένα προϊόντα σε αυτή την ιστορία. Όλο αυτό το πακέτο θα δημιουργήσει μεγάλες ανισορροπίες και στις πωλήσεις μας ιδίως με το χυμό του ροδάκινου κατά πρώτο λόγο και κατά δεύτερο με την κομπόστα» προσθέτει ο Κώστας Αποστόλου. 

Το 1/3 της παραγωγής χυμού κατέληγε σε Ρωσία και Ουκρανία

Στη βιομηχανία της μεταποίησης απασχολούνται 2.000 μόνιμο προσωπικό, περισσότεροι από 11.000 εποχιακοί από 3 εώς 8 μήνες και ο κλάδος της κονσερβοποιίας παίρνει αγροτικά προϊόντα από 11.000 αγροτικές οικογένειες για την μεταποίηση. «Είναι μεγάλα τα νούμερα. Ο κλάδος είναι αυστηρά εξαγωγικός και όλα τα προϊόντα φεύγουν έξω. Το 1% μένει στη χώρα. Φέρνει συνάλλαγμα που ξεπερνά τα 300 εκατ. και στην κομπόστα του ροδάκινου είμαστε οι leader της παγκόσμιας αγοράς. Στο χυμό απορροφούν το 1/3 της παραγωγής μας η Ρωσία και η Ουκρανία».