Τέλος στις αθρόες «αποβάσεις» τουριστών στο Γαιδουρονήσι για να σωθεί

Στην απαγόρευση της αποβίβασης τουριστών στη νήσο Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι, στην αναγνωρισμένη περιοχή Natura 2000, η οποία συστηματικά υποβαθμιζόταν τα τελευταία χρόνια απειλώντας με καταστροφή το ονομαστό και προστατευόμενο κεδροδάσος εξαιτίας των υπεράριθμων επισκεπτών καθόλη τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου προχώρησε τελικά η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης.

Ετσι, το φετινό καλοκαίρι τα πλοία που εκτελούν τις συγκεκριμένες εκδρομές δε θα μπορούν να αποβιβάζουν επισκέπτες στο Γαϊδουρονήσι, αλλά μόνο να κάνουν τον περίπλου του νησιού. Παράλληλα οι επισκέπτες θα μπορούν να κολυμπούν στα μοναδικά νερά χρησιμοποιώντας και τα παράλια χωρίς ωστόσο να έχουν τη δυνατότητα να εισέρχονται στην ενδοχώρα του νησιού ή να απολαμβάνουν τη σκια των θαλασσόκεδρων.

Συγκεκριμένα, η απόφαση που υπογράφει η Συντονίστρια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, Μαρία Κοζυράκη, η οποία δημοσιεύτηκε σήμερα στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ορίζει ότι από την 1η Μαίου 2022 έως την 31 Οκτωβρίου 2022 και από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου:

• Απαγορεύεται η αποβίβαση επισκεπτών από επιβατηγά τουριστικά πλοία (ημερόπλοια), επιβατηγά τουριστικά ολικής ναύλωσης και ιδιωτικά σκάφη αναψυχής δια των αυθαίρετων προβλητών που ευρίσκονται στη νήσο Χρυσή, ενώ επιτρέπεται στα μέσα αυτά να κάνουν τον περίπλου του νησιού καθώς και στάσεις (αγκυροβολιά) πλησίον των παράλιων, για τη λήψη θαλάσσιου λουτρού των περιηγητών.
• Οι επισκέπτες, κατά τη λήψη θαλάσσιου λουτρού, θα μπορούν να κάνουν χρήση των παράλιων, χωρίς όμως να επιτρέπεται η πρόσβαση στην ενδοχώρα του νησιού, ούτε να κάνουν χρήση της σκιάς των θαλασσόκεδρων εντός του επαπειλούμενου οικοτόπου.
• Από τις συγκεκριμένες απαγορεύσεις εξαιρείται μόνο το προσωπικό φύλαξης και εποπτείας, άτομα ή ομάδα ατόμων που πραγματοποιούν επιστημονική έρευνα, κατόπιν αδειοδότησης, καθώς και φυσικά πρόσωπα που έχουν νόμιμα εμπράγματα δικαιώματα επί της νήσου.

Η νήσος Χρυσή φιλοξενεί μοναδικής αξίας οικοτόπους, καθώς και σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, με πλέον εμβληματικό τον αιωνόβιο κέδρο που συναντάται σε μια εκτεταμένη έκταση συνολικής επιφάνειας 350 στρεμμάτων.

Η απόφαση έρχεται σε συνέχεια της ΚΥΑ των υπουργείων Περιβάλλοντος και Οικονομικών, η οποία είχε εκδοθεί τον περασμένο Σεπτέμβριο ύστερα από καθυστέρηση ετών μετά και το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για το ίδιο θέμα που χρονολογείται από το 2017.

Ο Συνήγορος μάλιστα χρειάστηκε να επανέλθει και φέτος – τον περασμένο Φεβρουάριο - με νέα ανακοίνωση, στην οποία υπενθύμιζε το πόρισμά του που ήταν αποτέλεσμα 10ετούς διερεύνησης του θέματος της διαχείρισης και προστασίας της νήσου Χρυσής και τόνιζε ότι «καθίσταται αναγκαία η άμεση λήψη των απαραίτητων μέτρων και πρωτοβουλιών, όπως η έκδοση και εφαρμογή των προβλεπόμενων νομοθετικών και κανονιστικών πράξεων, καθώς και η εκπόνηση των προβλεπόμενων μελετών».

Υπενθυμίζεται ότι στο διάστημα που είχε προηγηθεί ο Συνήγορος του Πολίτη είχε προβεί σε σειρά έγγραφων παρεμβάσεων προς τους συναρμόδιους φορείς σχετικά με την πλημμελή εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου, την παράλειψη ολοκλήρωσης των διοικητικών διαδικασιών και την αδυναμία συνεργασίας των συναρμόδιων υπηρεσιών. Επιπλέον είχε αποστείλει ενημερωτικό έγγραφο στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας για τη διοικητική ανταπόκριση των φορέων.

Το περασμένο φθινόπωρο με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που υπέγραψαν ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, Θεόδωρος Σκυλακάκης και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς, το Γαϊδουρονήσι και το Μικρονήσι, μία βραχονησίδα που βρίσκεται 700 μέτρα ανατολικά της Χρυσής, στη νότια Κρήτη είχαν εισέλθει σε αυστηρό καθεστώς προστασίας.

Με τη συγκεκριμένη απόφαση καθορίστηκε το σχέδιο δράσης για την αποτελεσματική προστασία, διατήρηση και διαχείριση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, που διαθέτουν η χερσαία και η θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί, μέσω της θεσμοθέτησης ειδικών όρων και περιορισμών κατά ζώνες. Συγκεκριμένα η περιοχή χωρίστηκε σε τέσσερεις ζώνες προστασίας, τις Α1, Α2, Β και Γ.

Ειδικότερα, σε όλη την έκταση των Ζωνών Α1 και Α2 οριζόταν ότι επιτρέπονται η κίνηση και ξενάγηση των επισκεπτών μόνο στα διαμορφωμένα μονοπάτια για περιβαλλοντική εκπαίδευση ή για αναψυχή, η εφαρμογή δασοκομικών μέτρων για τον περιορισμό εξάπλωσης της τραχείας πεύκης, αλλά και η υλοποίηση έργων αντιπυρικής προστασίας και δεντροφύτευσης.

Στη Ζώνη Β προβλέπεται η κατασκευή και λειτουργία ήπιων υποδομών, ενώ στη Ζώνη Γ ισχύουν οι διατάξεις για την προστασία και διαχείριση των περιοχών του Δικτύου NATURA 2000.

Σύμφωνα με την ΚΥΑ, απαγορεύεται η κάθε είδους δόμηση, εκτός μικρών, κατάλληλα χωροθετημένων και προσαρμοσμένων στο περιβάλλον αναγκαίων υποδομών, η θήρα, η εισαγωγή ξενικών ειδών της άγριας πανίδας/ορνιθοπανίδας, η βόσκηση, η μελισσοκομία, η αγροτική καλλιέργεια και η αλιεία με συρόμενα εργαλεία, ώστε να προστατευτούν τα λιβάδια Ποσειδωνίας που απαντώνται στον βυθό γύρω από το νησί.

Αναφορικά με την επισκεψιμότητα στο νησί οριζόταν ότι ο μέγιστος αριθμός των επισκεπτών σε ημερήσια βάση, το χρονικό διάστημα που θα επιτρέπονται οι επισκέψεις, η διάρκεια που θα επιτρέπεται ημερησίως η επίσκεψη στην περιοχή της Νήσου Χρυσή και οι ακολουθούμενες διαδρομές θα καθοριστούν μετά την εκπόνηση Μελέτης Φέρουσας Ικανότητας Επισκεπτών. Τελικώς η λύση που επελέγη σε πρώτη φάση για τη φετινή χρονιά είναι η πλήρης απουσία αποβιβάσεων στο νησί.

Οι διαπιστώσεις του Συνηγόρου του Πολίτη και οι παραβάσεις

Πληθώρα πολεοδομικών και περιβαλλοντικών παραβάσεων στη νήσο Χρυσή Λασιθίου που συνοψίζονται σε παράνομες αυθαίρετες κατασκευές και δραστηριότητες είχε διαπιστώσει ήδη από το 2001 ο Συνήγορος του Πολίτη.

Η Χρυσή αποτελεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, δασική έκταση και δάσος αµµοθίνας, αρχαιολογικό χώρο και µόνιµο καταφύγιο θηραµάτων. Έχει χαρακτηριστεί οικότοπος προτεραιότητας και ζώνη ειδικής διατήρησης του δικτύου Natura 2000. Επίσης, ο υγρότοπος «Αλυκή Χρυσής» προστατεύεται ως µικρός νησιωτικός υγρότοπος, ενώ το σύνολο της Χρυσής είναι χαρακτηρισµένη αναδασωτέα περιοχή, όπου απαγορεύεται η βοσκή και η υλοτοµία.

Στο πόρισμά του ο Συνήγορος σημείωνε ότι οι ενέργειες που έχουν γίνει µέχρι σήµερα από τις συναρµόδιες υπηρεσίες δεν έχουν επιφέρει το επιθυµητό αποτέλεσµα για τον έλεγχο της περιβαλλοντικής ρύπανσης, της παράτυπης επισκεψιµότητας της νήσου, των αυθαίρετων εργασιών και επικίνδυνων κατασκευών, των δράσεων αναψυχής και της µακροχρόνιας διαµονής κατασκηνωτών. «Οι ενέργειες των υπηρεσιών είναι αποσπασµατικές, ενώ, παράλληλα, διαπιστώνεται παράλειψη των οφειλόµενων ενεργειών τους», τόνιζε.

Χαρακτηριστικό της καταστασης είναι ότι σε έλεγχο των δασικών υπηρεσιών το 2016 είχαν εντοπιστεί συνολικά 45 σκηνές από επισκέπτες που είχαν κατασκηνώσει. Επίσης είχε εντοπιστεί καντίνα, η οποία είχε επεκταθεί σε χώρο που υπερέβαινε την επιφάνεια η οποία είχε μισθωθεί για το σκοπό αυτό καθώς και η χρήση δημόσιου νερού, το οποίο προοριζόταν για τις ποτίστρες επιβίωσης της άγριας πανίδας του νησιού.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος είχε ήδη από την προηγούμενη θερινή περίοδο ανακοινώσει την πρόθεσή του για απομάκρυνση παράνομων κατασκευών, φύλαξη της Χρυσής με ανθρώπινο δυναμικό και καθαρισμό της νήσου από μπάζα και απορρίμματα.