ΤΡΑΙΝΟΣΕ: Επιδότηση ως άγονου του δρομολογίου Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Το ethnos.gr αποκαλύπτει τη σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο

Συνέχιση της επιδότησης ως άγονου του βασικού σιδηροδρομικού δρομολογίου Αθήνα – Θεσσαλονίκη που συνδέει τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας με εισιτήριο άνω των 40 ευρώ για απλή μετάβαση, επιδότηση της εταιρίας για δρομολόγια που θα εκτελούνται εξαρχής και βάσει προγράμματος με ...λεωφορεία αντί για τρένα και επενδύσεις εκ μέρους της ΤΡΑΙΝΟΣΕ ύψους 163,5 εκατομμυρίων ευρώ, στις οποίες όμως περιλαμβάνονται και τα ήδη αποκτηθέντα 5 «βέλη», τα ETR 470 και τα μισθώματα από τα τρένα υδρογόνου και τα ηλεκτρικά τρένα που θα αγοράσει η ΓΑΙΑΟΣΕ αλλά θα χρησιμοποιεί η εταιρία περιλαμβάνει η σύμβαση – μαμούθ του μισού δισεκατομμυρίου, η οποία υπεγράφη μεταξύ της εταιρίας και του Ελληνικού Δημοσίου. Η σύμβαση, την οποία αποκαλύπτει σήμερα το «ethnos.gr», αφορά την εκτέλεση των άγονων δρομολογίων για ακόμα 10 + 5 χρόνια, γεγονός που ανεβάζει το τίμημα στα 750 εκ. ευρώ για τη 15ετία και συνολικά στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ για όλο το διάστημα από την εξαγορά της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από τους Ιταλούς. Ξεκινά να ισχύει αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2022 με τη δεκαετία να λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2031 και τα πέντε χρόνια της παράτασης στα τέλη Δεκεμβριου 2036.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις σε νέα τρένα από την πίνακα του παραρτήματος προκύπτει ξεκάθαρα ότι πρόκειται για τα μισθώματα που η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα πληρώνει στη ΓΑΙΑΟΣΕ προκειμένου να τα χρησιμοποιεί για να εκτελεί δρομολόγια, για τα οποία επιδοτείται από το Ελληνικό Δημόσιο με 50 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.

Αναλυτικά η επενδυτική δραστηριότητα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η οποία απαιτείται από τη σύμβαση, περιλαμβάνει τα εξής:

• Απόκτηση και δρομολόγηση 5 τρένων ETR 470 με κεφαλαιακή δαπάνη παρόχου 47,5 εκ. ευρώ και ολοκλήρωση επένδυσης το τέλος του 2022.

• Μίσθωση νέων υδρογονοκίνητων τρένων (10 μονάδες) με δαπάνη 54 εκ. ευρώ και ορίζοντα ολοκλήρωσης της επένδυσης το τέλος του 2027.

• Μίσθωση νέων ηλεκτροκίνητων τρένων (10 μονάδες) με κεφαλαιακή δαπάνη 32 εκ. ευρώ και ολοκλήρωση της επένδυσης στα τέλη του 2027.

• Συστήματα ΙΤ (σύστημα πληροφόρησης επιβατών, νέα εμπορική πλατφόρμα, ενσωμάτωση περιστρεφόμενων θυρών ηλεκτρονικού εισιτηρίου στην Αθήνα, σύστημα διαχείρισης στόλου με κεφαλαιακή δαπάνη) με δαπάνη 15 εκ. ευρώ και ολοκλήρωση επένδυσης τον Δεκέμβριο του 2024.

• Αναβάθμιση μισθωμένου στόλου τρένων (15 μονάδες) με δαπάνη 15 εκ. ευρώ και ολοκλήρωση της επένδυσης στα τέλη του 2029.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τη μίσθωση/δρομολόγηση νέων τρένων υδρογόνου και ηλεκτρικών επισημαίνεται ότι η κεφαλαιακή επένδυση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα καταβληθεί ως συνολική προκαταβολή μισθώματος που θα αντιστοιχεί στο 40% της αγοραίας αξίας των τρένων που θα υλοποιήσει η ΓΑΙΑΟΣΕ, το δε υπολειπόμενο ποσοστό 60% της αξίας τους θα καλύπτεται από τη χρηματική συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης προς τη ΓΑΙΑΟΣΕ.

Στο σημείο αυτό, πάντως, θα πρέπει να αναφερθεί ότι κυρίως σε ό,τι αφορά τα ηλεκτροκίνητα τρένα πηγές των εργαζομένων στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ έλεγαν στο «ethnos.gr» ότι ο χρονικός ορίζοντας του 2027 είναι πολύ μακριά σε σχέση με τις ανάγκες του Προαστιακού ειδικά στη Θεσσαλονίκη, όπου το πρόβλημα με το τροχαίο υλικό είναι τεράστιο. Επιπροσθέτως ανέφεραν ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα το οποίο θα πρέπει να εφαρμοστεί από τις 15 Μαίου θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ακολουθηθεί από το υπάρχον προσωπικό.

Ως προς τις επενδύσεις της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, στη σύμβαση αναφέρεται ότι το Δημόσιο δεσμεύεται επίσης σε επιστροφή της κεφαλαιακής επένδυσης στον πάροχο κατά το αναπόσβεστο τμημα της σε περίπτωση ενδεχόμενης πρόωρης λήξης της σύμβασης ή μη χορήγησης της 5ετούς παράτασης παρά την εμπρόθεσμη ολοκλήρωση της κεφαλαιακής επένδυσης, αλλά και σε περίπτωση μη σύναψης νέας κατά τη λήξη και της 5ετούς παράτασης εφόσον υφίσταται αναπόσβεστο μέρος της κεφαλαιακής επένδυσης.

Η αποζημίωση, οι ρήτρες για ακυρώσεις και το bonus

Η ετήσια αποζημίωση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από το Δημόσιο είναι 50 εκατομμύρια ευρώ και περιλαμβάνει ποσό έως 21 έως 21 εκ. αποζημίωση της ΤΡΑΙΝΟΣΕγια την παροχή υπηρεσιών, ποσό έως 19 εκ ευρώ για τέλη χρήσης της υποδομής που καταβάλλονται στον ΟΣΕ και ποσό έως 10 εκ. ευρώ που θα καταβάλλεται στη ΓΑΙΑΟΣΕ ως αντίτιμο των μισθωμάτων του τροχαίου υλικού που χρησιμοποιεί (όλα τα ποσά είναι χωρίς ΦΠΑ).

Το ποσό της επιδότησης θα μειώνεται ετησίως ή ανά εξάμηνο ανάλογα με τις επιβληθείσες ποινές για δρομολόγια που δεν πραγματοποιήθηκαν με ευθύνη του παρόχου εκτός εάν έχουν αντικατασταθεί από άλλα σιδηροδρομικά δρομολόγια ακόμα και από δρομολόγια που εκτελέστηκαν με άλλα μέσα (π.χ. λεωφορεία).

Ως κίνητρο αποδοτικότητας τα καθαρά έσοδα επιμερίζονται κατά 80% στον πάροχο και 20% στο Ελληνικό Δημόσιο, ενώ ορίζεται ελάχιστο κέρδος για τον πρώτο ύψους 2 εκ. ευρώ. Στη σύμβαση καθίσταται σαφές ότι για κάθε μη εκτέλεση ή ακύρωση προγραμματισμένου μεμονωμένου δρομολογίου, η οποία οφείλεται σε υπαιτιότητα του παρόχου:

• θα παρακρατείται το ποσό της αποζημίωσης του δρομολογίου που δεν έχει εκτελεστεί και

• θα επιβάλλεται ποινή ίση με την αξία του δρομολογίου που δεν εκτελέστηκε ή ακυρώθηκε.

Επίσης σε περίπτωση αδικαιολόγητων αποκλίσεων ως προς την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών (άνω του 15% από τους αντίστοιχους δείκτες του προηγούμενου έτους) καθώς και την τήρηση και υποβολή των λογιστικών στοιχείων, το Δημόσιο μπορεί να επιβάλει πρόστιμο, το οποίο όμως δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1% της ετήσιας αξίας της σύμβασης. Η ποινή ορίζεται ότι δε θα επιβάλλεται εφόσον η ΤΡΑΙΝΟΣΕ συμμορφωθεί εντός της προθεσμίας που θα τεθεί από το Δημόσιο.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τη μη απόκτηση του πιστοποιητικού ποιοτικών υπηρεσιών (αφορούν ακρίβεια δρομολογίων, συνέχεια της υπηρεσίας και ποιότητα σε συρμούς και σταθμούς), ορίζεται ότι θα επιβάλλεται στον πάροχο ποινή ίση με το 1% των συνολικών εσόδων του προηγούμενου ετους, αφαιρουμένου του ποσοστού του Ελληνικού Δημοσίου, η οποία θα διπλασιάζεται στο 2% σε περίπτωση υποτροπής.

Εάν κατά την εκκαθάριση δύο συναπτών οικονομικών χρήσεων διαπιστωθεί ότι τα έσοδα (συμεριλαμβανομένων των 50 εκ. της επιδότησης) είναι μικρότερα από τα λειτουργικά έξοδα για λόγους ανωτέρας βίας, η διαφορά θα καλύπεται από τον πάροχο με ίδιους πόρους, ο οποίος θα καλύψει στη συνέχεια από το ποσό που αναλογεί υπέρ του Δημοσίου από την επομενη οικονομική χρήση. Εάν κατά τις αμέσως επομενες τρεις χρήσεις τα έσοδα είναι επίσης αρνητικά, το Δημόσιο θα επιδοτήσει τον πάροχο για την κάλυψη της σωρευμένης ζημίας ή θα συμφωνηθεί αναπροσαρμογή του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης.

Τα προβλήματα στο δίκτυο

Δεδομένης όμως της κακής κατάστασης του δικτύου, την οποία δεν έχει κρύψει ούτε η ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών ούτε η διοίκηση του ΟΣΕ που από κοινού σχεδιάζουν το μεγάλο ΣΔΙΤ της συντήρησης και ανάταξης, το οποίο ωστόσο διαρκώς αναβάλλεται, θα πρέπει να θεωρείται εκ προοιμίου δεδομένου ότι θα υπάρξουν αρκετές περιπτώσεις δυσλειτουργιών, καθυστερήσεων ή και ματαιώσεων δρομολογίων για τις οποίες δε θα αναζητηθούν ευθύνες ή πληρωμή ρητρών από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αλλά το επιβατικό κοινό θα εξακολουθήσει να ταλαιπωρείται.

Κι αυτό διότι η συντήρηση του δικτύου και η διατήρησή του σε ένα ασφαλές επίπεδο είναι ευθύνη του διαχειριστή της υποδομής, δηλαδή του ΟΣΕ. Ετσι, για μια σειρά αιτιών εξαιτίας των οποίων συχνά υπάρχουν καθυστερήσεις και ματαιώσεις δρομολογίων, όπως προβλήματα στα κλειδιά, διακοπές ηλεκτροδότησης, κλπ δεν προβλέπονται συνέπειες.

Οπως επισημαίνεται, η εκτέλεση των υπηρεσιών μπορεί να διακοπεί ή να τροποποιηθεί χωρίς υπαιτιότητα του παρόχου λόγω μη προγραμματισμένων εργασιών ή παρατεταμένου προβλήματος στο δίκτυο ή λόγω αδυναμιας του ΟΣΕ να εκτελέσει τα ετήσια προγραμματισμένα έργα ή να καθυστερήσει την εκτέλεσή τους. «Συνέπειες από τη μη εκτέλεση μέρους των υπηρεσιών που προκύπτουν από τις παραπάνω καταστάσεις δε βαρύνουν τον πάροχο», αναφέρεται.

Σε άλλο άρθρο αναλύονται τα γεγονότα για τα οποία δεν ευθύνεται ο πάροχος. Σε αυτό τονίζεται ότι δεν καταλογίζονται εις βάρος του παρόχου αθετήσεις των υποχρεώσεών του, στην έκταση κατά την οποία αυτές δεν οφείλονται σε υπαιτιότητά του ή οφείλονται σε γεγονός που συνιστά ανωτέρα βία. Σημειώνεται ότι σε κάθε περίπτωση η ΤΡΑΙΝΟΣΕ οφείλει να τηρεί τις υποχρεώσεις της για τη σχετική πληροφόρηση του επιβατικού κοινού και του Ελληνικού Δημοσίου καταβάλλοντας παράλληλα κάθε προσπάθεια περιορισμου των συνεπειών.

Οσον αφορά τις ευθύνες υπογραμμίζεται ότι «δεν καταλογίζονται εις βάρος του παρόχου παρεκκλίσεις στην παροχή των υπηρεσιών. Όπου η μη τήρηση των ποιοτικών και ποσοτικών υποχρεώσεων εκ μέρους του προκαλείται από λόγους συνδεδεμένους με τη σιδηροδρομική υποδομή, όπως ενδεικτικά ακυρώσεις ή καθυστερήσεις δρομολογίων εξαιτίας της σιδηροδρομικής υποδομής και προβληματων σε αυτήν (π.χ. βλάβες αιχμών, λανθασμένος χειρισμός των αιχμών, καθίζηση γραμμής, διακοπή ηλεκτροδότησης, υπερβολική βλάστηση, παρουσία ζώων στις γραμμές, παρουσί ααντικειμένων που εμποδίζουν την κίνηση του συρμού στις γραμμές, κλπ) ή εξαιτίας της αδυναμίας του διαχειριστή υποδομής (δηλαδή του ΟΣΕ) να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα Σύμβαση πρόσβασης στο δίκτυο».

Δρομολόγια και τροχαίο υλικό

Την πορεία της σύμβασης θα παρακολουθεί η «Επιτροπή Παρακολούθησης», η οποία θα απαρτίζεται από τρεις εκπροσώπους του υπουργείου, εκ των οποίων ο ένας ορίζεται από τον υπουργό ο πρόεδρος και τρεις εκπροσώπους του παρόχου.

Εως την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα υποβάλλει στην Επιτροπή πρόταση επικαιροποίησης των υπηρεσιών και το σχέδιο δρομολογίων του επόμενου έτους με πλήρη κοστολόγηση.

Τα δρομολόγια που ορίζεται από τη σύμβαση ότι θα εκτελούνται με λεωφορεία είναι το Κιάτο – Πάτρα, το Δράμα – Ξάνθη (καθημερινά ένα ζεύγος δρομολογίων), Τιθορέα – Οινόη (καθημερινά 1 ζεύγος δρομολογίων), Λειανοκλάδι – Λαμία (καθημερινά 4 ζεύγη δρομολογίων) και Καστελόκαμπός Ακταίο – Αγιος Βασίλειος (καθημερινά 17 ζεύγη δρομολογίων).

Σε ό,τι αφορά το τροχαίο υλικό, ορίζεται ότι ο πάροχος θα χρησιμοποιεί κατά προτεραιότητα τα τρένα ιδιοκτησίας του Δημοσίου που μισθώνει από τη ΓΑΙΑΟΣΕ. Ωστόσο αυτό δεν είναι δεσμευτικό καθώς θα μπορεί να χρησιμοποιήσει καλύτερο και καταλληλότερο τροχαίο υλικό της επιλογής του εφόσον το τεκμηριώσει.

Επιπλέον θα μπορεί να μειώσει επιπλέον το ύψος των μισθωμάτων στη ΓΑΙΑΟΣΕ μέσω των εργασιών για την ανάταξη συρμών που μισθώνει απ΄αυτήν. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι εάν καποιοι συρμοί χρήζουν ανάταξης, ο υπουργός Μεταφορών με απόφασή του ύστερα από σχετικό αιτιολογημένο αίτημα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και έγκριση της ΓΑΙΑΟΣΕ μπορεί να της αναθέσει την ανάταξη στην τεχνική της βάση. Στην περίπτωση αυτή το κοστος θα βαρύνει τη ΓΑΙΑΟΣΕ και θα συμψηφίζεται με τα μισθώματα που λαμβάνει από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ για τα τρένα.

Οι εργαζόμενοι

Σύμφωνα με τα στοιχεια για τους εργαζομένους της ΤΡΑΙΝΟΣΕ που αναφέρονται στη σύμβαση, σήμερα στην εταιρία απασχολούνται 1.016 άτομα κατανεμημένα στις εξής ειδικότητες:

• Προσωπικό έλξης (μηχανοδηγοί): 237 άτομα

• Οδηγοί λεωφορείων: 19

• Τεχνικό προσωπικό: 371

• Προσωπικό ελέγχου κυκλοφορίας: 10

• Προσωπικό κίνησης και εισιτηριοδότες: 116

• Διοικητικό προσωπικό: 263

Καθόλη τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης δε θίγονται τα μισθολογικά, ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων

Βασικά σημεία με μία ματιά

Υποκατάσταση σιδηροδρομικών από άλλα μέσα: Υποβολή αναφοράς 5 εργάσιμες ημέρες από την έναρξη χρήση άλλων μέσων ανά δρομολόγιο.

Σχέδιο συνδυασμένης χρήσης σιδηροδρόμων και ποδηλάτων: Υποβολή της πρώτης έκθεσης τεκμηριωσης στις 30 Απριλίου 2023.

Βεβαίωση για την ανάπτυξη και εφαρμογή συστήματος ελέγχου ποιότητας και πιστοποίηση από ανεξάρτητο φορέα: Εντός του 2022 η πρώτη βεβαίωση και ετήσια αναφορά επιθεώρησης και πιστοποίησης συστήματος ελέγχου.

Βεβαίωση ολοκλήρωσης και λειτουργίας του συστηματος ενημέρωσης επιβατών.

Αναφορά ελέγχου επικύρωσης των εισιτηρίων: Ανά εξάμηνο.

Αναφορά για προβλήματα στην παροχή υπηρεσιών λόγω μεταβολής προγραμματισμού έργων υποδομής: Εντός πέντε εργάσιμων ημερών από την ειδοποίηση του φορέα προγραμματισμού.

Αναφορά ελλείψεων σε σταθμούς που επηρεάζουν την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών: Ανά εξάμηνο και εκτάκτως όταν παρουσιάζονται προβλήματα

Αίτημα χρήσης τροχαίου υλικού εκτός των μονάδων που περιλαμβάνονται στη σύμβαση μίσθωσης με τη ΓΑΙΑΟΣΕ: κατά περίπτωση και εφόσον το αίτημα είναι τεκμηριωμένο.

Αναφορά σύνθεσης τροχαιου υλικού: Αρχικά με την κατάθεση της προτασης προγραμματισμού υπηρεσιων και στη συνέχεια σε καθε περίπτωση μεταβολής.

Αναφορά για τη χρήση, συντήρηση και επισκευή τροχαίου υλικού: Ανά εξάμηνο.

Αίτημα ανάταξης τροχαίου υλικού: Κατά περίπτωση.

Εφαρμογή εκπτωτικής τμολογιακής πολιτικής σε σχέση με το καθορισμένο από το Δημόσιο κόμιστρο: Ενημέρωση ένα μήνα πριν τηνέναρξη εφαρμογής.

Αιτημα αναπροσαρμογής τιμολογιακής πολιτικής: Κατά περίπτωση και εφόσον τεκμηριωνεται αύξηση επιβατικής κινήσης και εσόδων.

Αίτημα επικαιροποίησης δρομολογίων (πρόταση νέων δρομολογίων ή μεταβολή υφισταμένων): Μέχρι την 1η Οκτωβριου κάθε έτους.

Αναφορά ομαλής εξέλιξης επενδυτικού προγράμματος: Εως την 15η Φεβρουαρίου κάθε έτους.

Τα επιδοτούμενα δρομολόγια