Νέα πηγή προέλευσης του νερού στη Γη: Μοναδική ανακάλυψη από ελληνική επιστημονική ομάδα σε ιστορικό μετεωρίτη

Ένας μετεωρίτης 470 εκατομμυρίων ετών, χάρη στην επιστημονική μελέτη τριών ετών και την αναζήτηση δεδομένων που ξεκίνησε το μακρινό 2013, φανερώνει μία ακόμα δυνάμει πηγή προέλευσης του νερού στη Γη.

«Πολλές φορές αμελούμε την προσπάθεια της αναζήτησης τέτοιων ορυκτών σε έναν μετεωρίτη επειδή θεωρητικά μπορεί να μην τα αναμένουμε εκεί», ανέφερε στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM» ο Δρ. Ιωάννης Μπαζιώτης, επίκουρος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, περιγράφοντας τη διαδικασία της επιστημονικής έρευνας που οδήγησε σε μία μοναδική ανακάλυψη ένυδρων ορυκτών σε έναν ιστορικό μετεωρίτη.

«Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι μοναδικά για την κατηγορία των τυπικών χονδριτών μετεωριτών. Για πρώτη φορά έχουμε ανακάλυψη του ένυδρου ορυκτού μαργαρίτη, που με την παρουσία του δεικνύει μία ακόμα -δυνάμει- πηγή του νερού στη πρώιμη Γη», εξηγεί ο Δρ. Μπαζιώτης, ο οποίος ηγήθηκε μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων.

Η συγκεκριμένη ομάδα επιστημόνων, αποτελούμενη από Έλληνες, Αμερικάνους, Κινέζους και Γάλλους επιστήμονες, ανακάλυψε και χαρακτήρισε ένα μοναδικό ορυκτολογικό άθροισμα στον μετεωρίτη Kakowa. Ένα ιστορικό δείγμα μετεωρίτη βρίσκεται στη μεγάλη συλλογή μετεωριτών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης.

«Ο μετεωρίτης Kakowa αποτελεί ένα τυπικό χονδρίτη, κατηγορίας L6, που έπεσε στις 19 Μαΐου 1858 στη Ρουμανία και σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές, ανακτήθηκε μόλις μερικά λεπτά μετά την πτώση του. Χάρη στην έρευνα που έγινε, ανακαλύψαμε μοναδικά ευρήματα ένυδρων ορυκτών κι έναν μεγάλο αριθμό ορυκτών υπερυψηλών πιέσεων στον Kakowa», εξήγησε ο Έλληνας επιστήμονας.

Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της μελέτης της ομάδας στο αντικείμενο της Πλανητικής Επιστήμης έχει τίτλο «Unique evidence of fluid alteration in the Kakowa (L6) ordinary chondrite» και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Reports του Οίκου Nature Publishing Group (Springer Nature) - https://rdcu.be/cLaRO και το στοιχείο που την καθιστά μοναδική είναι ότι «...επεκτείνει τη γνώση μας που καταγράφεται στους μετεωρίτες και σχετίζεται τόσο με τις διαδικασίες εξαλλοίωσης όσο και της μεταμόρφωσης λόγω σοκ», τονίζει ο Δρ. Μπαζιώτης.

Απουσία νερού σημαίνει απουσία ζωής

«Ήταν δύο συγκρούσεις απίστευτου σοκ! Οι παρατηρήσεις που κάναμε, μας επέτρεψαν να "ανακατασκευάσουμε" την ιστορία του μετεωρίτη Kakowa, κατά τη διάρκεια της οποίας δημιουργήθηκαν φλέβες τήγματος ως αποτέλεσμα μίας σφοδρής σύγκρουσης στο μητρικό σώμα του Kakowa, ακολουθούμενη από μία ηπιότερη σύγκρουση με έναν άλλο αστεροειδή, κατά τη διάρκεια της οποίας διείσδυσαν ένυδρα ορυκτά μέσα σε ρωγμές», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Δρ. Ιωάννης Μπαζιώτης.

«Η πληθώρα των ορυκτών υψηλών πιέσεων που βρέθηκαν μέσα στις φλέβες τήγματος μας βοήθησαν να εκτιμήσουμε τη σφοδρότητα και τις συνθήκες της πρώτης σύγκρουσης που έλαβε χώρα πριν από 470 εκατομμύρια χρόνια στο μητρικό σώμα από το οποίο προέρχεται ο μετεωρίτης Kakowa», προσθέτει.

Οι μετεωρίτες αποτελούν σπάνια αντικείμενα, που περιέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη γέννηση και εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος. Διατηρούν στοιχεία των διαδικασιών εκείνων που έλαβαν χώρα σε αστεροειδείς κατά τα πρώτα εκατομμύρια χρόνια της ιστορίας του ηλιακού μας συστήματος. Αυτοί οι αστεροειδείς θερμάνθηκαν εξαιτίας της διάσπασης ραδιενεργών ισοτόπων και της επακόλουθης απελευθέρωσης θερμότητας, οδηγώντας στη θερμική μεταμόρφωσή τους, και τη μετέπειτα απελευθέρωση ρευστών. Ταυτόχρονα υπέστησαν «πολλαπλές προσκρούσεις που άφησαν τα ίχνη τους στα ορυκτά των μετεωριτών».

Η ιστορία του νερού στο ηλιακό μας σύστημα είναι θέμα τεράστιου ενδιαφέροντος, ακριβώς λόγω του ρόλου του στην έναρξη της ζωής στη Γη. «Δείχνοντας για πρώτη φορά ότι τα μητρικά σώματα των τυπικών χονδριτών απελευθερώνουν αρκετό νερό ώστε να σχηματίσουν ένυδρα ορυκτά, προσθέτει μία ακόμα -δυνάμει- σημαντική πηγή για τη προέλευση του νερού στη Γη», αναφέρει ο Δρ. Ιωάννης Μπαζιώτης. Οι δύο άλλες πηγές προέλευσης του νερού στη Γη μπορεί να είναι οι κομήτες και οι ανθρακούχοι αστεροειδείς.

Μια ευκαιρία στις 69477 για ένα «Εύρηκα»

«Τώρα, με την συγκεκριμένη ανακάλυψη του μαργαρίτη, ενός ένυδρου ορυκτού που ανήκει στους ασβεστούχους μαρμαρυγίες με ποσοστό που φθάνει το 4-5 % κ.β. σε νερό, μπορούμε να πούμε ότι για πρώτη φορά ένα τέτοιο ορυκτό -με σαφή εξωγήινη ισοτοπική υπογραφή- συναντάται μέσα σε τυπικούς χονδρίτες», εξηγεί ο Έλληνας επιστήμονας, υπογραμμίζοντας την ιδιαιτερότητα της επιστημονικής ανακάλυψης.

«Είναι χαρακτηριστικό της σπανιότητας το γεγονός ότι επί του συνόλου των 69477 μετεωριτών (σύμφωνα με τη τελευταία επίσημη καταγραφή στη βάση δεδομένων της Meteoritical Society), οι τυπικοί χονδρίτες -όπως ο μετεωρίτης Kakowa- "αγγίζουν" τους 59192, δηλαδή ξεπερνούν το 85%», προσθέτει ο Δρ. Μπαζιώτης.

Ο συγκεκριμένος μετεωρίτης έχει και μια σημαντική ιδιαιτερότητα αφού δεν «μολύνθηκε» όταν έπεσε στη Γη. «Κάποιοι από τους μετεωρίτες έχουν ανακτηθεί από την Ανταρκτική ή τις ζεστές ερήμους (π.χ. Σαχάρα), ωστόσο, οι πιο "φρέσκοι" μετεωρίτες είναι αυτοί που ο άνθρωπος τούς είδε να πέφτουν στη Γη, και τους συνέλεξε λίγο μετά την πτώση τους. Αυτοί είναι που έχουν αποφύγει τη λεγόμενη εξαλλοίωση στο γήινο περιβάλλον», επισημαίνει.

Συνεργασία για την ανακάλυψη

Η μελέτη ξεκίνησε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης, στο πλαίσιο του χρηματοδούμενου από την ΕΕ προγράμματος SYNTHESYS, με σκοπό την έρευνα των χαρακτηριστικών που δημιουργούνται έπειτα από τη πρόσκρουση αστεροειδών.

Τα δε μέλη της ομάδας του California Institute of Technology, στις ΗΠΑ, πραγματοποίησαν προηγμένες μικροαναλυτικές μεθόδους για να χαρακτηρίσουν την ορυκτολογία, χημική σύσταση, ισοτοπικές αναλογίες οξυγόνου και μολύβδου, του μοναδικού αυτού ένυδρου ορυκτολογικού αθροίσματος. «Όσο περισσότερες μεθόδους εφαρμόζαμε για να χαρακτηρίσουμε αυτά τα εξωτικά υλικά, τόσο περισσότερο σίγουροι ήμασταν για την αξιοπιστία των αναλύσεών μας και την εξωγήινη προέλευση των ορυκτών», αναφέρει στην επιστημονική του ανάλυση ο καθηγητής Paul Asimow, επικεφαλής της ομάδας του Caltech που εργάστηκε υπό την καθοδήγηση του Έλληνα επιστήμονα.

«Όσα ανακαλύφθηκαν σήμερα δεν θα μπορούσαν να βρεθούν πριν από 50 χρόνια... Πρακτικά, χάρη στην επιστημονική εξέλιξη, κάθε δεκαετία θα ήταν πιθανή μια νέα ανακάλυψη. Ποτέ δεν ξέρεις τι πρόκειται να ανακαλύψεις, αν δε κάνεις προσπάθεια να μελετήσεις έναν μετεωρίτη, και ιδιαίτερα, αν δεν επιμείνεις στη περαιτέρω διερεύνηση των ορυκτών που μπορεί να περιέχονται μέσα σε αυτό», εξήγησε ο Δρ. Μπαζιώτης.

Ο συγκεκριμένος μετεωρίτης εισήλθε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης λίγο μετά την ανάκτησή του, το 1858. Ο Kakowa εκτίθεται στην αίθουσα των μετεωριτών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης, στην Αυστρία, ενώ στην ίδια αίθουσα εκτίθεται και ο μόνος μετεωρίτης που έχει ανακτηθεί από ελληνικό έδαφος το μακρινό 1818, ο επονομαζόμενος «Seres».

«Μέσα από σκληρή επιστημονική δουλειά καταφέραμε να αποδείξουμε ότι το συγκεκριμένο υλικό είναι εξωγήινο. Η αγωνία ήταν τεράστια. Περιμέναμε από μέρα σε μέρα να έρθουν τα αποτελέσματα από τη Καλιφόρνια. Ένα συγκεκριμένο νούμερο ειδικά, ώστε να πούμε με βεβαιότητα πια, το δικό μας "εύρηκα". Αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε μπροστά στο 0,0016% των μετεωριτών που φέρουν αυτό το σπάνιο ορυκτό!», καταλήγει ο Δρ. Μπαζιώτης.