Εμβόλια: Επιδηµία άγνοιας και αµέλειας στην εξάπλωση της ιλαράς

Οι αµφιβολίες που σπέρνει το αντιεµβολιαστικό κίνηµα, αλλά και η αµέλεια ιδίως Ελλήνων, Ρουµάνων, Ιταλών και Γάλλων να κάνουν στα παιδιά τους τη δεύτερη δόση του εµβολίου MMR (ιλαράς-ερυθράςπαρωτίτιδας) συνευθύνονται για την επιδηµία της ιλαράς στην Ευρώπη.

Οπως προκύπτει από στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΚΕΕΛΠΝΟ και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης Νόσων που συνδύασε το «Εθνος», η ιλαρά έχει πάρει πλέον τη µορφή επιδηµίας σε έξαρση, καθώς κατά την περίοδο 2016-2018 έχουν καταγραφεί περισσότερα από 20.000 περιστατικά σε όλη την Ευρώπη και 81 θάνατοι (4 στην Ελλάδα), οι 33 εκ των οποίων το 2018. Πρόκειται δηλαδή για σοβαρή επιδηµία σε πλήρη εξέλιξη και µόνο στη χώρα µας, από τον Μάιο του 2017 µέχρι τις 25 Οκτωβρίου 2018 κατά το ΚΕΕΛΠΝΟ, έχουν καταγραφεί 3.258 κρούσµατα ιλαράς, µε µεγαλύτερη συχνότητα στη Νότια Ελλάδα.

Νέα δεδοµένα

Το ενθαρρυντικό είναι ότι την προηγούµενη εβδοµάδα δεν δηλώθηκε κανένα νέο κρούσµα, κάτι που ενδέχεται να σηµατοδοτεί υποχώρηση στην εξέλιξη της επιδηµίας. Ωστόσο κάθε Πέµπτη εκδίδεται νέο δελτίο, συνεπώς η κατάσταση µπορεί να αλλάξει από τη µια εβδοµάδα στην άλλη.

Τι φταίει όµως για την επανεµφάνιση µιας αρρώστιας που πήγαινε να εξαφανιστεί στον δυτικό κόσµο; Κατ’ αρχάς   ότι οι νέοι Ευρωπαίοι φαίνεται πως είναι πιο... φοβητσιάρηδες και πιο επιρρεπείς στην αντιεπιστηµονική τάση του αντιεµβολιαστικού κινήµατος από τους µεγαλύτερους!

Σύµφωνα µε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής µε τίτλο «Κατάσταση της εµπιστοσύνης των εµβολίων στην ΕΕ», που δηµοσιοποιήθηκε στις 23 Οκτωβρίου, οι νεαροί Ευρωπαίοι ενήλικες έχουν λιγότερη εµπιστοσύνη στην ασφάλεια και τη σηµασία τόσο του εµβολίου MMR όσο και εκείνου κατά της εποχικής γρίπης (και στα εµβόλια γενικά) από ό,τι µεγαλύτερες ηλικιακές οµάδες. Επειτα η έρευνα δείχνει ότι οι πολίτες σε ορισµένα κράτη -µεταξύ των οποίων Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία και Σλοβενία- έχουν γίνει πιο σίγουροι για την ασφάλεια των εµβολίων από όσο ήταν το 2015, ενώ αντίθετα οι  Τσεχία, Φινλανδία, Πολωνία και Σουηδία έχουν αρχίσει να αµφιβάλλουν.

Εντούτοις στη χώρα µας, ενώ οι πολίτες εµπιστεύονται τα εµβόλια κατά συντριπτική πλειοψηφία (89,4% τα θεωρούν αποτελεσµατικά και 92,9% σηµαντικά για τα παιδιά), πολλοί... ξεχνούν τη δεύτερη απαραίτητη δόση στο εµβόλιο ΜΜR! Ετσι όµως δεν επιτυγχάνεται η βέλτιστη διάδοση του εµβολιασµού για την ασθένεια αυτή, η οποία βρίσκεται κάτω από το ελάχιστο απαιτούµενο ποσοστό του 95% σε δύο δόσεις...

Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, στην Ελλάδα το 97% του πληθυσµού κάνει την πρώτη δόση του εµβολίου, όµως τη δεύτερη δόση τη θυµάται µόλις το 83% (στοιχεία 2016) µε αποτέλεσµα να είµαστε προτελευταίοι στην Ευρώπη µετά τη Ρουµανία (76%) µαζί µε τους Ιταλούς.

Πόση σηµασία έχει αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι το 2017 (στοιχεία ΚΕΕΛΠΝΟ) ποσοστό 84,3% των κρουσµάτων ιλαράς αφορούσε ανεµβολίαστα άτοµα, 10,7% εµβολιασµένα κυρίως µε µία δόση εµβολίου και µόλις 6,7% των περιστατικών εκδηλώθηκαν σε εµβολιασµένους µε δύο δόσεις.

Επιπλέον, σύµφωνα µε µελέτη του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης (και µάλιστα µε µετρηµένα 3.171 κρούσµατα από τα 3.258 που εκδηλώθηκαν στη χώρα µας, τα περισσότερα στην Ευρώπη) η Ελλάδα ανακηρύσσεται µακράν «πρωταθλήτρια» αυτής της περιόδου και στην αναλογία κρουσµάτων ανά εκατοµµύριο πληθυσµού: έχουµε 294,5 κρούσµατα ανά εκατοµµύριο την περίοδο 1 Σεπτεµβρίου 2017-31 Αυγούστου 2018, όταν ο µέσος όρος στην ΕΕ είναι µόλις 26,2 και η αµέσως επόµενη χώρα Ρουµανία έχει 89,9 κρούσµατα ανά εκατοµµύριο πληθυσµού της. Πέρυσι τα ποσοστά ήταν αντίστροφα: εµείς   είχαµε 89,4 κρούσµατα ανά εκατοµµύριο και οι Ρουµάνοι 282,8...

Στη µεγάλη τους πλειονότητα, στη χώρα µας νόσησαν άτοµα ελληνικής υπηκοότητας (κυρίως µικρά παιδιά από κοινότητες Ροµά και άτοµα από τον γενικό πληθυσµό κυρίως στην ηλικιακή οµάδα 25-44 ετών) που δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, µεταξύ των οποίων και επαγγελµατίες υγείας που ήταν ανεµβολίαστοι ή ατελώς εµβολιασµένοι. Καταγράφηκαν 4 θάνατοι σε εργαστηριακά επιβεβαιωµένα κρούσµατα.

Ο πρώτος αφορούσε σε βρέφος Ροµά 11 µηνών, ανεµβολίαστο, µε υποκείµενη δυστροφία, το οποίο κατέληξε µε κλινική εικόνα σηψαιµίας. Ο δεύτερος αφορούσε σε 17χρονο Ροµά, ανεµβολίαστο, που κατέληξε µε κλινική εικόνα εγκεφαλίτιδας. Ο τρίτος αφορούσε σε 35χρονη γυναίκα, από τον γενικό πληθυσµό, µε αναφερόµενο εµβολιασµό µε µία δόση εµβολίου ιλαράς, που κατέληξε λόγω πνευµονίας και αναπνευστικής ανεπάρκειας. Ο τέταρτος αφορούσε σε 18χρονο άνδρα, από τον γενικό πληθυσµό, µε υποκείµενη ανοσολογική ανεπάρκεια, πλήρως εµβολιασµένο, που κατέληξε λόγω πνευµονίας και αναπνευστικής ανεπάρκειας.

Τα κρούσµατα

Πέρυσι ο αριθµός των επιβεβαιωµένων κρουσµάτων ιλαράς είχε φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο από το 2010 σε όλη την Ευρώπη. Επί του παρόντος, 17 κράτη-µέλη της ΕΕ έχουν ποσοστά εµβολιασµού κατά της ιλαράς πάνω από το όριο που απαιτείται για να επιτευχθεί ανοσία πληθυσµού (93-95%), ωστόσο σε οκτώ χώρες (Βουλγαρία, Φινλανδία, Ελλάδα, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία και Ισπανία) έχει παρατηρηθεί µείωση των ποσοστών ανοσοποίησης από το 2010. Οπως διαπιστώνει στην έκθεσή της για τα εµβόλια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ιλαρά αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση:

«Κατά τα τελευταία έτη παρατηρήθηκε εκτεταµένη επανεµφάνιση της νόσου στην ΕΕ. Περισσότερα από 14.000 κρούσµατα της νόσου αναφέρθηκαν µόνο το 2017, αριθµός υπερτριπλάσιος του αριθµού των περιστατικών το 2016. Η βασική αιτία παραµένει η υποβέλτιστη διάδοση του εµβολιασµού, η οποία βρίσκεται κάτω από το ελάχιστο απαιτούµενο ποσοστό του 95%».

Πού γίνεται µόδα το «δεν εµβολιάζοµαι»

Οσο για την εµπιστοσύνη των Ευρωπαίων στα εµβόλια γενικά, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει, ανάµεσα σε άλλα, ότι η Πορτογαλία είναι η χώρα µε το υψηλότερο ποσοστό όσων συµφωνούν ότι τα εµβόλια είναι γενικά ασφαλή (95,1%), αποτελεσµατικά (96,6%), και σηµαντικό να τα κάνουν τα παιδιά (98,0%).

Η Φινλανδία έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ερωτηθέντων που συµφωνούν ότι τα εµβόλια είναι σηµαντικά για τα παιδιά (97,6%), αλλά και το έκτο µεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων που συµφωνούν ότι τα εµβόλια είναι ασφαλή (89,0%), µετά την Πορτογαλία (95,1%), τη ∆ανία (94,0%), την Ισπανία (91,6%), την Ουγγαρία (91,4%) και το Ηνωµένο Βασίλειο (89,9%).

Στη Βουλγαρία µόνο 66,3% του πληθυσµού συµφωνεί ότι τα εµβόλια είναι ασφαλή, ακολουθεί η Λετονία (68,2%) και η Γαλλία (69,9%). Επίσης, Βουλγαρία (78,4%), Πολωνία (75,9%) και Σλοβακία (85,5%) είναι οι τρεις χώρες των οποίων οι πολίτες είναι λιγότερο πιθανό να συµφωνήσουν ότι τα εµβόλια είναι σηµαντικά για τα παιδιά. Η έρευνα δείχνει ακόµα ότι η εµπιστοσύνη στον εµβολιασµό έχει βελτιωθεί από το 2015 σε χώρες όπως η Αυστρία, η Ελλάδα, η Ιταλία και το Ηνωµένο Βασίλειο, αλλά έχει µειωθεί σηµαντικά στην Πολωνία (µάλιστα η µελέτη επισηµαίνει κίνδυνο επιδηµιών) και λιγότερο στην Τσεχία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία.

Στην Πολωνία ειδικά, η µείωση της εµπιστοσύνης κατά την ΕΕ µπορεί εν µέρει να εξηγηθεί από «την αύξηση των αντιεµβολιαστικών κινηµάτων που κάνουν τελευταία εκστρατείες ενάντια στον υποχρεωτικό εµβολιασµό, οργανώνοντας ακόµα και διαδηλώσεις στις µεγάλες πόλεις. Η επίδραση αυτών των στοιχείων επιδεινώνεται περαιτέρω από την έλλειψη ισχυρής κρατικής στήριξης στον εµβολιασµό. Τα δεδοµένα από την πολωνική υγειονοµική επιθεώρηση δείχνουν ότι το αντιεµβολιαστικό κίνηµα επηρεάζει το 32% των γονέων»