Μόρια: Η απελπισία μένει μέσα σε υπεράριθμες σκηνές (pics)

«Γκουαντάναμο», «ντροπή της Ευρώπης», «ο χειρότερος καταυλισμός προσφύγων στον κόσμο». Αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους χαρακτηρισμούς ξένων ΜΜΕ για την κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή της Μόριας.

Καθημερινά ακούμε στην τηλεόραση και διαβάζουμε στις εφημερίδες για θανάτους προσφύγων, βιασμούς, αυτοκτονίες και δεκάδες περιστατικά βίας με θύματα ακόμα και μικρά παιδιά. Την ώρα που ο χειμώνας βρίσκεται στη μέση της διαδρομής του, οι χιλιάδες πρόσφυγες που βρίσκονται εκεί ζουν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Οι πιο τυχεροί εξ αυτών μένουν στο προσφυγικό camp, όμως όσοι ζουν στον ελαιώνα που βρίσκεται δίπλα από τον προσφυγικό καταυλισμό, που έχει σχεδιαστεί για να χωρέσει 3.500 άτομα, είναι εκτεθειμένοι στην κακοκαιρία και το κρύο. 

Όπως αναφέρει στο ethnos.gr η Άννα Παντελιά -εργάζεται στο Τμήμα Επικοινωνίας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τις αποστολές στην Ελλάδα- η κατάσταση που επικρατεί στο camp της Μόριας είναι τουλάχιστον απελπιστική. Σε μία σκηνή, όπως περιγράφει, ζουν τουλάχιστον 13 άτομα. Πολλοί, μάλιστα, έχουν σκάψει στο χώμα για να δημιουργήσουν υπόγειους φούρνους, προκειμένου να μαγειρεύουν. Κανείς από αυτούς, μάλιστα, δεν ξέρει πότε θα καταφέρει να φύγει από το νησί. 

«5.000 άτομα αντί για 3.100 στο camp»

«Συγκρίνοντας το πώς ήταν η κατάσταση τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο με το πώς είναι σήμερα, όντως έχει μεταφερθεί πολύς κόσμος από τον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας και τον ελαιώνα. Παρ' όλα αυτά ακόμα το camp «τρέχει» με παραπάνω αριθμό από αυτόν που μπορεί να φιλοξενήσει. Δηλαδή, η δομή έχει φτιαχτεί για να φιλοξενήσει 3.100 άτομα και αυτή τη στιγμή βρίσκονται εκεί περίπου 5.000 άτομα. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι οι συνθήκες διαβίωσης είναι ακόμα κακές», αναφέρει αρχικά. 

«Σιγά σιγά μεταφέρονται αυτοί οι άνθρωποι, αλλά προτεραιότητα παίρνουν οι ευάλωτες ομάδες, όπως οι έγκυες, τα παιδιά και οι άνθρωποι με σοβαρά προβλήματα υγείας. Μιλάμε δηλαδή για ανθρώπους που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Για παράδειγμα, οι άνδρες που έχουν έρθει μόνοι τους και δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα υγείας είναι χαμηλότερης προτεραιότητας όσον αφορά τη μεταφορά τους», προσθέτει στο ethnos.gr η Άννα Παντελιά.  

«Στον ελαιώνα, στην ουσία, μένουν όσοι δεν χωράνε στον καταυλισμό της Μόριας και προσπαθούν να μείνουν με ό,τι βρουν. Εκεί δεν υπάρχει οργάνωση. Σκεφτείτε ότι μία φορά στο τόσο τους δίνουν σκηνές, αδιάβροχα, μεγάλα πανιά για να φτιάξουν μόνοι τους καταλύματα. Ωστόσο, στο χαμηλότερο κομμάτι του ελαιώνα, τα πράγματα είναι πιο οργανωμένα, καθώς υπάρχουν άλλες οργανώσεις που βοηθούν τους ανθρώπους να φτιάξουν σκηνές κ.λπ», τονίζει η ίδια. 

«Σε μία σκηνή ζουν δύο με τρεις οικογένειες»

Περιγράφοντας μία εμπειρία της από πρόσφατη επίσκεψη στην περιοχή, η ίδια λέει στο ethnos.gr ότι σε μία σκηνή που χωράει δύο έως τρία άτομα, διαμένουν από οκτώ έως 13 άτομα.

«Τις προηγούμενες μέρες που ήμουν στη Μόρια, μου έκανε εντύπωση ότι ενώ η κάθε οικογένεια έχει τη δική της σκηνή, τώρα είδα ότι βάζουν δύο και τρεις οικογένειες, στην ίδια σκηνή. Σε μία σκηνή, για παράδειγμα, που μπορεί να χωράει δύο με τρία άτομα, βάζουν δύο με τρεις οικογένειες. Βάζουν, δηλαδή, από οκτώ μέχρι 13 άτομα και χωρίζουν τη σκηνή με κουβέρτες», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων είναι πολύ κακές, λέει στη συνέχεια περιγράφοντας την καθημερινότητά τους. «Βλέπεις οικογένειες με μικρά παιδιά να μαγειρεύουν μέσα στις σκηνές, βλέπεις να μένουν όλοι μαζί, να κοιμούνται όλοι μαζί. Οι συνθήκες αυτές είναι εντελώς ακατάλληλες. Όταν βρέχει συνήθως τα πράγματά τους βρέχονται, με αποτέλεσμα να μην έχουν ρούχα να φορέσουν. Πριν τα Χριστούγεννα, είδα μικρά παιδιά να τρέχουν μέσα στον ελαιώνα με κοντομάνικα και όταν ρώτησα τους γονείς γιατί φοράνε κοντομάνικα μου είπαν ότι "επειδή έβρεξε, δεν πρόλαβαν να στεγνώσουν τα ρούχα τους και τους φοράμε ό,τι βρούμε"». 

«Οι παραδοσιακοί φούρνοι μέσα στο χώμα και ο κουρέας της «γειτονιάς»

«Την τελευταία φορά που επισκέφτηκα τον ελαιώνα, κάποιες οικογένειες είχαν φτιάξει με τούβλα μέσα στο χώμα τους δικούς τους παραδοσιακούς φούρνους. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να μην έχουν ιδέα τι θα γίνει στο μέλλον. Για παράδειγμα, τους δίνεται ραντεβού για συνέντευξη για το άσυλο τουλάχιστον έπειτα από έναν χρόνο. Αυτοί οι άνθρωποι κάθονται εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να ξέρουν τι μέλλει γενέσθαι.

Οπότε, αναγκάζονται να φτιάξουν τη ζωή τους, όπως ήταν στη χώρα τους. Μου έλεγαν ότι μαθαίνουν να φτιάχνουν ψωμί και να το ψήνουν, ένας άλλος μου είπε ότι "είμαι ο κουρέας της γειτονιάς. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν αναλάβει ευθύνες. Ο ένας προσπαθεί να συντηρεί τον άλλον με τις υπηρεσίες που μπορεί να παρέχει. Αυτό ήταν κάτι που μου έκανε τρομερή εντύπωση», υπογραμμίζει.

Ακόμη, στέκεται στον φόβο που έχουν κυρίως οι γυναίκες αλλά και τα μικρά παιδιά ειδικά όταν πέφτει το σκοτάδι. «Οι γυναίκες μας λένε ότι μετά τις 18:00 φοβούνται να βγουν μόνες έξω και να πάνε στην τουαλέτα. Αυτό συμβαίνει, κυρίως, με όσες μένουν στον ελαιώνα και χρειάζεται να πάνε στις τουαλέτες που βρίσκονται απ' έξω, καθώς υπάρχουν διάφορα πειράγματα, σεξουαλικές παρενοχλήσεις είτε ελαφριάς είτε πιο βαριάς μορφής. Έχουμε προσφέρει υπηρεσίες σε θύματα σεξουαλικών κακοποιήσεων. Αυτές οι γυναίκες, λοιπόν, θα πάνε στις τουαλέτες με συνοδεία. Το ίδιο συμβαίνει και με τα παιδιά», αναφέρει η ίδια. 

Ο ρόλος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Μιλώντας για τον ρόλο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα επισημαίνει ότι «η κάθε οργάνωση έχει τις δικές της ευθύνες». «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται έξω από τον καταυλισμό της Μόριας εστιάζοντας στην παιδιατρική φροντίδα και τη φροντίδα ψυχικής υγείας για ανήλικους, καθώς και στη φροντίδα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας από τα τέλη του 2017. Ακόμη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν μια κλινική ψυχικής υγείας στην πόλη της Μυτιλήνης από τον Οκτώβριο του 2016», εξηγεί.

Στη συνέχεια η Άννα Παντελιά περιγράφει πως «όταν βρέχει ή επικρατούν πολύ κακές συνθήκες, βλέπεις να έρχονται στην κλινική μικρά παιδιά (από νεογέννητα μέχρι 16-17 χρονών), τα οποία έχουν πολλά προβλήματα όπως λοίμωξη αναπνευστικού, δερματολογικά προβλήματα από τις συνθήκες διαβίωσης. Όλα αυτά είναι αρρώστιες που έχουν συνδεθεί με τις συνθήκες διαβίωσης» αναφέρει. Για να προσθέσει στη συνέχεια ότι «γνώρισα μία μητέρα που είχε φέρει στην κλινική το μωρό της με διάρροια. Όταν την ρώτησα πόσο καιρό έχει να κάνει μπάνιο, εκείνη μου απάντησε "από τις αρχές του έτους". Δηλαδή το μωράκι είχε να κάνει μπάνιο 20 μέρες».

«Όταν ρωτάς τους γονείς, γιατί δεν κάνουν μπάνιο τα παιδιά, η απάντηση που παίρνουμε είναι ότι δεν υπάρχει ζεστό νερό, καθώς και πως το ρεύμα κόβεται πολύ συχνά τόσο μέσα στη Μόρια όσο και στον Ελαιώνα. Με απλά λόγια, δεν υπάρχει ζεστό νερό για όλους. Οπότε, σε αυτή την περίπτωση, ταιριάζει η παροιμία "όποιος προλάβει". Το κυριότερο ζήτημα είναι οι ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Όταν οι γονείς φέρνουν τα παιδιά με τα συμπτώματα που ανέφερα, γίνονται καλά με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, όταν επιστρέφουν στον χώρο όπου διαμένουν και δεν μπορούν να κάνουν μπάνιο και να να φάνε σωστά, έπειτα από λίγες μέρες θα αρρωστήσουν ξανά. Σκεφτείτε ότι υπάρχουν οι ίδιες οικογένειες που έρχονται συνέχεια στην κλινική», συμπληρώνει. 

Αφγανοί το 90% των προσφύγων στη Μόρια

Σύμφωνα με την Άννα Παντελιά, αυτή την περίοδο στην περιοχή βρίσκονται ως επί το πλείστον Αφγανοί. «Η ενημέρωση που έχω είναι ότι αυτή τη στιγμή το 90% όσων βρίσκονται στη Μόρια είναι από το Αφγανιστάν και στην ουσία στο πάνω μέρος του ελαιώνα είναι Αφγανοί. Όταν επιλέγουν πού θα πάνε να στήσουν τη σκηνή τους ή σε ποια σκηνή θα μείνουν, συνήθως προτιμούν να μείνουν με ομοεθνείς τους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι οικογένειες γνωρίζονται μεταξύ τους» επισημαίνει.

Ακόμη, συμπληρώνει ότι οι πρόσφυγες «έχουν ψυχολογικό βάρος μιας και δεν ξέρουν τι θα γίνει στο μέλλον. Δηλαδή, μπορεί στη συνέντευξη που θα έχουν να απορριφθεί το αίτημά τους. Αυτό δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο. Υπάρχουν άνθρωποι με ψυχολογικά προβλήματα, γι' αυτό και έχουμε ψυχολόγους και ψυχίατρο στη Μυτιλήνη. Έχουμε δύο κλινικές. Μία έξω από τη Μόρια και μία στη Μυτιλήνη. Στη Μυτιλήνη είναι οι ψυχολόγοι και ένας ψυχίατρος, ενώ στη Μόρια υπάρχουν ψυχολόγοι μόνο για παιδιά».

«Θα μπορούσαν να έχουν εποπτευτεί πολλά πράγματα όπως οι αρρώστιες των παιδιών, οι οποίες λόγω των συνθηκών θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν βελτιώνονταν κάποια πράγματα. Δεν πιστεύω ότι στην Ευρώπη του 2019 πρέπει να βλέπουμε τέτοιες εικόνες (ανθρώπους να μένουν μέσα στη λάσπη). Με ντροπιάζει αυτή η εικόνα που βλέπω ως πολίτης της Ε.Ε. Δεν κατηγορώ μόνο την κυβέρνηση ή την διοίκηση του προσφυγικού καταυλισμού. Αυτή είναι η απόφαση Ε.Ε-Τουρκίας. Γενικά πρέπει να ακουστεί, καθώς πρέπει και οι υπόλοιποι να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Το γεγονός ότι απαιτείται τόσος χρόνος από τις υπηρεσίες ασύλου, έχει μερίδιο ευθύνης η Ε.Ε. Όλα είναι συνδεδεμένα με την Ε.Ε., επειδή όλα είναι απόρροια της συνθήκης Ε.Ε.-Τουρκίας», τονίζει η ίδια. 

«Πηγαίνω στη Μόρια από το 2015 που υπήρχαν μεγάλες ροές. Στην αρχή υπήρχε μία δυσκολία στην καταγραφή τους. Τον Σεπτέμβριο του 2015 είχαν μαζευτεί χιλιάδες κόσμου που δεν μπορούσαν να φύγουν από εκεί. Είχαν μείνει γύρω στις 15 μέρες εκεί. Πριν την συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας άρχισαν να φεύγουν πιο γρήγορα. Τα ψυχολογικά προβλήματα που εμφανίζουν τώρα δεν τα έβλεπες τόσο πολύ τότε. Οι περισσότεροι που έχουν ιδιαίτερα ψυχιατρικά προβλήματα δεν τα ανέπτυξαν τώρα αλλά τα είχαν από τις χώρες καταγωγής τους, καθώς μπορεί να είναι θύματα πολέμου, μπορεί να είναι θύματα βασανισμού. Ακόμη μπορεί να παίζει ρόλο το ταξίδι τους που ήταν μία τραυματική εμπειρία. Επιπλέον, το «περίμενε» και η ζωή που έχουν σε αναμονή, όταν δεν έχουν το δικαίωμα να δουλέψουν ή να νοικιάσουν ένα σπίτι, είναι μερικά από τα φαινόμενα που επιβαρύνουν την ψυχολογική τους υγεία. Βλέπεις ότι υπάρχει μία στροφή στα συμπτώματα της ψυχικής υγείας. Παλαιότερα τα παιδιά χαίρονταν για τον ερχομό τους στην Ελλάδα. Τώρα όμως βλέπεις παιδιά που δεν σου μιλούν, βλέπεις συμπεριφορές που δεν είναι τόσο παιδικές, καθώς είναι επιθετικά. Αυτό φαίνεται ότι είναι απόρροια όλων των τραυματικών εμπειριών που έχουν περάσει» περιγράφει ακόμη. 

Υπεράριθμο το camp της Σάμου

Όπως εξηγεί στο ethnos.gr η Άννα Παντελιά, την περίοδο αυτή το πρόβλημα εντοπίζεται στο camp της Σάμου. «Στη Σάμο βρίσκονται 5.000 άτομα, ενώ ο καταυλισμός είναι φτιαγμένος για 650 άτομα. Σχεδόν όλοι οι προσφυγικοί καταυλισμοί έχουν παραπάνω πληθυσμό από αυτόν που μπορούν να φιλοξενήσουν. Στις αρχές Δεκεμβρίου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα πραγματοποίησαν εκστρατεία εμβολιασμού 790 παιδιών κατά της ιλαράς, της ερυθράς, της παρωτίτιδας και της πολιομυελίτιδας στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης και σε άλλες δομές στη Σάμο. Άμεσα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα θα ξεκινήσουν δράσεις στο νησί» σημειώνει.

«Ωστόσο η κατάσταση στη Μόρια και τη Σάμο είναι χειρότερη από άλλα νησιά. Έχει γίνει μία προσπάθεια να μεταφερθεί κόσμος. Μάλιστα από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο μεταφέρθηκαν αρκετοί. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να ξέρουμε εάν εκεί που μεταφέρονται βρίσκουν καλύτερες συνθήκες. Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα. Το ότι φεύγουν δεν είναι απαραίτητα καλό γιατί πρέπει να ξέρουμε πως είναι οι συνθήκες εκεί που πάνε» καταλήγει η Άννα Παντελιά. 

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram