Αυτοψία στα εγκαταλελειμμένα ακίνητα της Αθήνας: Έρχονται φορολογικά μπόνους και «πέναλτι» (pics)

Με οικονομικά και φορολογικά κίνητρα αλλά και αντικίνητρα (υψηλά δημοτικά τέλη) στους ιδιοκτήτες εγκαταλελειμμένων κτιρίων, προκειμένου να προχωρήσουν στην αποκατάστασή τους, σκοπεύει το υπουργείο Περιβάλλοντος να κινηθεί για τη σταδιακή άρση του αδιεξόδου με τα εκατοντάδες εγκαταλελειμμένα κτίρια. Τα κίνητρα αυτά θα περιγράφονται στο σχέδιο νόμου, το οποίο καταρτίζεται αυτήν την περίοδο για τις αναπλάσεις με στόχο να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση τον επόμενο μήνα και σημεία του οποίου αποκαλύπτει σήμερα το «Εθνος της Κυριακής».

Ειδικά στην περίπτωση της Αθήνας, πολλά από αυτά τα κτίρια όχι μόνο αποτελούν «υγειονομικές βόμβες» αλλά και απειλή για τη δημόσια ασφάλεια, όπως καταδεικνύει η πρόσφατη κατάρρευση δύο εξ αυτών στο κέντρο της Αθήνας. Όπως εξηγεί ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Γιώργος Δημαράς, στο νομοσχέδιο θα διαχωρίζονται τα εγκαταλελειμμένα κτίρια σε διατηρητέα και μη, με διαφορετική μέριμνα για τις δύο κατηγορίες.

Σε ό,τι αφορά στα διατηρητέα, προτεραιότητα είναι η σύνταξη ενιαίου ψηφιακού μητρώου διατηρητέων - αξιόλογων κτιρίων, καθώς μέχρι σήμερα κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό τους, δεδομένου ότι παράλληλα καταγράφονται σε τέσσερεις διαφορετικές βάσεις: στα υπουργεία Περιβάλλοντος, Πολιτισμού, Ναυτιλίας αλλά και Μακεδονίας-Θράκης, για τα οικήματα της Βόρειας Ελλάδας. Παράλληλα, καταγραφές κάνουν και οι δήμοι, ενώ όπως είναι αναμενόμενο αρκετά κτίρια είναι διπλοεγγεγραμμένα.

Σήμερα εκτιμάται ότι ο αριθμός διατηρητέων κτιρίων και μνημείων είναι πάνω από 20.000 σε όλη την Ελλάδα και αφορά σε 8.500 νεότερα μνημεία και 11.500 διατηρητέα, χαρακτηρισμένα από το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Η νομοθετική πρόταση θα ορίζει τη σύσταση δομής διαχείρισης, στην οποία θα συμμετέχουν όλα τα συναρμόδια υπουργεία και οι δήμοι, ενώ στα κίνητρα, τα οποία θα προταθούν, συγκαταλέγονται:

• Η απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ.
• Η μείωση ή κατάργηση του ΦΠΑ για επισκευές και συντήρηση.
• Οι επιχορηγήσεις για συντήρηση και επανάχρηση τόσο σε ιδιοκτήτες όσο και σε μισθωτές.

Παράλληλα θα προβλέπονται και αντικίνητρα, με μία από τις προτάσεις που εξετάζονται να αφορά στην «τιμωρία» του ιδιοκτήτη, ο οποίος δεν φροντίζει για τη συντήρηση του κτιρίου του, π.χ. μέσω της πληρωμής υψηλότερων δημοτικών τελών. Για τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, τα οποία όμως δεν είναι χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα, θα θεσπιστούν αυστηρές προϋποθέσεις χαρακτηρισμού τους ως εγκαταλελειμμένων. Επιπλέον θα προβλεφθεί η δυνατότητα εφαρμογής προγραμμάτων «απόσυρσης» κτιρίων ακόμα και με κατεδαφίσεις όσων έχουν προβλήματα στατικής επάρκειας.

Το σχέδιο νόμου θα θεσμοθετεί και τη δυνατότητα:

1. - Λήψης αποφάσεων για παρεμβάσεις στα κτίρια με ενισχυμένη πλειοψηφία που θα απαιτεί τη συναίνεση του 60% των ιδιοκτητών, χωρίς να απαιτείται ομοφωνία. Με αυτόν τον τρόπο θα επιχειρήσει το υπουργείο να ξεπεράσει τον διαχρονικό σκόπελο της πολυϊδιοκτησίας, ζήτημα ιδιαίτερα κρίσιμο, δεδομένου πως υπολογίζεται ότι υπάρχουν κτίρια στην Αθήνα που ο μέσος όρος των συνιδιοκτητών ξεπερνά τους 30, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις εντοπίζονται και ακίνητα με περισσότερους από... 200 συνιδιοκτήτες.
2. - Ανάληψης της χρήσης αυτών των κτιρίων από τους ΟΤΑ μέσω προγραμματικών συμβάσεων με ΝΠΙΔ- ΝΠΔΔ.
3. - Διάθεσης κτιρίων μη αξιοποιήσιμων με άλλον τρόπο για τη στέγαση ευαίσθητων ομάδων ή για κοινόχρηστους χώρους ύστερα από κατεδάφιση.
4. - Καταγραφής σε ενιαία βάση πολεοδομικών πληροφοριών (Ηλεκτρονική Πολεοδομική Ταυτότητα Δήμου).
5. - Υποχρεωτικής παροχής στοιχείων ιδιοκτητών από το Κτηματολόγιο σε ΟΤΑ και Δημόσιο.

«Η πολιτεία πρέπει να λάβει άμεσα μέτρα, καθώς τα εγκαταλελειμμένα και ειδικά τα επικίνδυνα ή και επικινδύνως ετοιμόρροπα, εάν δεν γίνουν δραστικές και συντονισμένες ενέργειες, είναι βέβαιο ότι θα αυξηθούν ραγδαία, λόγω της λειτουργικής, στατικής, ενεργειακής ανεπάρκειάς τους και της συσσώρευσης φθορών σε αυτά, αλλά και της πολυϊδιοκτησίας, των φορολογικών βαρών και της έλλειψης οικονομικών κινήτρων για τη συντήρηση και επαναχρησιμοποίησή τους ειδικά εν όψει του υψηλού κόστους και της πολυπλοκότητας των διαδικασιών έγκρισης αποκατάστασής τους στην περίπτωση των διατηρητέων» επισημαίνει ο κ. Δημαράς.

Το νομοσχέδιο θα διευκολύνει και τους δήμους για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων, καθώς θα απλοποιεί τη διαδικασία της πληρωμής εκ μέρους των ιδιοκτητών των παρόδιων ιδιοκτησιών του ανάλογου ποσού. Μέχρι σήμερα για την κατασκευή π.χ. μιας πλατείας οι παρόδιοι ιδιοκτήτες με πρόσωπο σε αυτήν οφείλουν να πληρώσουν ένα ποσό, το οποίο αδυνατούν να

προπληρώσουν. Στο σκεπτικό του κ. Δημαρά είναι οι ιδιοκτήτες να διευκολυνθούν και να μην πληρώνουν τα ποσά απαλλοτριώσεων για πλατείες και πράσινο κατά την απαλλοτρίωση, αλλά μετά την αποπεράτωση του έργου αναβάθμισης, όταν και οι ιδιοκτησίες τους θα έχουν πάρει υπεραξία. Για να μειωθεί η επιβάρυνση των παρόδιων ιδιοκτητών εξετάζεται η διεύρυνση της βάσης των υπόχρεων ιδιοκτητών σε ευρύτερη έκταση, καθώς ένα κοινόχρηστο έργο δεν αναβαθμίζει μόνο τις παρόδιες ιδιοκτησίες, αλλά συχνά ολόκληρες γειτονιές. Στις υπό ανάπλαση περιοχές, μάλιστα, εξετάζεται και η μείωση του ορίου ταχύτητας των οχημάτων από τα 50 στα 30 χιλιόμετρα την ώρα.

Αυτοψία του «Έθνους της Κυριακής»

Εως και σε 2.000 υπολογίζονται τα εγκαταλελειμμένα κτίρια μόνο εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων, πολλά εκ των οποίων είναι σε άθλια κατάσταση κινδυνεύοντας ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσουν, όπως φαίνεται και από το φωτογραφικό οδοιπορικό του «Εθνους της Κυριακής», το οποίο αποτυπώνει την πορεία ερήμωσης πολλών κτιρίων στην πρωτεύουσα, που με τη σειρά της συμπαρασύρει ολόκληρες γειτονιές.

Τα συγκεκριμένα κτίρια συγκαταλέγονται στη λίστα των προς κατεδάφιση κτισμάτων του δήμου, ενώ ανάμεσά τους βρίσκεται και το κτίριο Δρακόπουλου, που αποτελούσε άλλοτε ένα από τα αρχιτεκτονικά στολίδια της πόλης. Παλαιότερες καταγραφές του δήμου ανέβαζαν τον αριθμό των εγκαταλελειμμένων μονοκατοικιών σε τουλάχιστον 1.600, ενώ όπως αναφέρεται σε διπλωματικές εργασίες της Σχολής Τοπογράφων του ΕΜΠ, τις οποίες επέβλεψε ο Ευθύμιος Μπακογιάννης, δρ πολεοδόμος-συγκοινωνιολόγος από τη Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας του ΕΜΠ, αυτές εντοπίζονται:

• 295 στο 1ο δημοτικό διαμέρισμα
• 125 στο 2ο διαμέρισμα
• 467 στο 3ο
• 391 στο 4ο
• Από 108 στο 5ο και το 6ο
• 94 στο 7ο δημοτικό διαμέρισμα.

Σε αρκετά από τα κτίσματα αυτά μάλιστα ήδη εδώ και μία πενταετία έχουν παρατηρηθεί έντονες αποσαθρώσεις και αποκολλήσεις λίθων, που υποδηλώνουν στατική ανεπάρκεια στην τοιχοποιία, ενώ σε άλλα ο βαθμός επικινδυνότητας είναι ακόμα μεγαλύτερος. Αντίθετα, σε άλλα τα προβλήματα ξεκινούν από το γεγονός ότι οι περισσότεροι ιδιοκτήτες βρίσκονται στο εξωτερικό, στην επαρχία ή εκκρεμούν κληρονομικά ζητήματα.

Μόνο στο 6ο δημοτικό διαμέρισμα υπολογίζεται από τους ερευνητές άλλης εργασίας ότι σχεδόν τα μισά από τα διατηρητέα κτίρια είναι ακατοίκητα. Οι ιδιοκτήτες των διατηρητέων κτιρίων που κατάφεραν να διασωθούν χωρίς να τα «καταπιεί» η μπουλντόζα της αντιπαροχής βρίσκονται σε ιδιαίτερα δεινή θέση, καθώς συχνά είναι καταδικασμένοι να βλέπουν την περιουσία τους να υποτιμάται χρόνο με τον χρόνο, χωρίς να έχουν την οικονομική δυνατότητα παρεμβάσεων, για την έγκριση των οποίων χρειάζεται συχνά να παλέψουν και με το τέρας της γραφειοκρατίας και των αλλεπάλληλων εγκρίσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε άλλη διπλωματική εργασία της Σχολής Τοπογράφων Μηχανικών σε δείγμα 133 διατηρητέων κτιρίων στον Πειραιά, υπολογίστηκε ότι η συνολική εμπορική τους αξία με βάση την πραγματική τους κατάσταση ανέρχεται σε περίπου 43 εκατομμύρια ευρώ, ενώ εάν η κατάστασή τους θεωρηθεί αποκατεστημένη, η συνολική τους αξία εκτοξεύεται στα 128 εκατομμύρια ευρώ.

* Φωτογραφίες: Σπύρος Μπακάλης