Μεγάλα αυθαίρετα: Πιο κοντά στην τακτοποίησή τους με αφορμή το πρόγραμμα «Ηλέκτρα»

Αντιμέτωπη με το άλυτο πρόβλημα της τακτοποίησης των αυθαιρέτων της λεγόμενης κατηγορίας 5, δηλαδή όλων εκείνων των κατασκευών του κτιριακού αποθέματος της χώρας που έχουν μεγάλες αυθαιρεσίες ή στερούνται εντελώς οικοδομικής άδειας έρχεται από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Αιτία ο κίνδυνος να μείνουν εκτός του προγράμματος «Ηλέκτρα» για την ενεργειακή αναβάθμιση ίσως και αρκετές εκατοντάδες κτίρια του Δημοσίου και των Δήμων.

Ένας τεράστιος αριθμός τέτοιων κτιρίων κινδυνεύει να χάσει οριστικά την ευκαιρία παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς προϋπόθεσή για να ενταχθούν και στο συγκεκριμένο πρόγραμμα αποτελεί να είναι «νομίμως υφιστάμενα», με άλλα λόγια να έχουν τακτοποιηθεί. Ωστόσο, τα αυθαίρετα αυτής της κατηγορίας δεν μπορούν εδώ και καιρό να τακτοποιηθούν καθώς η σχετική προθεσμία γι΄αυτά έχει λήξει με την Πολιτεία διαρκώς να υπόσχεται επανεξέταση του ζητήματος χωρίς όμως να προχωρεί σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις.

Πλέον το πρόβλημα βρίσκεται μπροστά της καθώς για να ενταχθούν κτίρια στο πρόγραμμα «Ηλέκτρα» και να χρηματοδοτηθούν επεμβάσεις βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης και δράσεις αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), το οποίο άνοιξε από τη Δευτέρα, θα πρέπει να πληρούν αυστηρά το σύνολο των εξής προϋποθέσεων:

• Να είναι νομίμως υφιστάμενα και να λειτουργούν με την αντίστοιχη, πολεοδομικά, χρήση τους.
• Να ανήκουν στην ιδιοκτησία του υποψήφιου δικαιούχου. Σε περίπτωση που τα προτεινόμενα κτίρια δεν είναι ιδιόκτητα, απαιτείται η ύπαρξη εν ισχύ παραχωρητηρίου, για διάστημα τουλάχιστον 15 ετών από την ημερομηνία έναρξης υποβολής των αιτήσεων και σχετική δήλωση του ιδιοκτήτη.
• Να κατατάσσονται στην υφιστάμενη κατάστασή τους σε κατηγορία ενεργειακής απόδοσης από Γ’ έως και Η’.
• Να είναι κτίρια που δεν έχουν υποστεί ριζική ανακαίνιση.
• Να διαθέτουν Δελτίο Πρωτοβάθμιου Προσεισμικού Ελέγχου.

Αν και ουδείς γνωρίζει πόσα είναι τα εντελώς αυθαίρετα δημόσια και δημοτικά κτίρια, ο αριθμός τους δεν είναι καθόλου αμελητέος αφού δεν είναι λίγα τα σχολεία, τα γραφεία, ακόμα και κάποια ...δημαρχεία που έως και σήμερα δεν έχουν νομιμοποιηθεί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχει συγκεκριμένος δήμος στη βόρεια Ελλάδα, ο οποίος έχει δηλώσει στο παρελθόν στο αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος ότι έχει στην κατοχή του 14 μη τακτοποιημένα κτίρια, εκ των οποίων τα 9 σχολεία και το ένα το δημαρχείο χωρίς άδεια, γεγονός το οποίο τα αποκλείει από την ένταξή τους σε προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης.

Το πρόβλημα είναι γνωστό στο υπουργείο, το οποίο φαίνεται να βρίσκεται ενώπιον ενός πολύ σοβαρού διλήμματος ισονομίας και ισότιμης αντιμετώπισης. Κι αυτό διότι, όπως σημειώνουν πηγές του υπουργείου, δε θα μπορούσε να δοθεί λύση τακτοποίησης μόνο για τα κτίρια του δημοσίου μέσω επανεκκίνησης της σχετικής διαδικασίας εξαιρώντας τα ιδιωτικά κτίρια, τα οποία έχουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά και ανήκουν στην ίδια κατηγορία αυθαιρέτων.

Άλλωστε, τα κενά από τη νομοθέτηση της οριζόντιας διακοπής του δικαιώματος τακτοποίησης των εντελώς αυθαιρέτων κτισμάτων, φάνηκαν και από την ανάγκη στη συνέχεια να νομοθετηθούν εκ νέου οι γνωστές εξαιρέσεις που αφορούν κτίρια της ΕΤΑΔ, των τραπεζών, κτίρια από κληρονομιές, αλλά και όσα βρίσκονται σε περιοχές χτυπημένες από φυσικές καταστροφές, για τα οποία έχει δοθεί μία παράταση στη δυνατότητα νομιμοποίησής τους.

Στο υπουργείο Περιβάλλοντος επεξεργάζονται διάφορα σενάρια χωρίς ωστόσο έως σήμερα να έχουν καταλήξει σε κάποιο. Γνωρίζουν όμως πάρα πολύ καλά ότι μία «διορθωτική» κίνηση για τα αυθαίρετα δημοσίου και δήμων θα πρέπει κατά πάσα πιθανότητα να συμπαρασύρει και τα αυθαίρετα κτίσματα ιδιωτών της κατηγορίας 5, οι οποίοι ενδιαφέρονται να τα τακτοποιήσουν.

Πρόβλημα και ο προσεισμικός έλεγχος

Την ίδια στιγμή προβλήματα σε αρκετούς ΟΤΑ φαίνεται να δημιουργεί και το δελτίο σεισμικής καταλληλότητας, το οποίο οφείλουν να διαθέτουν τα υπό ένταξη κτίρια. Να σημειωθεί ότι για πολλά χρόνια είχαν «παγώσει» οι προσεισμικοί έλεγχοι. Ωστόσο, πλέον είναι προαπαιτούμενοι καθώς και οι σχετικές παρεμβάσεις για όποια θα απαιτηθούν ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν στο πρόγραμμα «Ηλέκτρα» για να λάβουν χρηματοδότηση για εργασίες αναβάθμισης δεδομένου ότι δε θα είχαν νόημα παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια που αντιμετωπίζουν ζητήματα στατικότητας.

Το πρόγραμμα και οι δικαιούχοι

Υπενθυμίζεται, όπως έχει ήδη γράψει το «ethnos.gr», το πρόγραμμα «Ηλέκτρα» έχει συνολικό προϋπολογισμό 640 εκατ. ευρώ, αποτελεί τη μεγαλύτερη δράση εξοικονόμησης ενέργειας στο Δημόσιο, με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων του Δημοσίου, τουλάχιστον έως την ενεργειακή κλάση Β.

Παράλληλα θα επιτευχθεί, κατ’ ελάχιστον, 30% εξοικονόμηση ετήσιας πρωτογενούς ενέργειας που απαιτείται για τις ανάγκες των τεχνικών συστημάτων που εξυπηρετούν το κτίριο και 30% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Εκτιμάται ότι θα αναβαθμιστούν ενεργειακά 2.5 εκατ. τ.μ. κτιρίων του Δημοσίου Τομέα.

Οι παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων που θα συμμετάσχουν, μεταξύ άλλων, αφορούν σε αντικατάσταση κουφωμάτων, θερμομόνωση, συστήματα θέρμανσης, ψύξης και αερισμού, συστήματα φωτισμού χώρων, συστήματα αυτοματισμού, συστήματα παραγωγής και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, εγκατάσταση σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.

Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων μέσω επενδυτικού δανείου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Τα συνολικά κεφάλαια μέσα και από την αναμενόμενη για την υλοποίηση του προγράμματος μόχλευση θα ανέλθουν στα 920 εκατ. ευρώ.

Το ποσοστό επιχορήγησης για την υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος ξεκινά από 50% με τις εξής παραμέτρους:

• Εάν η αίτηση προβλέπει ότι το κτίριο θα επιτύχει αναβάθμιση κλάσης Β+ (αντί για το κατώτατο όριο που είναι η κλάση Β) ή ριζική ανακαίνιση, το ποσοστό επιχορήγησης ανέρχεται σε 60%.
• Εφόσον το κτίριο θα πετύχει ενεργειακή αναβάθμιση κλάση Β+ και πραγματοποιηθεί ριζική ανακαίνιση, το ποσοστό ανέρχεται σε 70%.Εάν η υλοποίηση των παρεμβάσεων γίνει μέσω Σύμβασης Ενεργειακής Απόδοσης, προστίθεται επιπλέον 10% στο τελικό ποσοστό επιδότησης.
• Υπενθυμίζεται ότι όσοι έχουν πραγματοποιήσει δαπάνες για την προετοιμασία του φακέλου από τις 23 Φεβρουαρίου (ημέρα προδημοσίευσης του οδηγού του Προγράμματος) θα είναι επιλέξιμες εφόσον ενταχθούν στο «ΗΛΕΚΤΡΑ».

Στο νέο Πρόγραμμα μπορούν να ενταχθούν:

• Κτίρια Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας (νοσοκομεία, κέντρα υγείας, γηροκομεία, κλπ). 
• Κτίρια Εκπαίδευσης (σχολεία, ΑΕΙ, κλπ). 
• Κτίρια Γραφείων (εγκαταστάσεις γραφείων, διοικητήρια, επισκοπεία, κλπ). 
• Κτίρια για Λοιπές Χρήσεις (κλειστές αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι μουσείων, εκκλησιαστικά ιδρύματα, χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων, κλπ).