Μία σημαντική ενέργεια για τους απογόνους των Μικρασιατών: 540.000 ξεχασμένες ιστορίες με ένα κλικ

Η οικογένεια και η καταγωγή των προγόνων μας, αποτελούν αναμφίβολα αναπόσπαστα κομμάτια της ταυτότητάς μας. Για πολλούς Έλληνες όμως, οι οποίοι κατοικούν είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, η γνώση της οικογενειακής τους ταυτότητας μόνο δεδομένη δεν μπορεί να θεωρείται. Δεν είναι λίγοι άλλωστε εκείνοι που για χρόνια αναρωτιούνται και αναζητούν ιστορικές πληροφορίες για το επίθετό τους, ενώ ορισμένοι εξ αυτών προσπαθούν είτε μόνοι τους είτε με την βοήθεια των ειδικών, να λάβουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους.

Μεγάλη είναι η ιστορική σύγχυση που επικρατεί όταν αναφερόμαστε στους Έλληνες με καταγωγή από την Μικρά Ασία, των οποίων οι κοντινοί πρόγονοι ξεριζώθηκαν βίαια από τα σπίτια τους μετά τη σύμβαση ανταλλαγής πληθυσμών του 1923 και αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν μόνιμα στην Ελλάδα, τις περισσότερες μάλιστα φορές κάτω από άθλιες συνθήκες.

Η διαδικασία καταγραφής των προσφύγων αυτών διήρκησε παραπάνω από μία δεκαετία καθώς η σύνταξη των αναλυτικών αλφαβητικών μητρώων τους ολοκληρώθηκε το 1935. Μέχρι σήμερα όμως, πολλοί απόγονοι των Μικρασιατών Προσφύγων δεν έχουν καμία διαθέσιμη πληροφορία για την ζωή των προγόνων τους πριν εκείνοι υποχρεωθούν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα. Πλέον αυτή η πραγματικότητα μπορεί να αλλάξει με τον πιο εύκολο τρόπο.

1.000.000 ονόματα διαθέσιμα με ένα κλικ

Οι νεαροί ιστορικοί της ομάδας Greek Ancestry  των οποίων το έργο έχει παρουσιάσει το ethnos.gr, τον τελευταίο χρόνο ψηφιοποίησαν το τεράστιο αρχειακό υλικό των 25 τόμων που φυλάσσεται στην Κεντρική Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους και πλέον παρέχουν τη δυνατότητα σε όποιον αναζητεί τις οικογενειακές του ρίζες στην Μικρά Ασία, να το ερευνήσει. Συνολικά περιλαμβάνονται στο αρχείο 540.000 εγγραφές που αντιστοιχούν σε περίπου 1.000.000 ονόματα! Το μόνο που έχει να κάνει ο ενδιαφερόμενος, είναι να πληκτρολογήσει το επώνυμο και τον τόπο προέλευσης της οικογένειάς του, και με ένα κλικ μπορεί να εντοπίσει στοιχεία για τη Μικρασιατική του ιστορία!

«Ξεκινώντας το project αυτό, κανείς μας δεν είχε συνειδητοποιήσει το μέγεθος και τη σπουδαιότητά του. Ξεκινήσαμε φωτογραφίζοντας τους τόμους των Μητρώων, ενώ στη συνέχεια μοιραστήκαμε τον άθλο της μεταγραφής: 540,000 χειρόγραφες εγγραφές, 1,000,000 ονόματα. Ο ξεριζωμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας αποτελεί μία από τις πιο μαύρες σελίδες της νεότερης ιστορίας και η μνήμη του ξεριζωμού οδηγεί πολλούς στην αναζήτηση της ταυτότητας τους. Τώρα με την ολοκλήρωση αυτού του project η αναζήτηση αυτή ξεκινά με ένα κλικ», υπογραμμίζει η ιστορικός Σοφία Πιτσινέλη που αφιέρωσε δεκάδες ώρες αναζητώντας ονόματα μέσα στο αρχειακό υλικό για να πάρει αυτό το έργο σάρκα και οστά.

Το επόμενο βήμα: Η αναζήτηση της περιουσίας που άφησαν οι πρόγονοι στην Τουρκία

Χρησιμοποιώντας μάλιστα τα Μητρώα αυτά, περνά κανείς στο επόμενο βήμα: να αναζητήσει πληροφορίες ακόμη και για τις περιουσίες που άφησαν οι Μικρασιάτες πρόγονοί του στην Τουρκία!

Άλλωστε, όπως τονίζει η ιστορικός Μάρω Ρεμπούτσικα, «μεταγράφοντας χιλιάδες ονόματα και τοποθεσίες, ξετυλιγόταν νοητά μπροστά μας η ιστορία κάθε ανθρώπου, κάθε οικογένειας που βίωσε τα γεγονότα του 1922: τον ξεριζωμό από την πατρίδα που έχασε, το ταξίδι της προσφυγιάς, την προσπάθεια για την δημιουργία μιας νέας ζωής πλέον στην Ελλάδα».

Από μια υπόθεση στην οποία είχε εργαστεί παλιότερα η ομάδα της Greek Ancestry, οι ιστορικοί συνειδητοποίησαν ότι η οικογένεια του Δημήτριου Σπίνου,  οι οποίοι εγκαταστάθηκαν από τα Αλάτσατα στη Σάμο, είχαν αφήσει πίσω τους δύο σπίτια, 13 στρέμματα αμπέλια, 46 αμυγδαλιές και ελιές, έπιπλα, ρούχα και μια βιβλιοθήκη! Μέσα από την έρευνα η ομάδα βρήκε ακριβώς σε ποιες γειτονιές και τοποθεσίες βρισκόταν το κάθε σπίτι και το κάθε χωράφι.

Μεταξύ των καταγραφών βρίσκουμε και πολλούς Μικρασιάτες που έγραψαν ιστορία, όπως το Φώτιο Κόντογλου και τον πατέρα του Ηλία Βενέζη, Μιχαήλ Μέλο, από το Αϊβαλί (Κυδωνιές)!

Greek Ancestry: Η ομάδα που αναζητά τις ρίζες εκείνων που τις αναζητούν

Η Greek Ancestry ιδρύθηκε το 2020 από το νεαρό ιστορικό Γρηγόρη Κόντο και μέσα σε λίγα χρόνια εξελιχθεί σε παγκόσμιο κόμβο για την ελληνική γενεαλογία και οικογενειακή ιστορία. Πέρα από τις γενεαλογικές υπηρεσίες που παρέχει, συντηρεί μια διαρκώς εμπλουτιζόμενη βάση δεδομένων, που αυτή τη στιγμή φιλοξενεί πάνω από 1,2 εκ. ονόματα απ’ όλη την Ελλάδα, από τη δεκαετία του 1810 μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα. Κάθε όνομα της βάσης αντιστοιχεί σε μια εγγραφή από αρχειακό υλικό: έναν εκλογικό κατάλογο, ένα μητρώο αρρένων, έναν παλιό εμπορικό οδηγό ή… έναν κατάλογο προσφύγων. Η βάση είναι ανοιχτή και η αναζήτηση γίνεται δωρεάν. Γράφοντας απλώς το επώνυμο ενός προγόνου και επιλέγοντας τον τόπο προέλευσης, μπορεί κανείς να εντοπίσει προγόνους και, παραγγέλνοντας μια συγκεκριμένη εγγραφή, να ανακαλύψει στοιχεία για την ιστορία της οικογένειάς του και να χτίσει σιγά-σιγά το γενεαλογικό του δέντρο.

Παράλληλα, η Greek Ancestry λειτουργεί και ως εκπαιδευτική πλατφόρμα για θέματα ιστορίας και γενεαλογίας. Κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της άρθρα ιστορικού και γενεαλογικού ενδιαφέροντος, ενώ μέσα στα δυόμισι χρόνια της λειτουργίας της επιχείρησης, έχουν διοργανωθεί δύο παγκόσμια διαδικτυακά συνέδρια που έχουν φιλοξενήσει ορισμένους από τους πιο καταξιωμένους σύγχρονους μελετητές του Ελληνισμού: τον Αλέξανδρο Κιτροέφ, το Roderick Beaton, το Nicholas Gage (Νίκος Γκατζογιάννης), τη Gonda van Steen, κ.α..

Μια ακόμη αξιόλογη πρωτοβουλία της επιχείρησης αποτελεί το Village History Projects Initiative που στόχο έχει να ενθαρρύνει τη μελέτη όχι μόνο της οικογενειακής ιστορίας του καθενός μας, αλλά και της ιστορίας του τόπου του. Από τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα αυτό, άλλοι επικεντρώνονται στη δημιουργία μιας διαδικτυακής κοινότητας αποτελούμενης από ανθρώπους που έχουν την ίδια καταγωγή (π.χ. από τις Αμύκλες της Λακωνίας ή τον Πάνιδο της Αν. Θράκης), ενώ άλλοι χτίζουν τα οικογενειακά δέντρα της κοινότητας (π.χ. Family Trees of Southern Parnon, Family Trees of Pylos) ή καταγράφουν την ιστορία της (π.χ. Πέπλος: Ιστορία και Γενεαλογία). Η συμμετοχή στο πρόγραμμα αυτό είναι δωρεάν, έπειτα από αίτηση στη Greek Ancestry. Μάλιστα, κάθε τρεις μήνες δίνεται ένα συμβολικό βραβείο σε έναν από τους συμμετέχοντες, προκειμένου να βοηθηθεί στο έργο του!