Βρίσα: Το χωριό που τραβάει σαν μαγνήτης τους σεισμούς

Οκτώβριος 1845, Ιούνιος 2017. ∆ύο σεισµικές δονήσεις µε διαφορά 172 ετών ισοπεδώνουν το χωριό Βρίσα στα νότια της Λέσβου, µετατρέποντας σε µπάζα τη συντριπτική πλειονότητα των σπιτιών. Οι επιπτώσεις σε άλλες γειτονικές περιοχές είναι ελάχιστες σε σύγκριση µε την ολοκληρωτική καταστροφή του συγκεκριµένου χωριού. Κατά τραγική σύµπτωση, και στους δύο σεισµούς σκοτώθηκε από µία γυναίκα, ενώ, όπως λέγεται, και τα δύο θύµατα είχαν έρθει νύφες στο χωριό από το νησί της Λήµνου.

Απάντηση στο γιατί η τραγική ιστορία επαναλαµβάνεται σαν κακόγουστη φάρσα επιχείρησε να δώσει ο καθηγητής Γεωφυσικής του ΑΠΘ Κώστας Παπαζάχος, που µίλησε σε εκδήλωση του Διιδρυµατικού Προγράµµατος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Φυσικοί Κίνδυνοι και Αντιµετώπιση Καταστροφών» του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Μίλησε για το γεωλογικό παράδοξο της Βρίσας, που τραβάει σαν «µαγνήτης» τη σεισµική ενέργεια, εγκλωβίζει και πολλαπλασιάζει τη σεισµική κίνηση, µε καταστροφικά αποτελέσµατα στο δοµηµένο περιβάλλον.

Η απάντηση εντοπίζεται στο έδαφος πάνω στο οποίο είναι χτισµένο το βόρειο τµήµα του οικισµού, όπως εξήγησε στο «Εθνος» ο κ. Παπαζάχος. «Υπάρχει ένα λεπτό στρώµα πολύ µαλακών εδαφών στο βόρειο πεδινό τµήµα της Βρίσας. Εκεί παγιδεύονται τα σεισµικά κύµατα και το έδαφος λειτουργεί ως ελατήριο, πολλαπλασιάζοντας τη σεισµική κίνηση. Στον σεισµό του 2017 καταγράφηκαν εκεί τριπλάσιες µέγιστες εδαφικές κινήσεις, και σε ορισµένα σηµεία ως και οκταπλάσιες. Οι ανώµαλα υψηλές σεισµικές κινήσεις είχαν ως αποτέλεσµα και τις ανώµαλα υψηλές βλάβες» είπε ο κ. Παπαζάχος και πρόσθεσε: «Για τον λόγο αυτό συναντά κανείς το παράδοξο να υπάρχουν µεγάλες διαφοροποιήσεις στις ζηµιές, ακόµη και µέσα στο χωριό. Νότια µιας νοητής γραµµής που διαπερνά τον οικισµό, τα σπίτια έχουν από µικρές έως ελάχιστες βλάβες, βόρεια αυτής της γραµµής η καταστροφή είναι ολοκληρωτική».

Από τα συνολικά 268 σπίτια που είχαν κριθεί κατεδαφιστέα µετά τον σεισµό του 2017, έχουν κατεδαφιστεί λίγο περισσότερα από τα µισά, ενώ σε ελάχιστα από τα 260 επισκευάσιµα έχουν ξεκινήσει εργασίες επισκευής

Εκτός από τη χαλαρότητα του εδάφους, τον δικό τους ρόλο φαίνεται πως έπαιξαν συνδυαστικά ένα µικρό σεισµικό ρήγµα που εντοπίζεται στην περιοχή αλλά και η παλαιότητα των κτιρίων του οικισµού. «Αυτό συνέβη το 1845, επαναλήφθηκε έπειτα από σχεδόν δύο αιώνες και θα συνεχίσει να συµβαίνει µε τρόπο συστηµατικό, αν δεν λάβουµε τα κατάλληλα µέτρα» τόνισε ο καθηγητής, ο οποίος επισηµαίνει την ανάγκη να ληφθεί υπόψη η γεωλογική ιδιαιτερότητα της περιοχής στην ανοικοδόµηση του οικισµού. «Η νέα Βρίσα πρέπει να δοµηθεί µε κατασκευές αντισεισµικών προδιαγραφών» τόνισε.

Η σηµερινή κατάσταση

Μετά τον καταστροφικό σεισµό της 12ης Ιουνίου του 2017 η Βρίσα, που άλλοτε έσφυζε από ζωή µε 850 µόνιµους κατοίκους, έχει µετατραπεί σε χωριό-φάντασµα, µε ελάχιστους διαµένοντες σήµερα. Σχεδόν δύο χρόνια µετά, από τα συνολικά 268 σπίτια που είχαν κριθεί κατεδαφιστέα («κόκκινα») έχουν κατεδαφιστεί λίγο περισσότερα από τα µισά, χωρίς να έχει ξεκινήσει ούτε µία ανοικοδόµηση, ενώ σε ελάχιστα από τα 260 επισκευάσιµα («κίτρινα») έχουν ξεκινήσει εργασίες επισκευής. Οσοι από τους κατοίκους του χωριού δεν είχαν άλλα σπίτια νοικιάζουν κατοικίες µε επίδοµα ενοικίου που εισπράττουν από το κράτος, το οποίο ωστόσο είχε διετή διάρκεια και η ισχύς του λήγει το καλοκαίρι.

«Ζητάµε να δοθεί παράταση, καθώς για την καθυστέρηση υπάρχει και ευθύνη της πολιτείας» ανέφερε στο «Εθνος» ο πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Βρίσας, Στρατής Παράκοιλας, και πρόσθεσε: «Μέχρι στιγµής έχουν βγει, από όσο ξέρω, µόνο δύο οικοδοµικές άδειες. Ζητάµε να ενισχυθεί το Συµβούλιο Αρχιτεκτονικής προκειµένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες, ενώ εκτός από τα νέα σπίτια πρέπει να ξαναγίνουν σχολείο και εκκλησία».

Σύµφωνα µε τον αρµόδιο αντιδήµαρχο προγραµµατισµού και έργων του Δήµου Λέσβου, Κώστα Κατσαρό, η καθυστέρηση οφείλεται εν µέρει και στην έλλειψη κονδυλίων. «Τα χρήµατα του υπουργείου Υποδοµών εξαντλούνται και θα χρειαστεί νέα χρηµατοδότηση. Δεν εκδίδονται νέες άδειες γιατί ο κόσµος δεν έχει πάρει τις επιχορηγήσεις» είπε στο «Εθνος», προσθέτοντας πως οι δικαιούχοι θα µπορούν να χτίσουν µε 80% κρατική χρηµατοδότηση και δυνατότητα άτοκου δανείου για το υπόλοιπο 20%.

Σε ό,τι αφορά την αντισεισµική θωράκιση των νέων κατασκευών, που προβλέπονται και από την κοινή υπουργική απόφαση, αυτές θα γίνουν βάσει σχετικής µελέτης που έχει εκπονήσει το Πανεπιστήµιο Αιγαίου.