Αλλάζει ...υπουργείο η ΕΥΔΑΠ: Ύδατα και αστικά απόβλητα περνούν στη ΡΑΕ - Έρχονται συγχωνεύσεις παρόχων

Συγχωνεύσεις των παρόχων υπηρεσιών ύδατος φέρνει η υπαγωγή των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών ύδατος στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), η οποία θα μετονομαστεί σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ) αφού θα αναλάβει τον έλεγχο και των υπηρεσιών αστικών αποβλήτων.

Οι σχετικές προβλέψεις περιλαμβάνονται σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο έχει αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση και εκτός των υπολοίπων ρυθμίσεων ορίζει ότι η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΔΑΠ Παγίων «μετακομίζουν» από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο υπουργείο Περιβάλλοντος, μόλις λίγους μήνες μετά την ακύρωση του διαγωνισμού για το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα.

Επίσης, προβλέπεται η επέκταση των αρμοδιοτήτων της Αρχής, δυνητικώς, και στην εποπτεία των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης και απορρόφησης του Ε.Ο.ΑΝ., κατόπιν αξιολόγησης της σκοπιμότητας της επέκτασης αυτής από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εντός συγκεκριμένης προθεσμίας.

Με το νομοσχέδιο καταργείται η Εθνική Επιτροπή Υδάτων και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας γίνεται ο βασικός ρυθμιστής της πολιτικής για την προστασία και διαχείριση των υδάτων, την οποία σχεδιάζει, παρακολουθεί και ελέγχει.

Παράλληλα ορίζεται ότι για λόγους εξισορρόπησης των υπόγειων υδάτων, καθιερώνεται η δυνατότητα ανάκλησης αδειών υδροληψίας προσωρινά ακόμα και οριστικά με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση συνεπειών της ρύθμισης, η επιλογή της επέκτασης των αρμοδιοτήτων της Ρ.Α.Ε. στους τομείς των υπηρεσιών ύδατος και διαχείρισης αστικών αποβλήτων γίνεται γιατί «έτσι αξιοποιείται η διοικητική και υποστηρικτική δομή μιας υφιστάμενης ανεξάρτητης αρχής, η οποία επιπλέον έχει εμπειρία στην άσκηση ρυθμιστικών και ελεγκτικών αρμοδιοτήτων και μάλιστα σε φυσικά μονοπώλια, όπως είναι τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, κατ’ αντιστοιχία, ιδίως, με τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης». Η αξιοποίηση υφιστάμενων δομών είναι κρίσιμη δεδομένου ότι η νέα Αρχή πρέπει να καταστεί πλήρως λειτουργικής εντός εξαμήνου από τη σύστασή της, σύμφωνα με σχετικό ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης.

Στις βασικές αλλαγές του νομοσχεδίου περιλαμβάνεται η δυνατότητα της Αρχής να προτείνει στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στον Υπουργό Εσωτερικών, έως το τέλος του 2024, σχέδιο συγχώνευσης παρόχων υπηρεσιών ύδατος, για τη βελτιστοποίηση της βιωσιμότητάς τους και την ενίσχυση της διαχειριστικής τους ικανότητας.

Τιμολόγια

Όπως ορίζεται από το σχέδιο νόμου, η τιμολογιακή πολιτική μπορεί να συνεκτιμά τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά αποτελέσματα της ανάκτησης, καθώς και τις γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες της οικείας περιοχής.

Η Αρχή παρακολουθεί τα οικονομικά και χρηματοοικονομικά δεδομένα, προβαίνει σε συγκριτική αξιολόγηση του κόστους αντίστοιχων υπηρεσιών ύδατος και εισηγείται μέτρα βελτιστοποίησης της επιχειρησιακής λειτουργίας στους παρόχους που δεν παρουσιάζουν καλές αποδόσεις.

Επιπλέον, με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση μπορεί να ζητά από τους αρμόδιους παρόχους υπηρεσιών ύδατος να τροποποιήσουν τα τιμολόγιά τους για τις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών και χρηστών, εφόσον κρίνει ότι δεν διασφαλίζεται η ορθή και αμερόληπτη εφαρμογή των κανόνων τιμολόγησης.

Η Αρχή υποβάλλει ετήσια αναφορά στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ σε ό,τι αφορά τους καταναλωτές, θεσπίζεται η δυνατότητά της να εξετάζει καταγγελίες και εναντίον παρόχων υπηρεσιών ύδατος, καθώς και ΦΟ.Δ.Σ.Α. (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων).

Οι πάροχοι υπηρεσιών ύδατος υποχρεούνται να υποβάλουν στην Αρχή Γενικά Σχέδια Υπηρεσιών Ύδατος («masterplan»), πενταετούς διάρκειας, και ετήσιες εκθέσεις προγραμματισμού.

ΥΠΕΝ: Εγγενείς και λειτουργικές οι αδυναμίες του υφιστάμενου καθεστώτος

Το σχέδιο νόμου κάνει λόγο για «εγγενείς και λειτουργικές αδυναμίες» του σημερινού καθεστώτος παροχής και διαχείρισης των υπηρεσιών ύδατος και των αστικών αποβλήτων «οφειλόμενες σε πλήθος παραγόντων, όπως ο μεγάλος αριθμός και οι ανισοβαρείς δυνατότητες των παρόχων, η ελλιπής εποπτεία αυτών, η ανεπαρκής λογοδοσία, καθώς και η αποσπασματική εικόνα της ποιότητας του πόσιμου νερού και των απωλειών των δικτύων». Ειδικότερα, τονίζεται ότι υφίσταται - μεγάλος κατακερματισμός των υπηρεσιών ύδατος σε πολλούς παρόχους, αρκετοί εκ των οποίων αδυνατούν να παρακολουθήσουν συστηματικά την ποιότητα του πόσιμου νερού, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, ενώ

• συχνά η λειτουργία των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων δεν είναι επαρκής λόγω μη συντήρησης, ατυχούς σχεδιασμού («υπερδιαστασιολόγησης») και ελλιπούς στελέχωσης.
• Παρατηρούνται μεγάλα ποσοστά μη μετρήσιμων απωλειών από τα δίκτυα ύδρευσης και πολύ συχνές βλάβες, γεγονός που επιβαρύνει το κόστος του πόσιμου νερού.
• Η εφαρμογή των κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης δεν είναι ενιαία, ενώ
• δεν προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με αυτούς.
• Λόγω της έλλειψης σφαιρικής εικόνας της υφιστάμενης κατάστασης, υπάρχει αδυναμία προτεραιοποίησης των απαιτούμενων έργων από πλευράς κεντρικής διοίκησης.

Κυρώσεις και στους δήμους

Με το σχέδιο νόμου η Αρχή θα μπορεί να επιβάλλει πρόστιμα στους παραβάτες παρόχους υπηρεσιών ύδατος σχετικά με την κοστολόγηση και τιμολόγηση των υπηρεσιών καθώς και στους ΦΟ.Δ.Σ.Α και τους ΟΤΑ Α΄ Βαθμού αν διαπιστωθεί παράβαση στη διαχείριση αστικών αποβλήτων. Συγκεκριμένα, το ανώτατο ύψος των προστίμων δεν υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια ευρώ και το 6% των συνολικών ετήσιων εσόδων του προηγούμενου έτους, που προέρχονται από τις παρεχόμενες υπηρεσίες ύδατος και αποβλήτων.