«Καθαρίζει» το τοπίο γύρω από την τραγωδία στα Τέμπη; Η επίμαχη έκθεση της ΡΑΣ, τα επόμενα βήματα και η πρώτη μήνυση

Το «τοπίο» γύρω από τη σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη έχει αρχίσει να «καθαρίζει», μετά και το πρώτο πόρισμα της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) που υπογραμμίζει την «ανεπαρκή εκπαίδευση» των σταθμαρχών. Την ίδια ώρα, κατατέθηκε η πρώτη μήνυση από τραυματία.

Την ανεπαρκή εκπαίδευση που «δείχνει» η ΡΑΣ στο πόρισμά της είχε παρακολουθήσει και ο σταθμάρχης που έχει συλληφθεί για το δυστύχημα.

Τι λέει η ΡΑΣ

Ανεπαρκής είναι η εκπαίδευση των σταθμαρχών από το 2021, την οποία είχε παρακολουθήσει και ο σταθμάρχης της σιδηροδρομικής τραγωδίας των Τεμπών, σύμφωνα με την Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ).

Βάσει της ανάλυσης των πρώτων στοιχείων που έχει συγκεντρώσει η Αρχή στο πλαίσιο της αυτεπάγγελτης έρευνας για το δυστύχημα, διαπιστώνονται σοβαρές ενδείξεις παράβασης από τον Διαχειριστή Υποδομής, δηλαδή τον ΟΣΕ που σχετίζονται με το Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας του.

Για το λόγο αυτό ουσιαστικά η Αρχή καλεί τον Οργανισμό να μην απασχολεί σε θέσεις κρίσιμων καθηκόντων ασφάλειας το σύνολο των υποψήφιων σταθμαρχών που μετείχαν στο συγκεκριμένο κύκλο εκπαίδευσης.

Πρόκειται για το προσωπικό το οποίο σύμφωνα με τη Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού του ΟΣΕ, είχε προσληφθεί με δελτίο Παροχής Υπηρεσιών και μόνο δύο εξ αυτών είχαν μόνιμη υπαλληλική σχέση λόγω μετάταξης.

Αυτό εντάσσεται στα έκτακτα προσωρινά μέτρα που έλαβε η Αρχή, «η μη τήρηση των οποίων ενέχουν άμεση, σοβαρή και επικείμενη απειλή για τη δημόσια ασφάλεια», όπως σημειώνεται στην απόφαση της Ολομέλειας. 

Από την πρώτη διερεύνηση μάλιστα από την ΡΑΣ προκύπτει ότι το εκπαιδευτικό πλαίσιο που εφάρμοζε ο ΟΣΕ ήταν τόσο διάτρητο ώστε να διαπιστώνεται μέχρι και ασάφεια μεταξύ του συνολικού αριθμού των αρχικά υποψήφιων εκπαιδευόμενων σταθμαρχών και του τελικού αριθμού των προσώπων που μετείχαν επιτυχώς στην εκπαίδευση.

Ειδικότερα η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων με τα έως σήμερα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει, διαβλέπει ισχυρές ενδείξεις ότι ο θεωρητικός και πρακτικός κύκλος εκπαίδευσης που παρείχε ο ΟΣΕ σε προσωπικό του ΟΣΕ που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα (σταθμάρχες - κλειδούχους) υπήρξε ελλιπής και ως εκ τούτου ανεπαρκής.

Συγκεκριμένα, ο ΟΣΕ δεν εξασφάλισε, ως όφειλε, πρόγραμμα κατάρτισης του προσωπικού και των συστημάτων, τα οποία διασφαλίζουν, ότι διατηρείται η επάρκεια προσόντων του προσωπικού και εκτελούνται αναλόγως τα σχετικά καθήκοντα, συμπεριλαμβανομένων ρυθμίσεων σχετικά με την καλή φυσική και ψυχολογική κατάσταση.

«H κατάρτιση που παρασχέθηκε από τον ΟΣΕ στο συγκεκριμένο ελεγχόμενο θεωρητικό και πρακτικό κύκλο εκπαίδευσης και αφορά σε προσωπικό του ΟΣΕ που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας (σταθμάρχες) υπήρξε ελλιπής και ως εκ τούτου ανεπαρκής», δεδομένου, ότι δεν πιστοποιούνται με σχετικές βεβαιώσεις των αρμόδιων υπηρεσιών:

Α. Οι υπηρεσίες κατάρτισης των σταθμαρχών, οι οποίες, πρέπει να περιλαμβάνουν;

• Εκπαίδευση για τις απαραίτητες γνώσεις
• Κανόνες και διαδικασίες λειτουργίας,
• σηματοδότηση και σύστημα ελέγχου - χειρισμού, καθώς και

Β. Οι Διαδικασίες έκτακτης ανάγκης που ισχύουν για τα εκτελούμενα δρομολόγια.

Τι διαπίστωσε η ΡΑΣ

Σύμφωνα με τον οδηγό Σπουδών του ΟΣΕ που περιλαμβάνεται στο ετήσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης έτους 2021, «Βασική Εκπαίδευση Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας (ΣΤΑΘΜΑΡΧΕΣ)» για το προαναφερθέν προσωπικό  (κωδ. 22075 και 22076) που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας, προβλέπονταν 712 ώρες θεωρητικής εκπαίδευσης που θα πραγματοποιούνταν σε δύο κύκλους μαθητείας και 75 ώρες πρακτικής εκπαίδευσης. Κατά τη μαρτυρία της Διεύθυνσης Κυκλοφορίας του ΟΣΕ, ο δεύτερος κύκλος θεωρίας πραγματοποιήθηκε παράλληλα με την πρακτική εκπαίδευση. Με βάση το προαναφερθέν πρόγραμμα και μετά από τους επί τόπου ελέγχους των στελεχών της ΡΑΣ στα γραφεία του ΟΣΕ, τη συγκριτική επισκόπηση, μελέτη και ανάλυση των προσκομισθέντων στοιχείων και πληροφοριών προέκυψαν οι παρακάτω διαπιστώσεις:

Δεν τεκμηριώνεται η σωστή και ολοκληρωμένη βασική εκπαίδευση Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας με κωδικούς ΚΠ 22075 (Σταθμάρχες ΑΘήνας) και ΚΠ 22076 (Σταθμάρχες Θεσσαλονίκης), σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σχετικού οδηγού σπουδών για τους εξής λόγους:

Πρώτον: Από την ανάλυση των στοιχείων δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα, ότι οι εν λόγω υποψήφιοι σταθμάρχες ολοκλήρωσαν τον προβλεπόμενο Β’ κύκλο θεωρητικής εκπαίδευσης των 177 ωρών ο οποίος θα διεξαγόταν παράλληλα με την πρακτική εκπαίδευση των 75 υποχρεωτικών ημερών μετά την ολοκλήρωση του Α’ κύκλου εκπαίδευσης των 535 ωρών.

Ειδικά για τον Β’ Κύκλο θεωρητικής εκπαίδευσης δεν υποβλήθηκαν από τις αρμόδιες Επιθεωρήσεις σχετικές για την υλοποίησή του βεβαιώσεις, αλλά κυρίως ανυπόγραφα φύλλα παρουσίας των εκπαιδευομένων από τα οποία προκύπτουν μόνο προγράμματα υπηρεσιών (βάρδιες) και όχι η πραγματική υλοποίηση των εν λόγω υπηρεσιών, παρά τα όσα περί του αντιθέτου υποστηρίζει ο ΟΣΕ στην απάντησή του. Αντίστοιχα δεν υποβλήθηκαν βεβαιώσεις από τις οποίες να πιστοποιείται η υλοποίηση της πρακτικής εκπαίδευσης, παρά μόνο κυρίως ανυπόγραφα φύλλα παρουσίας από τα οποία προκύπτουν μόνο προγράμματα υπηρεσιών (βάρδιες) και όχι η πραγματική υλοποίησή των εν λόγω υπηρεσιών. 

Από τη βεβαίωση της Προϊσταμένης της σχετικής Διεύθυνσης του ΟΣΕ μάλιστα (υπ. αριθ. πρωτ. 9010056/21.2.2023) προκύπτει, ότι πραγματοποιήθηκαν 144 ώρες Β’ Κύκλου θεωρητικής εκπαίδευσης σε αντίθεση με τις προβλεπόμενες 177 ώρες, όπως αυτές αναφέρονται στο με αριθ. πρωτ. 9033909/28.7.22 έγγραφο του ΟΣΕ. «Ωστόσο, δεν προκύπτει με σαφήνεια ο τρόπος υλοποίησης των προαναφερόμενων υπολειπόμενων ωρών εκπαίδευσης και ο ακριβής αριθμός (εκ του συνόλου) των εκπαιδευομένων», σημειώνει η ΡΑΣ.

Δεδομένου, ότι δεν προσκομίστηκαν αυτά τα κρίσιμα αποδεικτικά έγγραφα και στοιχεία, δεν προκύπτουν με σαφήνεια και πληρότητα: 

• Τα υπογεγραμμένα φύλλα παρουσίας των εκπαιδευομένων κατά τον Α’ κύκλο της θεωρητικής εκπαίδευσης στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης για τις ημερομηνίες 13.8.22, 24.8.22, 30.8.22, 31.8.22, 9.9.22, 17.9.2022 και 7.10.22 και στο πρόγραμμα της Αθήνας για τις 13.8.22.
• Ο τρόπος υλοποίησης των υπολειπόμενων ωρών θεωρητικής εκπαίδευσης, ο οποίος ενσωματώθηκε στην πρακτική εκπαίδευση (Β΄ κύκλο εκπαίδευσης) και ο ακριβής αριθμός του συνόλου των εκπαιδευομένων.
• Οι βεβαιώσεις των αρμόδιων Επιθεωρήσεων περί ολοκλήρωσης του Β’ Κύκλου θεωρητικής εκπαίδευσης (177 ωρών).
• Οι βεβαιώσεις πιστοποίησης περί ολοκλήρωσης της πρακτικής εκπαίδευσης (75 ημερών).
• Τα έγγραφα στοιχεία για την πρακτική εκπαίδευση τριών εκπαιδευόμενων

Δεύτερον: Από το σύνολο των έγγραφων στοιχείων που έχει στη διάθεσή της η Αρχή, διαπιστώνεται ασάφεια μεταξύ του συνολικού αριθμού των αρχικά υποψήφιων εκπαιδευόμενων σταθμαρχών και του τελικού αριθμού των προσώπων που μετείχαν επιτυχώς στην ερευνώμενη εκπαίδευση.

Η πρώτη μηνυτήρια αναφορά

Στη Δικαιοσύνη προσέφυγε μία από τους τραυματίες, καταθέτοντας μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου -ανοίγοντας έναν νέο κύκλο στη διερεύνηση της υπόθεσης και βάζοντας στο «κάδρο» πολιτικά πρόσωπα.

Όπως ανακοίνωσαν οι εταιρείες Θεόδωρος Π. Μαντάς και Συνεργάτες και Λουκάς Θ. Αποστολίδης και Συνεργάτες, που έχουν αναλάβει τη νομική εκπροσώπηση, κατέθεσαν μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας με την οποία στρέφονται σε βάρος παντός υπευθύνου. Παράλληλα, σημειώνουν πως επιφυλάσσονται να προβούν σε περαιτέρω ενέργειες για την προάσπιση των δικαιωμάτων της εντολέως τους.

«Με τη μηνυτήρια αναφορά που καταθέσαμε, ζητάμε την πλήρη διερεύνηση σε σχέση με την τέλεση πληθώρας ποινικών αδικημάτων, τελεσθέντων εξ οιουδήποτε υπαιτίου, φυσικού ή ηθικού αυτουργού και συμμετόχου, με πράξεις ή δια παραλείψεως ανεξαρτήτως της θέσεως τους, είτε στην ιεραρχία των διοικήσεων του τριχοτομημένου ΟΣΕ είτε στα πολιτικά πρόσωπα που έχουν την ευθύνη και την εποπτεία του, αφενός σε βάρος της εντολέωςμας και αφετέρου εις βάρος των επιβατών του μοιραίου τραίνου “Intercity 62”» αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.

Τα επόμενα βήματα

Όπως επισημαίνει η ΡΑΣ στην ανακοίνωσή της, γίνεται προσπάθεια ώστε το τελικό πόρισμα να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό. Για το λόγο αυτό από την πρώτη στιγμή η Αρχή ζήτησε εντός προθεσμίας 48 ωρών από τον ΟΣΕ και την HELLENIC TRAIN τα εξής στοιχεία:

1. Τα δελτία έλξης και τα φύλλα πορείας των δύο αμαξοστοιχιών,

2. Τα αποδεικτικά κατάρτισης του σταθμάρχη και του προσωπικού συνοδείας της επιβατικής αμαξοστοιχίας,

3. Αντίγραφα κυκλοφοριακών εντύπων και υποδειγμάτων καθώς και καταχωρήσεων σε τηρούμενα βιβλία,

4. Τυχόν απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες μεταξύ μηχανοδηγών, συνοδών, σταθμαρχών, κλειδούχων ή/και υπευθύνων κέντρου ελέγχου κυκλοφορίας,

5. Τα σχετικά τηλεγραφήματα σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Κίνησης και

6. Οποιοδήποτε έγγραφο ή στοιχείο που να αποδεικνύει την τήρησή τους.

Οπως προκύπτει από την απόφαση της Ολομέλειας, ο ΟΣΕ έθεσε στη διάθεση της Αρχής τα τελικά αποτελέσματα της γραπτής και της προφορικής εξέτασης σταθμαρχών και κλειδούχων που διενεργήθηκαν στις 23 και 24 Ιανουαρίου του 2023 στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη από την αρμόδια τριμελή επιτροπή του ΟΣΕ. Επιπλέον, έδωσε και τις διαθέσιμες απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες τηλεφώνου και ραδιοτηλεφώνου (ασυρμάτου) σε cd καθώς και δεδομένα σηματοδότησης καταγραφικού Σ.Σ. Λάρισα και Σ.Σ. Μεζούρλου.

Στελέχη του προσωπικού της ΡΑΣ, όπως είχε γράψει το «Εθνος» σε ρεπορτάζ του, επισκέφτηκαν στις 6.3.2023 τα κεντρικά γραφεία του ΟΣΕ και συνομίλησαν με τις αρμόδιες Διευθύνσεις σχετικά και με την διαδικασία εκπαίδευσης του Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας (Σταθμάρχες) και τη Διεύθυνση Κυκλοφορίας.

Τα στελέχη του ΟΣΕ προσκόμισαν τον οδηγό σπουδών για το ανωτέρω προσωπικό, το πρόγραμμα εκπαίδευσης καθώς και τα παρουσιολόγια και έγγραφο σύμφωνα με το οποίο, στις 20.1.2023 ολοκληρώθηκε η πρακτική εκπαίδευση των υποψηφίων σταθμαρχών του τμήματος Θεσσαλονίκης και αφού προτάθηκαν τα μέλη της επιτροπής εξετάσεων μπορούσαν να οργανωθούν οι εν λόγω εξετάσεις. Από τα παρουσιολόγια έλειπαν αυτά που υπήρχαν στο σταθμαρχείο της Λάρισας, καθώς είχαν κατασχεθεί από το Α.Τ. Λάρισας.

Οπως προκύπτει έως τώρα από την ενημέρωση των ελεγκτών της ΡΑΣ, η στελέχωση των σταθμών γινόταν με 3 βάρδιες με ωράρια 06:00 – 15:00, 14:00 – 23:00 και 22:00 – 07:00, ενώ, καθεμία από τις βάρδιες αποτελείτο από 1 σταθμάρχη. Την περίοδο αυτή εξετάζονται εξονυχιστικά τα βαρδιολόγια των σταθμαρχών για τους μήνες Μάρτιο και Φεβρουάριο 2023.

Από τους υποψηφίους σταθμάρχες του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού κύκλου, οι δύο είχαν μόνιμη υπαλληλική σχέση λόγω μετάταξης και οι υπόλοιποι είχαν προσληφθεί με δελτίο παροχής υπηρεσιών.

Επίσης η έρευνα της ΡΑΣ επικεντρώνεται στα εξής στοιχεία:

• Το ημερολόγιο πρόγραμμα του Β’ κύκλου της θεωρητικής εκπαίδευσης των συμμετεχόντων σταθμαρχών, στο οποίο περιλαμβάνεται το όνομα του κάθε εισηγητή και η διδακτέα ύλη,

• τα φύλλα παρουσίας των εκπαιδευθέντων κατά τον Β’ κύκλο της θεωρητικής εκπαίδευσης στα ανωτέρω προγράμματα,

• τα φύλλα παρουσίας των εκπαιδευθέντων κατά την πρακτική εκπαίδευση στα ανωτέρω προγράμματα,

• τους σταθμούς, τα κέντρα ελέγχου κυκλοφορίας και λοιπές εγκαταστάσεις, που εργάσθηκαν οι εκπαιδευθέντες στα ανωτέρω προγράμματα σταθμάρχες, κατά την διάρκεια της πρακτικής τους εκπαίδευσης,

• την περιγραφή του σχετικού τμήματος της υποδομής και του συστήματος σηματοδότησης, στο οποίο συνέβη το σοβαρό δυστύχημα,

• τη βεβαίωση υπηρεσιακών μεταβολών του σταθμάρχη και του κλειδούχου, οι οποίοι είχαν βάρδια στο σιδηροδρομικό σταθμό Λάρισας το βράδυ του ατυχήματος και

• τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων και ψυχολογικών αξιολογήσεων του ανωτέρω σταθμάρχη και κλειδούχου.