Τέσσερις κορυφαίοι φωτορεπόρτερ για τον ποιητή της εικόνας Γιάννη Μπεχράκη

«Ο Γιάννης είχε βρει τη φόρµουλα. Ηταν πολύ κοντά στο θέµα, όπως ο Ρόµπερτ Κάπα, και έβρισκε την αποφασιστική στιγµή, όπως ο Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν. Ηταν ίσως ο µοναδικός που πέτυχε αυτόν τον συνδυασµό». Με αυτά τα λόγια περιγράφει τις εικόνες του Γιάννη Μπεχράκη ο βετεράνος φωτορεπόρτερ Σπύρος Τσακίρης, ένας από τους ανθρώπους που τον γνώριζαν από την πρώτη µέρα που µπήκε στο ρεπορτάζ, ενώ βρέθηκε δίπλα του σε µερικές από τις πιο επικίνδυνες γωνιές του πλανήτη. Η γνωριµία του µε τον Γιάννη Μπεχράκη ήταν «ευλογία» και µία εβδοµάδα µετά τον πρόωρο θάνατό του θυµάται τις δύσκολες στιγµές που έζησαν µαζί αλλά και τον µοναδικό τρόπο δουλειάς του, χάρη στον οποίο έφτασε στην κορυφή. Οπως διηγείται ο κ. Τσακίρης στο «Εθνος της Κυριακής», ξεκίνησαν να εργάζονται ταυτόχρονα, «αλλά ο Γιάννης ήξερε αγγλικά και πήρε τη θέση στο ‘‘Reuters’’. Εγώ πήγα στην ‘‘Ελευθεροτυπία’’, όπου δούλεψα µέχρι που έκλεισε».

Όλες αυτές τις δεκαετίες βρέθηκαν δίπλα δίπλα και φωτογράφησαν την αγριότητα του πολέµου στην Τσετσενία, την πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και αλλού. «Σε όποιον πόλεµο έγινε ήµασταν εκεί» τονίζει και θυµάται την αποφασιστικότητα του Μπεχράκη να συνεχίζει το ρεπορτάζ ακόµα και όταν κινδύνευε η ζωή του. «Στον εµφύλιο της Γιουγκοσλαβίας τραυµατίστηκε από πολλαπλά θραύσµατα όπλου, την ώρα που βρισκόµασταν στο ξενοδοχείο µας. Ηρθαν οι κυανόκρανοι να τον πάρουν για να τον µεταφέρουν στο Ζάγκρεµπ και κάναµε αγώνα για να τον πείσουµε να φύγει». Μια άλλη ιστορία που δείχνει την επιθυµία του Μπεχράκη να µείνει στη θέση του, ανεξάρτητα από τους κινδύνους, διηγείται ο φωτορεπόρτερ ∆ηµήτρης Μεσσήνης.

Όπως λέει στο «Εθνος της Κυριακής», στα τέλη της δεκαετίας του 1990 βρίσκονταν στην Αυλώνα της Αλβανίας για να καλύψουν την υπόθεση µε τις «πυραµίδες» που κατέστρεψε ολοκληρωτικά χιλιάδες πολίτες της χώρας. «Κυκλοφόρησαν φήµες ότι ο Μπερίσα θα έστελνε άµεσα στρατό στην Αυλώνα για να πνίξει τις διαµαρτυρίες στο αίµα. Αποφασίστηκε ότι, για την ασφάλειά µας, θα φεύγαµε όλοι και ήρθαν δύο Σινούκ που θα µας µετέφεραν στην Ιταλία. Πήγαµε πολύ βιαστικά στο αεροδρόµιο και επιβιβαστήκαµε στα ελικόπτερα. Οταν απογειωθήκαµε ο Γιάννης έβαλε τα κλάµατα.

Εκλαιγε επειδή θα πέθαινε κόσµος, αυτός δεν θα ήταν εκεί για να το καταγράψει και δεν θα µάθαινε κανένας τι είχε συµβεί. Τελικά όταν φτάσαµε στην Ιταλία µάθαµε ότι δεν επρόκειτο για κάτι περισσότερο από φήµες και µετά από µερικές µέρες επιστρέψαµε στην Αλβανία για να συνεχίσουµε το ρεπορτάζ».

Αφοσιωμένος στην αποστολή του

Οι φωτογράφοι που είχαν την τύχη να συνεργαστούν µαζί του υπογραµµίζουν πως ο Γιάννης Μπεχράκης δεν έκανε εκπτώσεις στη δουλειά του, ήταν απόλυτα αφοσιωµένος στην αποστολή του και ιδιαίτερα απαιτητικός από τον εαυτό του και τους συνεργάτες του. «Πολλοί συνάδελφοι απορούσαν µε τις φωτογραφίες του Γιάννη. Πώς το κάνει ο Μπεχράκης; Αυτή ήταν η απορία τους. Η απάντηση ήταν απλή. Ο Γιάννης ήταν πάντα εκεί που έπρεπε και εκείνοι δεν ήταν» λέει ο ∆ηµήτρης Μιχαλάκης, ο οποίος συνεργάστηκε µαζί του όταν κάλυπτε την προσφυγική κρίση στην Ειδοµένη.

Όπως διηγείται, ο Μπεχράκης έτρεχε πρώτος και ακούραστος στο ρεπορτάζ και έψαχνε το θέµα σε χωράφια στη µέση της νύχτας, µε την ορµή όχι ενός βετεράνου που έχει δει τα πάντα, αλλά ενός ανθρώπου που δούλευε για πρώτη φορά στη ζωή του. «Ηταν 55 ετών και έτρεχε κουβαλώντας τον εξοπλισµό του µε το πάθος ενός ανθρώπου που η φωτογραφία ήταν όλη η ζωή του. Εµοιαζε σαν εικοσάχρονος που του είπαν ότι ο κόσµος είναι δικός του για να τον φωτογραφήσει» τονίζει και προσθέτει ότι τις ίδιες απαιτήσεις είχε και από τους ανθρώπους που δούλευαν µαζί του:

«Μας άφηνε ελευθερία για να δουλέψουµε όπως νοµίζαµε και αυτό µε ξεµπλόκαρε. Το ότι µε επέλεξε για να δουλέψω µαζί του ήταν πολύ τιµητικό. Οµως το deadline ήταν deadline και οι φωτογραφίες έπρεπε να στέλνονται στην ώρα τους. Σε αυτό δεν υπήρχε περιθώριο να µην είσαι εντάξει. Ηταν αυστηρός και µε τον εαυτό του και µε τους άλλους. ∆εν έπινε, πρόσεχε τη διατροφή του και κάποια στιγµή µου έκανε παρατήρηση επειδή είχα βάλει κιλά». Ακόµα και όταν οι συνάδελφοί του προλάβαιναν να φτάσουν πρώτοι σε µια ιστορία, ο Γιάννης Μπεχράκης κατάφερνε µε κάποιον τρόπο να κάνει ρελάνς.

Ο ∆ηµήτρης Μεσσήνης µιλά για το περιστατικό στο Κόσοβο, στο οποίο ο Μπεχράκης τράβηξε την περίφηµη φωτογραφία του νεαρού Αλβανού που κοιτάζει µέσα από ένα σπασµένο τζάµι. «Είχα πάει στην περιοχή που βρίσκονταν οι αντάρτες του UCK. Ηταν η πρώτη φορά που κάποιος τους πλησίαζε και από τύχη δεν πυροβόλησαν το αυτοκίνητό µας. Οταν εµφάνιζα τις φωτογραφίες µου χτύπησε η πόρτα και ήταν ο Γιάννης, ο οποίος µε ρωτούσε πού έπρεπε να πάει για να φωτογραφήσει. Του εξήγησα και έφυγε. Πριν φτάσει, το αυτοκίνητό του δέχτηκε πυροβολισµούς αλλά ο ίδιος κατάφερε να τραβήξει εκείνη τη φωτογραφία». Ο Γιάννης Μπεχράκης ήταν ένας από τους κορυφαίους φωτορεπόρτερ της εποχής µας σε παγκόσµιο επίπεδο, κάτι που αποδεικνύεται από τις διακρίσεις που κέρδισε κατά τη διάρκεια της καριέρας του.

«Το σπουδαίο µε τον Μπεχράκη δεν ήταν τα βραβεία. Ηταν η απολυτότητα και η προσήλωσή του. Μέσα από αυτήν την απολυτότητα οι φωτογραφίες του ήταν δωρικά ολοκληρωµένες. Ηταν ουσιαστικές και χωρίς φιοριτούρες. Κατάφερνε να κάνει το ‘‘κλικ’’ την κατάλληλη στιγµή και σου έδειχνε ολόκληρη την ιστορία και όχι µόνο ένα κοµµάτι της» λέει ο κ. Τσακίρης, ενώ ο κ. Μιχαλάκης προσθέτει: «∆εν προσπαθούσε να αισθητικοποιήσει µια εικόνα. Εδειχνε την πραγµατικότητα όπως ήταν».

Επηρεάστηκε από τους πρόσφυγες

Ο Αλέξανδρος Κατσής γνώρισε τον Μπεχράκη στις διαδηλώσεις των Αγανακτισµένων και ακόµα καλύτερα όταν κάλυπτε την προσφυγική κρίση στη Λέσβο. Αυτό που θυµάται περισσότερο ήταν ότι ο µπαρουτοκαπνισµένος φωτορεπόρτερ επηρεάστηκε συναισθηµατικά από τους χιλιάδες ανθρώπους που έφταναν -ζωντανοί ή νεκροί- στο νησί. «Είχε ζήσει όλους τους πολέµους των τελευταίων δεκαετιών και τις προσφυγικές κρίσεις που δηµιούργησε καθένας από αυτούς. Οµως αυτό που τον κλόνισε είναι ότι ενώ για πολλά χρόνια κάλυπτε ακραίες συνθήκες σε εµπόλεµες ζώνες, ήρθε η στιγµή να ζήσει κάτι ανάλογο στην πατρίδα του. Ελεγε ‘‘όχι άλλο, σας παρακαλώ’’» αναφέρει.

Η προσφυγική κρίση στην Ελλάδα ήταν αυτή που έδειξε σε πολλούς ότι ο Γιάννης Μπεχράκης δεν ήταν µόνο ένας απλός παρατηρητής που κατέγραφε τα γεγονότα µε µαεστρία, αλλά και ένας άνθρωπος που σε αρκετές περιπτώσεις συµµετείχε ενεργά για να βοηθήσει τους ανθρώπους που το είχαν ανάγκη. Αυτήν την πλευρά του την έδειχνε και όταν δεν έκανε ρεπορτάζ -είχε δωρίσει φωτογραφικές µηχανές σε ένα κέντρο απεξάρτησης από τα ναρκωτικά, ζητώντας να µην αναφερθεί το όνοµά του- και την έδειξε και στη Λέσβο. «Και ο Γιάννης άφησε κάποια στιγµή τη µηχανή για να βοηθήσει, λειτουργούσε σε συλλογικό πλαίσιο. Παρά την τεράστια εµπειρία του, ήξερε ότι έπρεπε να το κάνει και ήταν καθηλωτικές οι στιγµές που τον έβλεπα να λειτουργεί τόσο ανθρώπινα» καταλήγει ο κ. Κατσής.