Με ποιους κανόνες θα δημοπρατηθούν αστικές γραμμές λεωφορείων και σε ποιες περιοχές: Τι ισχύει με τα πρόστιμα

Οι ανάγκες μετακίνησης, η ζήτηση των δρομολογίων, αλλά και η εποχικότητα, η βιωσιμότητα των γραμμών, καθώς επίσης και ο γεωγραφικός χαρακτήρας κάθε περιοχής είναι μεταξύ άλλων τα κριτήρια, σύμφωνα με τα οποία θα σχεδιαστούν οι γραμμές αστικής και υπεραστικής οδικής συγκοινωνίας προκειμένου να προχωρήσουν οι σχετικοί διαγωνισμοί από τις τοπικές Αρχές.

Με τρεις διαφορετικές αποφάσεις που υπέγραψε ο υφυπουργός Μεταφορών, Μιχάλης Παπαδόπουλος ορίζονται το περιεχόμενο των φακέλων των προτεινόμενων δρομολογίων, τα κριτήρια και οι κανόνες σχεδιασμού καθώς επίσης και τα πρόστιμα που θα επιβάλλονται στους αναδόχους εφόσον δεν τηρούν τους όρους των συμβάσεων.

Να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις αυτές δεν αφορούν τις συγκοινωνίες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, οι οποίες καλύπτονται από τον ΟΑΣΑ και τον ΟΑΣΘ αντίστοιχα καθώς επίσης και τις τοπικές συγκοινωνίες της Κω και της Ρόδου.

Βάσει των αποφάσεων, η Περιφέρεια ή η αρμόδια τοπική Αρχή θα υποβάλλει αίτημα με αιτιολογημένη γνώμη για την ανάγκη δημιουργίας νέας τακτικής γραμμής υπεραστικών ή αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών, για την οποία δεν είχε χορηγηθεί αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης ή αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης και δικαίωμα αποζημίωσης μετά από διαγωνιστική διαδικασία ή με διαδικασία απευθείας ανάθεσης.

Το αίτημα θα πρέπει να συνοδεύεται από μελέτη σκοπιμότητας στην οποία περιλαμβάνονται κατ’ ελάχιστο οι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας της νέας γραμμής, στοιχεία βιωσιμότητας προκειμένου να καθοριστεί το δικαίωμα εκμετάλλευσης καθώς και τεκμηρίωση περί μη διατάραξης της λειτουργίας και βιωσιμότητας υφιστάμενων επιβατικών τακτικών αστικών ή υπεραστικών γραμμών, προτεινόμενα σημεία αφετηρίας, ενδιάμεσων στάσεων και τέρματος, συχνότητα δρομολογίων, αριθμός απαιτούμενων λεωφορείων, ύψος κομίστρου, καθώς και γνώμη του αναδόχου για τους προτεινόμενους όρους λειτουργίας.

Ο σχεδιασμός των γραμμών απαιτείται να εξυπηρετεί όλες τις κατηγορίες μετακινουμένων που βρίσκονται σε κάθε περιοχή που εφαρμόζεται. Οι κατηγορίες μετακινουμένων διαχωρίζονται ανά σκοπό μετακίνησης, ανά συχνότητα μετακίνησης, ανά ηλικιακή ομάδα και ανά κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά μετακινουμένων.

Σε ό,τι αφορά τις υπεραστικές μετακινήσεις, θα λαμβάνεται υπόψη εάν ο λόγος της μετακίνησης αφορά εργασία, διοικητικές υπηρεσίες, ψώνια και αναψυχή, διασκέδαση, διακοπές, λόγους υγείας και βοήθεια προς τρίτους, όπως και η συχνότητα της μετακίνησης.

Επίσης ειδικό βάρος θα έχουν τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και συγκεκριμένα εάν η περιοχή είναι νησιωτική και αν πρόκειται για μικρό ή μεγάλο νησί και έχει σοβαρές πληθυσμιακές μεταβολές την τουριστική περίοδο, αν είναι ορεινή και δυσπρόσιτη, αν η Περιφερειακή Ενότητα έχει μεγάλες πόλεις με πληθυσμό άνω των 30.000 κατοίκων.

Από τις συγκοινωνιακές μελέτες που θα γίνουν για κάθε Περιφέρεια θα προκύψει και ο υπολογισμός της ζήτησης ανά περίοδο του έτους και με βάση την προέλευση- προορισμό τους. Στον υπολογισμό των μετακινήσεων θα υπάρχει πρόβλεψη και για την επόμενη 10ετία.

Σε ό,τι αφορά τις αστικές μεταφορές, ο σχεδιασμός του δικτύου θα πρέπει να ικανοποιεί τα ακόλουθα κριτήρια:

1. Ποσοστό εξυπηρέτησης μετακινήσεων άνω του 75% με τακτικά δρομολόγια.
2. Το ποσοστό εδαφικής κάλυψης των λεωφορειακών γραμμών να υπερβαίνει το 70% με μέγιστη απόσταση περπατήματος 250 μ.
3. Ενημέρωση επιβατικού κοινού του χρόνου διέλευσης του λεωφορείου από κάθε στάση (εάν είναι δυνατό σε πραγματικό χρόνο).
4. Χρονικός προγραμματισμός με βαθμό αξιοπιστίας 95%.
5. Για την πραγματοποίηση του 60% των μετακινήσεων να μην απαιτούνται μετεπιβιβάσεις μεταξύ λεωφορείων.
6. Εάν απαιτούνται μετεπιβιβάσεις μεταξύ λεωφορείων, αυτές να μην υπερβαίνουν τη μία ανά μετακίνηση στο 80% των περιπτώσεων.
7. Αν προβλέπονται μετεπιβιβάσεις, τα δρομολόγια να είναι συντονισμένα για την ελαχιστοποίηση του χρόνου αναμονής.
8. Ο τύπος (χωρητικότητα) του λεωφορείου να ανταποκρίνεται στην επιβατική ζήτηση σε ποσοστό 120%.

Το κόστος και το κόμιστρο

Το κόστος της εκτέλεσης τακτικών δρομολογίων ορίζεται ως το κόστος ανά χιλιόμετρο πολλαπλασιαζόμενο με τα χιλιόμετρα της γραμμής και τον αριθμό των δρομολογίων, σε ετήσια βάση.

Σύμφωνα με τα κριτήρια που καθορίστηκαν, θα πρέπει να αποδεικνύεται η βιωσιμότητα των δρομολογίων, δηλαδή το κόστος εκτέλεσης των δρομολογίων συνδυαζόμενο με τα έσοδά τους από τις εισπράξεις των εισιτηρίων του επιβατικού κοινού των δρομολογίων.

Η κατώτατη τιμή εισιτηρίων ανά δρομολόγιο ανάλογα με την προέλευση και τον προορισμό, καθορίζεται βάσει του κόστους εκτέλεσης των δρομολογίων, ώστε το δρομολόγιο να είναι οικονομικά βιώσιμο. Η ανώτατη τιμή εισιτηρίων ανά δρομολόγιο ανάλογα με την προέλευση και τον προορισμό, καθορίζεται βάσει του κόστους εκτέλεσης των δρομολογίων πλέον του εύλογου κέρδους. «Σε περίπτωση που η κατώτατη τιμή είναι μεγαλύτερη από την ανώτατη, τότε η μετακίνηση δεν είναι οικονομικά βιώσιμη», επισημαίνεται στην απόφαση. Σε κάθε περίπτωση η τιμολογιακή πολιτική ορίζεται ότι θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική με τα υπόλοιπα μέσα μεταφοράς που μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ίδιες μετακινήσεις.

Οι «άγονες» γραμμές

Σε περίπτωση που η εξυπηρέτηση των μετακινήσεων δεν είναι οικονομικά βιώσιμη βάσει αυτών των κριτηρίων, αυτές θα χαρακτηρίζονται «άγονες».

Θα σχεδιάζεται η εξυπηρέτηση των εν λόγω μετακινήσεων εκ νέου με συγκεκριμένες γραμμές που καλούνται «άγονες» και θα χορηγείται αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης και αποζημίωση. Ο σχεδιασμός της άγονης γραμμής μπορεί να παρεκκλίνει από τους προαναφερόμενους κανόνες και κριτήρια εξασφαλίζοντας την εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού και περιορίζοντας την παρεχόμενη αποζημίωση, η οποία θα αποτελείται από τη συμπλήρωση στα έσοδα που προκύπτουν από τις εισπράξεις των εισιτηρίων των μετακινουμένων που χρησιμοποιούν τις συγκεκριμένες γραμμές.

Σε περίπτωση που στο δίκτυο συμπεριληφθεί πρόσθετη σύνδεση που δεν προκύπτει από τη ζήτηση των μετακινήσεων, αλλά προκύπτει ως προώθηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων ή ανάπτυξης περιοχών, αυτή δεν θα μπορεί να χαρακτηριστεί άγονη.

Οι παραβάσεις και τα πρόστιμα

Οι παραβάσεις των αναδόχων κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες: την απλή παράβαση, τη σοβαρή παράβαση και την ιδιαζόντως σοβαρή παράβαση. Στις απλές παραβάσεις επιβάλλεται στον ανάδοχο διοικητικό πρόστιμο ύψους 1.000 έως και 3.000) ευρώ, στις σοβαρές παραβάσεις επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ύψους 3.001 έως και 7.000 ευρώ και στις ιδιαζόντως σοβαρές παραβάσεις επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ύψους 7.001 έως και 10.000 ευρώ.