Πρόστιμα σε ΟΣΕ και Hellenic Train επέβαλλε η ΡΑΣ: Η ταλαιπωρία στην κακοκαιρία «Ελπίς» και τα σημάδια διάλυσης - Ακρόαση και για τα Τέμπη

Το ανώτατο προβλεπόμενο πρόστιμο που προβλέπεται για παραβιάσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια επέβαλε η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) τόσο στον ΟΣΕ όσο και στην Hellenic Train για τους χειρισμούς τους στην ακινητοποίηση επιβατικής αμαξοστοιχίας και σύγκρουσής της με τη βοηθητική μηχανή κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας «Ελπίδα» τον Ιανουάριο του 2022.

Ωστόσο εκτός του προστίμου, αυτό που προκύπτει από τη νέα απόφαση της Αρχής ειναι η παντελής έλλειψη συντονισμού, την οποία διαπίστωσε η ΡΑΣ σε συνδυασμό με τη «χαλάρωση» της απόλυτης προσήλωσης και τήρησης του κανονισμού κυκλοφορίας, η οποία καταδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο σιδηρόδρομος ήδη από τότε, πάνω από ένα χρόνο πριν τη μεγάλη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών με τους 57 νεκρούς, εμφάνιζε σημάδια πλήρους διάλυσης, τα οποία όμως δεν κινητοποίησαν κανέναν.

Η ΡΑΣ εξετάζοντας αυτεπάγγελτα το περιστατικό της σύγκρουσης μηχανής με αμαξοστοιχία που είχε ακινητοποιηθεί στο δίκτυο, αναφερει μεταξύ άλλων στην απόφασή της «μη έγκαιρες και σωστές συνεννοήσεις των αρμοδίων».

Υπενθυμίζεται ότι η ταλαιπωρία των επιβατών της συγκεκριμένης αμαξοστοιχίας στην «Ελπίδα» είχε ξεκινήσει το μεσημέρι της 24ης Ιανουαρίου 2022 όταν το Intercity είχε ακινητοποιηθεί στον σιδηροδρομικό σταθμό της Λιβαδειάς έχοντας υποστεί βλάβη στην «ποδιά» του τρένου. Βλάβη υπέστησαν ακολούθως και άλλες δύο μηχανές που έφτασαν για ρυμούλκηση, ενώ η τελευταία μηχανή που εστάλη συγκρούστηκε προσεγγίζοντας το σημείο με την ακινητοποιημένη αμαξοστοιχία με αποτέλεσμα και τον τραυματισμό έξι επιβατών! Η ταλαιπωρία των 181 επιβατών ξεκίνησε το μεσημέρι της 24ης Ιανουαρίου και στον τελικό προορισμό τους κατάφεραν να φτάσουν σχεδόν δύο 24ωρα αργότερα.

Η απόφαση των 89 σελίδων της ΡΑΣ καθαρογράφηκε μόλις πριν λίγες ημέρες και από αυτήν προκύπτει ότι η μη χορήγηση υποδειγμάτων από τους σταθμάρχες στους μηχανοδηγούς δεν ήταν κάτι που συνέβη πρώτη φορά στην περίπτωση του δυστυχήματος των Τεμπών. Επιπλέον από τα συμπεράσματα της ΡΑΣ προκύπτει ότι από τότε δεν υπήρχε πιστή τήρηση των κανονισμών, καθώς και η βοηθητική μηχανη φαίνεται ότι προσέγγισε στο σημείο με μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη ταχύτητα, ενώ το προσωπικό της αμαξοστοιχίας δεν προέβη στις απαραίτητες βάσει του Κανονισμού κινήσεις. «Για καμία από τις διαδικασίες του Γενικού Κανονισμού Κίνησης, αναφορικά με τις εδώ ελεγχόμενες παραβάσεις, δεν προσκομίστηκε έγγραφο από το οποίο να αποδεικνύεται, ότι για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης κατάστασης τηρήθηκε ο οποιοσδήποτε έγγραφος τύπος, όπως αυτός ορίζεται στον εν λόγω Κανονισμό (π.χ. άρθρο 127 §1273-Αίτηση για χορήγηση μηχανής βοήθειας )», αναφερεται στην απόφαση.

Συνολικά τα πρόστιμα που καταλόγισε η Αρχή φτάνουν τα 98.000 ευρώ σε καθένα από τους δύο σιδηροδρομικούς φορείς. Αναφορικά με τις παραβάσεις προέκυψε για την HELLENIC TRAIN ότι:

• οι ενέργειες στις οποίες προέβη το προσωπικό της αμαξοστοιχίας IC54/Αθήνα-Θεσσαλονίκη σχετικά με την κάλυψή της, περιορίστηκαν σε άλλα καθήκοντα ήτοι, στον εφησυχασμό του (επιβατικού κοινού- επιβατών) για την πολύωρη καθυστέρηση, και όχι στις υπηρεσίες και τα καθήκοντα που όφειλαν να παρέχουν τη δεδομένη χρονική στιγμή, δηλαδή στην τήρηση κανόνων ασφάλειας κατά τη διάρκεια της στάθμευσης της αμαξοστοιχίας. Η εταιρία ισχυρίστηκε πως λόγω του ύψους του χιονιού, ήταν αδύνατο να μεταβεί κάποιος από τους συνοδούς εκτός της αμαξοστοιχίας για να πράξει τα προβλεπόμενα, διότι θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλειά του διακυβεύοντας με αυτό τον τρόπο την παροχή της υπηρεσίας του στο επιβατικό κοινό.
• οι μηχανοδηγοί της αμαξοστοιχίας IC54/Αθήνα-Θεσσαλονίκη, δεν συνεννοήθηκαν με τους εκατέρωθεν σταθμούς Λειβαδιάς και Οινόης για την επιλογή της πιο ευνοϊκής, δηλαδή, με την έννοια της ευχέρειας πραγματοποίησης της ταχύτητας καθώς και των επιπτώσεων γενικά στην κυκλοφορία, λύσης απελευθέρωσης της σιδηροδρομικής γραμμής, όπως ρητά ορίζεται λαμβανομένου υπόψη, ότι οι αρμόδιες διοικήσεις του ΟΣΕ Α.Ε. και HELLENIC TRAIN Α.Ε. συναποφάσιζαν για τις ενέργειές τους και συνεννοούνταν και με την Πολιτική Προστασία. Σε άλλο σημείο της απόφασης αναφέρεται ωστόσο ότι παρά τη μη παράδοση υποδείγματος, «ο μηχανοδηγός της μηχανής βοήθειας /ρυμούλκησης γνώριζε ότι μετακινείται σε κατειλημμένο τμήμα γραμμής και όφειλε να προχωρεί με προσοχή, ώστε, να μπορεί σε κάθε στιγμή να σταθμεύσει έγκαιρα».

Σε ό,τι αφορά τις παραβάσεις εκ μέρους του ΟΣΕ, η ΡΑΣ σημειώνει στην απόφασή της ότι:

• δεν επιδόθηκε το Δελτίο Πορείας Εν Όψει (υπόδειγμα 1036α) του Γενικού Κανονισμού Κίνησης, από τον αρμόδιο σταθμάρχη του ΟΣΕ Α.Ε. στον μηχανοδηγό της μηχανής βοήθειας Δ/Η 463, το οποίο, σύμφωνα και με τον Γενικό Κανονισμό Κίνησης συντάσσεται και επιδίδεται από τον Σταθμάρχη Υπηρεσίας προς τον Μηχανοδηγό της αμαξοστοιχίας, μεταξύ άλλων, και σε περίπτωση αποστολής μηχανής βοηθείας προς αμαξοστοιχία που ακινητεί επί ανοικτής γραμμής.
• δεν αποδείχθηκε ο ισχυρισμός ότι η γραμμή, λόγω του χαμηλού ύψους του χιονιού, δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί αποκλεισμένη.

«Οι εν λόγω παραβάσεις (ΓΚΚ), έχουν από τη φύση τους πρόδηλα περιοριστικό για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων περιεχόμενο και συνιστούν παράβαση εθνικών κανόνων που διασφαλίζουν ότι την ευθύνη για την ασφαλή λειτουργία του σιδηροδρομικού συστήματος και τον έλεγχο των σχετικών κινδύνων αναλαμβάνουν ο διαχειριστής της υποδομής και η σιδηροδρομική επιχείρηση, καθένας για το τμήμα του συστήματος που εμπίπτει στην αρμοδιότητά του», σημειώνει η Αρχή.

Ξεκαθαρίζει επίσης στην απόφαση πως οι συγκεκριμένες παραβάσεις «έθεσαν, επιπρόσθετα, σε σοβαρό κίνδυνο τους 181 επιβάτες της αμαξοστοιχίας IC54/Αθήνα - Θεσσαλονίκη οι οποίοι εκτέθηκαν σε πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες, κάποιοι εξ αυτών τραυματίστηκαν εξαιτίας λανθασμένων επιλογών και μη έγκαιρων και σωστών συνεννοήσεων μεταξύ των εδώ ελεγχόμενων επιχειρήσεων και εν τέλει ταλαιπωρήθηκαν σωματικά και ψυχικά μένοντας εγκλωβισμένοι για μεγάλο χρονικό διάστημα εντός των συρμών και εκτός σταθμών».

Χαρακτηριστικό των κενών συνεννόησης είναι και το γεγονός πως από τα έγγραφα που προσκόμισε η σιδηροδρομική εταιρία στην ΡΑΣ προκύπτει απόλυτη σύγχυση καθώς «από τα Δελτία Έλξης της 24.1.2022 φαίνεται η βοηθητική μηχανή MLW A463 να μηχανοδηγείται ταυτόχρονα από τον μηχανοδηγό .... και να έχει διανύσει 356 χιλιόμετρα συνολικά αλλά και από τους μηχανοδηγούς .... και ... οι σταθμοί άφιξης και αναχώρησης της ίδιας μηχανής είναι για την ίδια ημερομηνία (24.1.2022) εντελώς διαφορετικοί».

Το δρομολόγιο θα μπορούσε να είχε καταργηθεί

Η ΡΑΣ μεταξύ άλλων εγκαλεί την HELLENIC TRAIN επειδή δεν κατάργησε το συγκεκριμένο δρομολόγιο όσο υπήρχε χρόνος να μεταφερθούν οι επιβάτες με ασφάλεια στον προορισμό τους, ενώ στην πολυσέλιδη απόφαση περιγράφει αναλυτικά το απίστευτο αλαλούμ μεταξύ των αρμοδίων και τις απανωτές βλάβες που κράτησαν για ώρες τους επιβάτες μέσα στον χιονιά. Συγκεκριμένα αναφέρεται πως, η αμαξοστοιχία εξαιτίας προβλήματος που αντιμετώπισε στην μετόπη της κινητήριας μονάδας (σπασμένη ποδιά) λόγω της έντονης χιονόπτωσης και της συσσώρευσης χιονιού στην υποδομή ακινητοποιήθηκε μέσα στο σταθμό της Λιβαδειάς στις 13:46. Στις 16:20 στάλθηκαν εφεδρικές ηλεκτρικές μηχανές που ώθησαν 2 χλμ την αμαξοστοιχία, ώσπου ακινητοποιήθηκε και πάλι, στις 17:44 στο Χ.Σ. 144+000 (για δύο ώρες εκτός σταθμού πριν το ατύχημα), και τελικά, στις 19:45 συνέβη η σύγκρουση με την MLW A263 η οποία στάλθηκε (ως μηχανή βοήθειας) με προφορική εντολή του Σταθμάρχη του Σ.Σ. Οινόης.

«Κατά το χρονικό σημείο, ήτοι το μεσημέρι (13:46) της 24.1.2022 και ενώ η ειρημένη αμαξοστοιχία βρισκόταν ακινητοποιημένη εντός του Σ.Σ. Λειβαδιάς η ελεγχόμενη σιδηροδρομική επιχείρηση και πριν ακόμη προχωρήσει σε όλες τις υπόλοιπες ενέργειες που στόχο είχαν τη συνέχιση του δρομολογίου και οι οποίες κατέληξαν στην οριστική ακινητοποίησή της, αφού και οι εφεδρικές μηχανές (ADTRANZ 220-031 D/H [για το κόψιμο της εγκλωβισμένης μάσκας ] και 2 SIEMENS HELLAS SPRINTER σειράς 120-023 και 120-027) που στάλθηκαν ακινητοποιήθηκαν εκτός σταθμού (στο ΧΣ 144+00) στις 17:44, ήτοι, τέσσερις ώρες αργότερα, λόγω βλάβης στο ηλεκτρικό σύστημα των ηλεκτραμαξών, η σιδηροδρομική επιχείρηση όφειλε και μπορούσε να προτείνει στην ΟΣΕ Α.Ε. (δεδομένου ότι οι αρμόδιες διοικήσεις του ΟΣΕ Α.Ε. και της HELLENIC TRAIN Α.Ε. συναποφάσιζαν για τις ενέργειές τους και συνεννοούνταν και με την Πολιτική Προστασία για την αντιμετώπιση των ακραίων καιρικών συνθηκών) πρωτίστως, την κατάργηση του εν λόγω δρομολογίου, ώστε να προλάβει αφενός μεν, την έγκαιρη και ασφαλή εναλλακτική μεταφορά των επιβατών, και αφετέρου, την μη περαιτέρω ταλαιπωρία τους».

Αλλωστε την ίδια ημέρα είχαν ήδη εκδοθεί από τις αρμόδιες Διευθύνσεις σχετικές αποφάσεις για πλήρη διακοπή της κυκλοφορίας όλων των οχημάτων, ήδη από τις 10:45, 11:00, 14:00, 11:55, 8:40 και 09:00 αντίστοιχα για ιδιαίτερους λόγους ασφάλειας προς τον σκοπό αποφυγής πρόκλησης κυκλοφοριακών προβλημάτων και λόγω εκδήλωσης δυσμενών καιρικών φαινομένων.

Οπως θυμούνται οι περισσότεροι η ακινητοποίηση των αμαξοστοιχιών κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας, είχε σχολιαστεί αρνητικά από μεγάλο τμήμα της σιδηροδρομικής κοινότητας, το οποίο υπογράμμιζε πως το τρένο αποτελεί το κατεξοχήν μέσο που δεν ακινητοποιείται από το χιόνι. Για το λόγο αυτό αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον το στοιχείο που προκύπτει από μάρτυρα στο πλαίσιο των ακροάσεων, ο οποίος ανέφερε ότι το τρένο κυριολεκτικά είχε «βουλιάξει» σε ελάχιστους πόντους χιόνι, σημειώνοντας πως βάσει φωτογραφιών το ύψος του χιονιού στη γραμμή δεν ξεπερνούσε τους 3- 5 πόντους.

Κλήση σε ακρόαση και για τα Τέμπη

Στο μεταξύ επιστολές για κλήση σε ακρόαση στις 7 Ιουνίου στη διοίκηση του ΟΣΕ και της Hellenic Train για να δωσουν εξηγήσεις για τις ενδείξεις παραβιάσεων που αφορούν τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με τη διερεύνηση της εθνικής τραγωδίας των Τεμπών, απέστειλε η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ). Σύμφωνα με πληροφορίες, οι επιστολές εστάλησαν την περασμένη Παρασκευή καθώς έχει ήδη ολοκληρωθεί η σύνταξη του πορίσματος για το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα. Στο πόρισμα, το οποίο δεν πρόκειται να δημοσιοποιηθεί πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία των ακροάσεων ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για διαπραχθείσες παραβάσεις, αναφέρονται κατά τις ίδιες πληροφορίες, φερόμενες παραβιάσεις του Γενικού Κανονισμού Κίνησης και του Σχεδίου Διαχείρισης Ασφαλείας.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον ΟΣΕ, οι φερόμενες παραβιάσεις αφορούν τον μοιραίο σταθμάρχη και τις κινήσεις του, αλλά και την εκπαιδευτική διαδικασία που ακολουθεί ο Οργανισμός, ενώ ως προς την Hellenic Train στην ακρόαση θα ζητηθούν εξηγήσεις για τον Κανονισμό, ο οποίος φαίνεται πως δεν ακολουθήθηκε από τον μηχανοδηγό της επιβατικής αμαξοστοιχίας.

Να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις κλήσεων σε ακρόαση οι ενδιαφερόμενοι είθισται να ζητούν παρατάσεις προκειμένου να προετοιμαστούν και να συντάξουν τα απαραίτητα υπομνήματα. Ωστόσο στην περίπτωση αυτή έως το μεσημέρι της Δευτέρας δεν είχε ζητηθεί κάτι τέτοιο.