Δορυφόροι made in Greece: Η Ελλάδα κατακτά το Διάστημα με την κατασκευή σμήνους μικροδορυφόρων

Ένα μεγάλο όνειρο της επιστημονικής κοινότητας στην Ελλάδα θα πάρει σύντομα σάρκα και οστά βάζοντας τη χώρα στην ελίτ των προηγηγμένων τεχνολογικά κρατών του πλανήτη. Πρόκειται για το πλέον φιλόδοξο πρόγραμμα διαστημικής τεχνολογίας της Ελλάδας.

To πρόγραμμα «Ερμής» είναι ένα έργο με προϋπολογισμό 4.900.000 ευρώ και αποτελεί το πρώτο μέρος του Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων με συνολικό προϋπολογισμό 200.000.000 ευρώ που εξασφάλισε χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης (RRF – EU Next Generation EU). 

Ο στόχος του «Ερμή»

Το πρόγραμμα «Ερμής» [ERMIS Hellenic Cubesat Demonstration Mission] που έχει σαν στόχο να πιστοποιήσει νέες, καινοτόμες διαστημικές τεχνολογίες και εφαρμογές, όπως οι επικοινωνίες 5G για το διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT), δορυφορικές τηλεπικοινωνίες και η παρατήρηση της Γης με υπερφασματική κάμερα.

Θα συντονίζει το ΕΚΠΑ

Το πιο σημαντικό είναι πως θα υλοποιηθεί αποκλειστικά από κορυφαίους Ελληνες επιστήμονες. Θα φέρει την υπογραφή του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και θα συντονίσει το νεοσύστατο τμήμα Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) με τη συμμετοχή της OQ Hellas, του Πανεπιστήμιο Πατρών, του Πανεπιστημίου Αιγαίου και τού Εθνικού Αστεροσκοπείού Αθηνών.   

Επιβλέπει ο ΕSA

Την διαστημική αποστολή ERMIS επιβλέπει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ΕΟΔ) / European Space Agency (ESA) με την υποστήριξη του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. 

Τρεις προηγμένους νανοδορυφόρους 

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ερμής» θα κατασκευαστεί στην Ελλάδα ένα σμήνος από τρεις τεχνολογικά προηγμένους νανοδορυφόρους (CubeSats), με έμφαση στις τηλεπικοινωνίες 5G/IoT, στην δια-δορυφορική σύνδεση (inter-satellite link) και στην υπερφασματική τηλεπισκόπηση (hyperspectral remote sensing).

Θα πιστοποιηθούν νέες τεχνολογίες

Επίσης θα πιστοποιηθούν για πρώτη φορά νέες τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα, όπως επικοινωνίες IoT/5G, δια-δορυφορικές συνδέσεις, επεξεργασία δεδομένων εικόνας σε τροχιά με χρήση επιταχυντών υλικού για αλγόριθμους συμπίεσης υπερφασματικών εικόνων και κωδικοποίηση οπτικού καναλιού σύμφωνα με τα διαστημικά πρότυπα CCSDS, αλγόριθμοι αυτομάτου ελέγχου για την παρατήρηση και τον έλεγχο της ακριβούς θέσης του δορυφόρου, οπτικές επικοινωνίες με laser.

Στον Χελμό των Καλαβρύτων

Και δεν είναι μόνο αυτά. Στη μελέτη που συντάχθηκε αποκλειστικά από Έλληνες επιστήμονες προβλέπει σύνδεση του δορυφόρου με τον οπτικό διαστημικό σταθμό εδάφους στον Χελμό των Καλαβρύτων, καθώς και υπερφασματική τηλεπισκόπηση με ακρίβεια 5m για διαστημικές εφαρμογές εθνικού ενδιαφέροντος, όπως για παράδειγμα έξυπνη γεωργία.

«Αποκλειστικά ελληνικές υπογραφές»

«Είμαστε πολύ περήφανοι με τις εξελίξεις. Εξασφαλίσαμε μία μεγάλη χρηματοδότηση που θα ανοίξει τεράστιους επιστημονικούς ορίζοντες αλλά και πολλές και σημαντικές θέσεις εργασίας. Το πρόγραμμα "Ερμής" αναβαθμίζει το ρόλο της Ελλάδας στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και θα δημιουργήσει τεράστιες ευκαιρίες αλλά και νέα δεδομένα στον τομέα της έρευνας αλλά και την τεχνολογίας καθώς οι δορυφόροι είναι εμπνευσμένοι και σχεδιασμένοι από Έλληνες και θα φτιαχτεί αποκλειστικά από Έλληνες», δήλωσε στο ethnos.gr o Bάιος Λάππας, πρόεδρος του τμήματος Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και έχοντας συμβάλει τα μέγιστα στην υλοποίηση του φιλόδοξου εγχειρήματος.

«Η Ελλάδα μπαίνει στο Τσάμπιονς Λιγκ»

«Θα χρησιμοποιηθούν καινοτόμες εφαρμογές σε όλα τα επίπεδα όπως για παράδειγμα στην έξυπνη γεωργία, στις τηλεπικοινωνίες, σε όλες τις εφαρμογές του 5G και φυσικά οι πολίτες αλλά και η επιστημονική κοινότητα θα μπορεί να αξιοποιήσει νέες εφαρμογές και προηγμένα προγράμματα προς όφελος των πολιτών και της κοινωνίας. Θα μου επιτρέψεται να μιλήσω με έναν ποδοσφαιρικό όρο και να πω πως η Ελλάδα μπαίνει στο Τσάμπιονς Λιγκ».

Έτσι εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση

Όπως τόνισε ο Βάιος Λάππας πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αλλά και των καθηγητών της ομάδας του τμήματος Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Πληροφορικής, Φυσικού του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στην οποία ηγείται: «Καταφέραμε να παρουσιάσουμε μία ολοκληρωμένη τεχνο-οικονομική μελέτη σκοπιμότητας την οποία προώθησε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και εξασφαλίστηκε αυτή η μεγάλη χρηματοδότηση του προγράμματος Ερμής των 4,8 εκ. ευρώ και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών, Αιγαίου, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθήνων και της εταιρείας OQ Hellas», τόνισε ο Βάιος Λάππας. 

Τα οφέλη της Ελλάδας

Οπως τονίζει ο Βάιος Λάππας τα οφέλη για την Ελλάδα θα είναι τεράστια: «Πρώτον η Ελλάδα αποκτά διαστημική και δορυφορική υποδομή για την υποστήριξη ζωτικών κρατικών λειτουργιών (άμυνα, υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης, επιτήρηση συνόρων κ.α.), αλλά και τομέων της οικονομίας της χώρας (ευφυών πόλεων, περιβαλλοντολογική προστασία κ.α.). Δεύτερον, θα έχει τον έλεγχο και την αποκλειστική χρήση των δεδομένων παρατήρησης Γης που αυτοί παράγουν χωρίς την παρέμβαση τρίτων χωρών. Τρίτον, η ανάπτυξη τεχνολογιών και προϊόντων στην Ελλάδα θα κάνουν πιο ανταγωνιστική την οικονομία και τις (εξαγωγές) στις τηλεπικοινωνίες. Τέταρτον, η Ελλάδα μπαίνει στο κλαμπ των χωρών που παράγουν και αξιοποιούν διαστημικές υποδομές και προϊόντα σε αντιστοιχία με τους γείτονες της».

Τα PC του διαστήματος

Πως θα είναι οι νανοδορυφόροι; Όπως εξηγεί ο Βάιος Λάππας στην πραγματικότητα είναι τα ‘PC’ (προσωπικοί υπολογιστές) του διαστήματος: «Είναι κατασκευές με μάζα από 1-100 kg με γεωμετρία κύβου και αποτελούνται από εμπορικά μικροηλεκτρονικά (μικροεπεξεργαστές, μνήμες, αισθητήρες, ηλεκτρονικές πλακέτες). Κατασκευάζονται για να αντέχουν τις θερμοκρασίες και τα επίπεδα ακτινοβολίας του Διαστήματος. Κατασκευάζονται σύντομα (σε μήνες, 1-2 έτη) και με χαμηλό κόστος και χρησιμοποιούνται για πολλές διαστημικές αποστολές της NASA, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (European Space Agency) για πολλές εφαρμογές όπως δοκιμή νέων τεχνολογιών, τηλεπικοινωνίες, τηλεπαρατήρηση (φωτογράφιση της Γης), πλοήγηση, εξερεύνηση του Διαστήματος. Το χαμηλό κόστος κατασκευής (όπως π.χ. η κινητή τηλεφωνία, τα laptop, tablet) και εκτόξευσης έχει καταστήσει τους μικροδορυφόρους ιδιαίτερα δημοφιλείς για διαστημικούς οργανισμούς, πανεπιστήμια, start up αλλά και εταιρείες όπως η SpaceX (Starlink). Οι μικροδορυφόροι έχουν πολλαπλές εφαρμογές όπως την δοκιμή νέων τεχνολογιών, τηλεπικοινωνίες, τηλεπαρατήρηση (φωτογράφιση της Γης), πλοήγηση, εξερεύνηση του Διαστήματος, γεωργία ακριβείας, εθνική ασφάλεια, χαρτογραφία, η ναυτιλία, η τοπογραφία και η πολεοδομία».