Προβληματισμός για τις κακοποιήσεις ζώων και σωρεία καταγγελιών: Έχουν αποτέλεσμα τα υψηλά πρόστιμα; Tι απαντά ο πρόεδρος της ομοσπονδίας Ζωοφιλικών Σωματείων

Αποτροπιασμό προκαλούν τα αλλεπάλληλα κρούσματα κακοποίησης ζώων, τα οποία βλέπουν όλο και συχνότερα το φως της δημοσιότητας. Η διαρκώς αυξανόμενη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης έχει ανεβάσει κατακόρυφα και τον αριθμό των καταγγελιών στις Αρχές για βασανισμούς ζώων, οι οποίοι στο παρελθόν έμεναν κυρίως κρυφοί.

Η συνέχεια βάσει του αυστηρότερου ισχύοντος θεσμικού πλαισίου είναι γνωστή: Σύλληψη του ασυνείδητου παραβάτη, σχηματισμός δικογραφίας ώστε ανάλογα με τη βαρύτητα του αδικήματος να του επιβληθούν ποινικές κυρώσεις και υψηλότατα διοικητικά πρόστιμα. Ετσι, τα τελευταία δύο χρόνια ο απολογισμός των διοικητικών κυρώσεων που βεβαιώνονται για τις περιπτώσεις βασανισμού, κακοποίησης και θανάτωσης ζώων μετριέται ετησίως σε εκατομμύρια ευρώ. Τα πρόστιμα είναι πλέον ιδιαίτερα τσουχτερά αφού προβλέπεται κάθειρξη έως 10 έτη και χρηματική ποινή έως 50.000 ευρώ, ενώ παράλληλα, οι διοικητικές κυρώσεις μπορούν να φτάσουν έως τα 50.000 ευρώ ανά ζώο και περιστατικό.

Ωστόσο από την επιβολή των προστίμων και μετά η εικόνα αρχίζει να θολώνει, καθώς δεν έχει αποσαφηνιστεί το πόσα απ΄αυτά μειώνονται ύστερα από προσφυγές των παραβατών και το πόσα και σε τι ύψος τελικά πληρώνονται.

Μόνο το τελευταίο διάστημα είδαν το φως της δημοσιότητας τρεις διαφορετικές περιπτώσεις επιβολής υψηλών προστίμων για αντίστοιχα περιστατικά κακοποίησης ζώων. Το πιο πρόσφατο αφορά 76χρονο στη Ρόδο, στον οποίο καταλογίστηκε πρόστιμο ύψους 120.000 ευρώ επειδή πριν από τρεις μήνες είχε εγκαταλείψει σε κούτα τέσσερα γατάκια σε περιοχή κοντά στο σπίτι του. Τα ζώα εντοπίστηκαν σε άσχημη κατάσταση και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να σχηματιστεί ποινική δικογραφία για κακοποίηση ζώων σε βάρος του 76χρονου, αλλά και να του βεβαιωθεί πρόστιμο ύψους 30.000 ευρώ για κάθε τετράποδο, δηλαδή συνολικά ποσού 120.000 ευρώ.

Πρόστιμο 51.000 ευρώ επιβλήθηκε και σε 58χρονο, ο οποίος ύστερα από καταγγελία των Εθελοντών Φιλόζωων Λιβαδειάς, κατηγορήθηκε αφού στο κτήμα του βρέθηκαν δύο αποστεωμένα κουταβάκια, το ένα εκ των οποίων είχε χάσει το μάτι του, δεμένα με σχοινί μεταξύ τους από το λαιμό, χωρίς νερό, ενώ στον ίδιο χώρο βρισκόταν και μια μικρή γατούλα που την είχε εγκλωβίσει σε καρότσι σούπερ μάρκετ, την είχε δέσει με τσουβάλι χωρίς νερό και τροφή.

Αντίστοιχα στη Ζάκυνθο επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 30.000 ευρώ σε 63χρονο, ο οποίος είχε δέσει με σκοινί μια κατσίκα στο αυτοκίνητό του και την τραβούσε με το ζώο να παραπατά.

Πρόκειται μόνο για τα τρία από τα δεκάδες περιστατικά βασανισμού και κακοποίησης ζώων που καταγγέλλονται κάθε μήνα στις Αρχές επισείοντας πρόστιμα δεκάδων χιλιάδων ευρώ, για τα οποία όμως ουδείς είναι σε θέση να ενημερώσει με στοιχεία σε τι ποσοστό πληρώνονται.

Για το λόγο αυτό ακόμα και μέλη ζωοφιλικών σωματείων επισημαίνουν εδώ και καιρό ότι η βαρύτητα των προστίμων, ενδέχεται τελικά να οδηγεί σε πλήρη ατιμωρησία των ασυνείδητων παραβατών, καθώς λειτουργεί ως πυροτέχνημα εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης για την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων, η οποία όμως δεν είναι σαφές εάν έρχεται ποτέ ή τα πρόστιμα αυτά «κουρεύονται» σε μεγάλο βαθμό ύστερα από τις προσφυγές των παραβατών, αφού σύμφωνα με αρκετούς νομικούς, το μεγάλο ύψος τους ενδέχεται να έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της αναλογικότητας.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, μόνο στο α΄ εξάμηνο της φετινής χρονιάς,

• υποβλήθηκαν 5.215 καταγγελίες,

• σχηματίσθηκαν 1.192 δικογραφίες,

• πραγματοποιήθηκαν 222 συλλήψεις,

• βεβαιώθηκαν 1.170 διοικητικά πρόστιμα

• συνολικού ύψους 5,3 εκ. ευρώ (συγκεκριμένα 5.310.656 Ευρώ.

Οπως μάλιστα προκύπτει από τα στοιχεία παλαιότερων ετών, οι καταγγελίες βαίνουν διαρκώς αυξανόμενες, καθώς επίσης και τα επιβαλλόμενα πρόστιμα. Είχα χαρακτηριστικό μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2023 το ύψος των προστίμων που βεβαιώθηκαν ήταν σχεδόν διπλάσιο από το σύνολο του 2022! Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία:

• Το 2019 υποβλήθηκαν 3.984 καταγγελίες για παράβαση της νομοθεσίας για την προστασία των ζώων, σχηματίστηκαν 1.697 δικογραφίες, καταγράφηκαν 258 συλλήψεις, καταλογίστηκαν 1.762 πρόστιμα συνολικού ύψους 1.676.750 ευρώ.

• Το 2020 υποβλήθηκαν 3.464 καταγγελίες, σχηματίστηκαν 1.517 δικογραφίες, συνελήφθησαν 283 άτομα, επιβλήθηκαν 2.036 πρόστιμα συνολικού ύψους 2.769.281 ευρώ.

• Το 2021 υποβλήθηκαν 3.644 καταγγελίες, αλλά σχηματίστηκαν λιγότερες δικογραφίες και συγκεκριμένα 1.555, έγιναν 296 συλλήψεις και επιβλήθηκαν λιγότερα πρόστιμα (1.419) συνολικού ύψους 2.555.154 ευρώ.

• Το 2022 υπήρξε κατακόρυφη αύξηση των καταγγελιών στις 5.098. Σχηματίστηκαν 1.696 δικογραφίες, έγιναν 310 συλλήψεις και επιβλήθηκαν 1.963 πρόστιμα συνολικού ύψους 3.245.865 ευρώ, ενώ

Υπενθυμίζεται ότι για τα περιστατικά κακοποίησης ζώων λειτουργεί από τον περασμένο Οκτώβριο και ο πενταψήφιος αριθμός 10410 της αστυνομίας, ο οποίος παρέχει τη δυνατότητα στους πολίτες για άμεση επικοινωνία με το Τμήμα Προστασίας Ζώων.

Ερωτηματικό για την αποπληρωμή των προστίμων

«Το εύλογο ερώτημα είναι πόσα από αυτά τα πρόστιμα πληρώνονται τελικά», επισημαίνει στο «Εθνος» ο πρόεδρος της ομοσπονδίας Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδος, Βαγγελης Παλαιοδήμος, προσθέτοντας ότι «στον φορέα μας, στην Ομοσπονδία Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδας, αναπτύσσεται έντονος προβληματισμός αναφορικά με το ύψος των προβλεπόμενων ποινών για περιστατικά κακοποίησης ζώων και για το εάν αυτά περιορίζονται σε ένα χαρακτήρα επικοινωνιακό, οδηγώντας όμως εν τέλει στην ατιμωρησία των δραστών».

Για το ζήτημα είχε τοποθετηθεί στο παρελθόν και η Πανελλαδική Φιλοζωική Περιβαλλοντική Ομοσπονδία υπογραμμίζοντας σε ανακοίνωσή της πως «τα μεγάλα πρόστιμα (όπως των 30.000 και 50.000) μπορεί να ικανοποιούν το περί δικαίου αίσθημα της κοινής γνώμης άλλα είναι μη ρεαλιστικά, ουδέποτε θα εισπράττονται ενώ ο δράστης στην ουσία δεν θα πληρώνει τίποτα για την εγκληματική του στάση. Το μεγάλο πρόβλημα στη χώρα μας παραμένει η έλλειψη αστυνόμευσης και ελέγχου για να σταματήσει η κακοποίηση των ζώων και αυτό δεν επιτυγχάνεται όσο δεν υπάρχουν ειδικά εκπαιδευμένα σώματα και δομές μέσα στα αστυνομικά τμήματα, τη δημοτική αστυνομία και την κτηνιατρική υπηρεσία».

Η μείωση του ύψους των προστίμων ύστερα από προσφυγή των παραβατών, δεν είναι βέβαιο ότι επιτυγχάνεται. Ωστόσο έχουν ήδη καταγραφεί ορισμένα τέτοια περιστατικά. Την ίδια στιγμή οι νομικοί προβληματίζονται και για ένα άλλο ζήτημα που μπορεί να προκαλέσει η εξάντληση της αστηρότητας στο ύψος των προστίμων. Κι αυτό δεν είναι αλλο από την εξαρχής μη επιβολή τους σε περιπτώσεις που μία τέτοια ενέργεια μπορεί να έχει ανυπολόγιστες επιπτώσεις σε ολόκληρες οικογένειες δραστών.

Τον κίνδυνο αυτό εξηγεί ο «Εθνος» ο νομικός και μέλος της πρωτοβουλίας των Συνηγόρων των Ζώων, Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος: «Τα πολύ υψηλά πρόστιμα που επιβάλλονται, αυτές οι διοικητικές ποινές είναι πολύ προβληματικές από νομικής άποψης διότι βρίσκονται σε μεγάλη ένταση με την αρχή της αναλογικότητας, η οποία ορίζει ότι η ποινή πρέπει να συμβαδίζει με το άδικο, το οποίο τίθεται», σημειώνει. Και συνεχίζει: «Σε κάποιες βαριές περιπτώσεις έκθεσης και θανάτωσης η διοικητική χρηματική ποινή μπορεί να φτάσει σε ύψος δυσθεώρητο κι αυτό με τη σειρά του μπορεί να λειτουργήσει ως εξής: σκεφτείτε ότι είστε ο αρμόδιος υπάλληλος ενδεχομένως και σε κάποια μικρή κοινωνια, ο οποίος καλείται να βεβαιώσει ένα τέτοιο χρηματικό ποσό, το οποίο θα καταστρέψει οικονομικά μια οικογενεια. Αν το ποσό αυτό ήταν 1.000 ή 2.000 ευρώ, θα το κάνατε χωρίς να σκεφτείτε τις συνέπειες που θα είχε για όλη την οικογένεια, για τα παιδιά και τα εγγόνια μιας οικογένειας. Οταν όμως το ποσό είναι τόσο μεγάλο, μπορεί να δούμε περιπτώσεις κάποιος να κάνει τα στραβά μάτια. Μπορεί να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο αυτεπίστροφα ένα τόσο εξοντωτικό χρηματικό πρόστιμο, το οποίο επικοινωνιακά στέλνει ένα αυστηρό σήμα ότι υπάρχει νομοθεσία που θεωρεί αυτά τα περιστατικά πολύ σοβαρά, από την άλλη όμως στην πράξη πολλές φορές έχουμε μηδέν εις το πηλίκον».

Αναφορικά με τη νομολογιακή εξελιξη, ο ίδιος γνωριζει αποφάσεις δικαστηρίων που δεν μείωσαν τα πρόστιμα, αλλά και άλλες, όπως μία στη Μεσσηνία, που μείωσαν την ποινή στα 5.000 από τα 30.000 ευρώ καθώς το δικαστήριο δέχτηκε την αντισυνταγματικότητα λόγω προσβολής της αρχής της αναλογικότητας.

Ως προς την εισπραξιμότητα των προστίμων, ο κ. Αναγνωστόπουλος επισημαίνει ότι «είναι θέμα του Δημοσίου αν θα τα εισπράξει. Το Δημόσιο εισπράττει τις απαιτήσεις του με τον Κωδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων, μπορεί να κάνει κατάσχεση, ο,τιδήποτε. Ενα πρόστιμο θα βεβαιωθεί στην ΔΟΥ, η οποία από εκεί και πέρα είναι υποχρεωμένη να το εισπράξει».

Από την πλευρά της η Ειδική Γραμματέας για τα Ζώα Συντροφιάς, Μάρσα Δημοπούλου εκτιμά πως τα συχνά περιστατικά κακοποίησης που γίνονται γνωστά το τελευταίο διάστημα δεν καταδεικνύουν ότι έχουν αυξηθεί οι κακοποιήσεις ζώων: «Αυτό που με βεβαιότητα έχει αυξηθεί είναι οι καταγγελίες των περιστατικών. Πλέον ο κόσμος μιλάει, αλλάζει το τοπίο, κάτι που παλαιότερα δεν έκανε τόσο εύκολα. Αλλωστε πολλοί ήθελαν να κρατήσουν την ανωνυμία τους, γεγονός που αποτελούσε πρόβλημα δεδομένου ότι οι άνθρωποι αυτοί θα ήταν και οι μάρτυρες στη δίκη. Βλέπουμε ότι ο κόσμος δε διστάζει πια να δώσει τα στοιχεία του. Είναι ξεκάθαρο ότι πλέον αυξάνονται και οι καταγγελίες, αλλά και οι δικογραφίες που σχηματίζονται».

Αναφορικά με τα πρόστιμα, υπογραμμίζει πως όπως σε όλα τα πρόστιμα, το άτομο στο οποίο επιβλήθηκε, έχει δικαίωμα να ασκήσει προσφυγή και εφόσον δεν αλλάξει το αποτέλεσμα, το πρόστιμο θα συνεχίσει να ισχύει και θα βεβαιωθεί από την εφορία.

Γεγονός είναι, πάντως, ότι ούτε και στην Ειδική Γραμματεία υπάρχει σαφής εικόνα για την πορεία αποπληρωμής των υψηλών προστίμων που επιβάλλονται τα τελευταία δύο χρόνια. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να συναχθεί με ασφάλεια και το πόσο αποτρεπτικά αυτά λειτουργούν ειδικά τη στιγμή που υπάρχει μία σταθερή αύξηση στην επιβολή διοικητικών κυρώσεων.