Γεωλόγος Πετρούνιας στο ethnos.gr: Οι λόγοι που σχηματίστηκε η mega καταιγίδα της χιλιετίας - Γιατί βούλιαξε ο κάμπος - Θα συνεχιστούν οι κατολισθήσεις

Ο Διδάκτωρ ερευνητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Πέτρος Πετρούνιας μιλάει στο ethnos.gr για το πιο ακραίο φαινόμενο της χιλιετίας που έχει περάσει από την χώρα μας. Με 15 νεκρούς και τις πλημμυρισμένες περιοχές να ξεπερνούν τα 700 χιλιάδες στρέμματα τονίζει πως κανένα μοντέλο και κανένας χάρτης δε μπόρούσε να το προβλέψει. «Είναι μακράν το πιο καταστροφικό πλημμυρικό φαινόμενο που έχει καταγραφεί στην χώρα μας τουλάχιστον τα τελευταία χίλια χρόνια», τονίζει ο Πέτρος Πετρούνιας.

Σε 3 χρόνια σημειώθηκαν τα δύο ακραία

«Μέσα σε λιγότερο από τρία χρόνια εκδηλώθηκαν δύο ακραία καιρικά φαινόμενα χιλιετίας. Όλοι θυμόμαστε το σφοδρό χτύπημα του κυκλώνα Ιανού στο νησί της Κεφαλλονιάς αλλά και τώρα στην Καρδίτσα. Θα πρέπει αυτά τα δύο φαινόμενα να αποτελέσουν μια καλή παρακαταθήκη γνώσης και εμπειρίας σε όλους μας, καθώς σύντομα θα έρθουν νέα εξίσου ισχυρά φαινόμενα στον Μεσογειακό χώρο, ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής, τα οποία συχνά θα παρουσιάζουν απρόβλεπτη πορεία αλλά και χαρακτηριστικά», συμπληρώνει.

Έτσι δημιουργήθηκε η τέλεια καταιγίδα

Πως όμως σχηματίστηκε η mega καταιγίδα «Daniel» και τι κοινά χαρακτηριστικά είχε με τον «Ιανό»: «Η καταιγίδα «Daniel» είναι άκρως ασυνήθιστη ως προς τη δυναμική της με τεράστια ύψη βροχής σε ελάχιστο χρόνο. Όπως και στον "Ιανό" κατά το τέλος του καλοκαιριού φαίνεται πως ένα βαθύ βαρομετρικό χαμηλό το οποίο άντλησε την ενέργειά του μέσω της μεταφοράς θερμότητας από τα θερμά νερά της Μεσογείου και της έκλυσης θερμότητας κατά τη διάρκεια της καταιγίδας κοντά στο πυρήνα του δημιούργησε αυτό το τόσο ισχυρό καταστροφικό φαινόμενο».

Μη φυσιολογική αύξηση θερμοκρασίας της θάλασσας

Οπως τονίζει ο Πέτρος Πετρούνιας βασικός παράγοντας για τον εκρηκτικό χαρακτήρα του φαινομένου παίζει η αύξηση της της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και εξηγεί: «Αυτός είναι ένας βασικός παράγοντας για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα. Ουσιαστικά στον χώρο της Μεσογείου παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μια μη φυσιολογική αύξηση της θερμοκρασίας στην θάλασσα όπου μεταφέρει αυτή τη θερμότητα και υγρασία στην ατμόσφαιρα και αν αυτό το φαινόμενο συγκρουστεί με μια κακοκαιρία μέσα στην λεκάνη της Μεσόγειου τότε μπορεί να δημιουργηθεί μια τέλεια καταιγίδα όπως ακριβώς και έγινε. Το που θα εκδηλωθεί είναι απλά κάθε φορά θέμα τύχης».

Ο θεσσαλικός κάμπος γεννήθηκε από πλημμύρες

Και περνάμε στα πλημμυριακά φαινόμενα. Ως γεωλόγος ο Πέτρος Πετρούνιας έχει μελετήσει τον θεσσαλικό κάμπο και δίνει ενδιαφέρουσες εξηγήσεις: «Ένα σύνολο γεωλογικών και μη παραγόντων φαίνεται πώς επέδρασαν σημαντικά, με διαφορετικούς συντελεστές βαρύτητας, στην εξέλιξη του φαινομένου και ειδικότερα των πλημμυρικών επεισοδίων. Γεωλογικά ο Θεσσαλικός κάμπος γεννήθηκε ακριβώς από επάλληλες πλημμύρες γι αυτό ακριβώς το λόγο είναι και τόσο εύφορος εξαιτίας του λεπτόκοκκου αργιλικού κλάσματος. Το υδρολογικό πεδίο του Πηνειού αποτελεί το μεγαλύτερο στην χώρα και είναι άκρως αναμενόμενο να παρουσιάζει τετοια έντονα πλημμυρικά φαινόμενα ιδιαίτερα μετά από τόσο έντονες βροχοπτώσεις όπως αυτές που έλαβαν χώρα όλες αυτές τις ημέρες».

Θα έχουμε κατολισθήσεις για μεγάλο διάστημα

Αναφορικά με τις κατολισθήσεις που έγιναν στην περιοχή τόνισε πως με την ένταση που είχε το φαινόμενο δεν τον εξέπληξαν οι συνέπειες: «Οι κατολισθήσεις ήταν αναμενόμενες καθώς εντοπίζεται ένας πολύ παχύς μανδύας αποσάθρωσης στα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής. Συνεπώς πολύ εύκολα μετά από το τόσο νερό που δέχτηκαν τα πετρώματα αυτά θα οδηγούσαν και σε ισχυρές κατολισθήσεις όπου θα μείνουν ενεργές για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς και το νερό θα πάρει πολλές μέρες να υποχωρήσει διότι δημιουργεί το λεπτόκοκκο υλικό στα αδιαπέρατα στρώματα».

Τα άνθρωπινα λάθη που γιγάντωσαν τις συνέπειες

Και ερχόμαστε στις ευθύνες της ανθρώπινης δραστηριότητας: «Οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στις λεκάνες και στα ρέματα απορροής συνετέλεσαν στην επιδείνωση του προβλήματος, καθώς η φύση έχει τους μηχανισμούς που εμείς πρέπει να υπακούμε. Δεν μπορούμε κάθε τι να το λαμβάνουμε ως απομονωμένο απ΄το φυσικό του περιβάλλον αφού ακριβώς ανήκει σε αυτό. Το ποτάμι προυπήρχε από εμάς. Είχε το χώρο του και θέλει το χώρο του. Δε μπορούμε να περιορίσουμε το ποτάμι γιατί θα μας εκδικηθει... Τέτοιες χαρακτηριστικές αρνητικές ενέργειες θεωρούνται η άναρχη ανοικοδόμηση και η σκυροδέτιση των φυσικών αποδεκτών μεταβάλλοντας ισχυρά τους φυσικούς αποδέκτες σε ένα άναρχο προσανατολισμένο δίκτυο όπου η φύση δεν μπορεί να ακολουθήσει. Άλλοι παράγοντες είναι η υπερβόσκηση, οι εκχερσώσεις με πυρκαγιές κ.α.».

Ο Daniel ήταν 4 φορές πιο δυνατός από τον Ιανό

Όσο για το αν θα μπορούσε να αναχαιτιστεί αυτό το φαινόμενο ο Πέτρος Πετρούνιας δεν είναι αισιόδοξος: «Μελετώντας τις παροχές, το είδος του υπεδάφους και την σφοδρότητα του φαινομένου, προκύπτει πως ο "Daniel» ήταν ίσως 4 φορές η δυναμική του "Ιανού". Με αυτά τα δεδομένα δυστυχώς θεωρώ πως ήταν αδύνατο να μπορούσαμε να έχουμε κάνει κάτι για να αποτρέψουμε αυτή την καταστροφή. Ίσως το μόνο που θα μπορούσαμε θα ήταν να περιορίσουμε τις συνέπειες σε έναν βαθμό».

Ο ρόλος των γεωεπιστημόνων πρέπει να εδραιωθεί

Οπως είχε δηλώσει και μετά τις καταστροφές που είχε προκαλέσει ο «Ιανός», έτσι και τώρα κάνει έκκληση για συμμετοχή των γεωεπιστημόνων στον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό: «Σίγουρα για το εγγύς μέλλον της κλιματικής αλλαγής και της επανάληψης τέτοιων ακραίων φαινομένων θα πρέπει να υλοποιηθούν σημαντικά και στρατηγικά γεωτεχνικά έργα στην σύγχρονη Ελλάδα και ο ρόλος των γεωεπιστημόνων θα πρέπει να εδραιωθεί ως ρόλος κλειδί όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο. Για την αποφυγή παρόμοιων πλημμυρικών φαινομένων στο εγγύς μέλλον θα πρέπει να υπάρξει συντονισμένη ορθολογική διαχείριση και πρόβλεψη τέτοιων φαινομένων».

Οι 7 παράμετροι που πρέπει να υπολογίσουμε

«Αρχικά θα πρέπει να υπάρξει μια συστηματική μελέτη της εύρεσης του πλημμυρικού κινδύνου στην περιοχή λαμβάνοντας υπόψη:

1. την μέση ένταση της βροχόπτωσης,
2. το υψόμετρο,
3. τη κλίση του εδαφικού αναγλύφου,
4. τις χρήσεις γης,
5. την εδαφική διαβρωσιμότητα,
6. την ικανότητα του εδάφους να απορροφά νερό και
7. την μορφολογία του υδρογραφικού δικτύου.

Ακολούθως λαμβάνοντας υπόψη την παραπάνω μελέτη θα πρέπει να υλοποιηθούν συγκεκριμένα αντιπλημμυρικά τεχνικά έργα τα οποία θα θωρακίσουν την χώρα από τέτοια ακραία φαινόμενα στο μέλλον».